Διατροφή αγελάδων κατά την ξηρά περίοδο

Ξηρά περίοδος είναι το διάστημα κατά το οποίο διακόπτεται η γαλακτοπαραγωγή του ζώου, διάρκειας 6-8 εβδομάδων. Η ξηρά περίοδος παρεμβάλλεται υποχρεωτικά προ του τοκετού, έστω και αν η γαλακτοπαραγωγή του ζώου εξακολουθεί να είναι υψηλή. Στην περίπτωση αυτή προβλέπεται έγκαιρη μείωση του σιτηρεσίου και αραίωση των αμελγμάτων.

Κατά την ξηρά περίοδο οι αγελάδες έχουν αναγκες συντήρησης και ανάγκες κυοφορίας. Δεδομένου ότι ο ρυθμός αύξησης του εμβρύου είναι σημαντικός κατά το τελευταίο τρίτο της κυοφορίας (7^oς μήνας=150 g.ημ^-1, 8^oς=300 g.ημ^-1 9^oς=600-700 g.ημ^-1) οι ανάγκες κυοφορίας γίνονται αξιόλογες μόνο κατά τον 8^o και 9^o μήνα της κυοφορίας, χρονικό διάστημα που συμπίπτει με την ξηρά περίοδο. Πέραν της ανάπτυξης του εμβρύου, αναπλάθεται ο μαστός του ζώου προετοιμαζόμενος για την επόμενη γαλακτική περίοδο και τριπλασιάζεται περίπου το βάρος της μήτρας, του πλακούντα και των υγρών. Τέλος κατά την ξηρά περίοδο δίδεται η ευκαιρία στο ζώο να αναπληρώσει τη σωματική ύλη που πιθανόν καταβολίσθηκε και δεν μπόρεσε να εναποτεθεί εκ νέου κατά τη διάρκεια της γαλακτικής περιόδου. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι στο σώμα της αγελάδας πρέπει να δημιουργηθούν υψηλά αποθέματα λίπους και πρωτείνης, γιατί μπορούν να προκαλέσουν μείωση της όρεξης του ζώου και δυστοκίες. Ο στόχος κατά την ξηρά περίοδο είναι να καλυφθούν οι ανάγκες συντήρησης και κυοφορίας και να εξασφαλιστεί καλή σωματική κατάσταση στα ζώα με μια μέση αύξηση του ΣΒ κατά 500 g ημερησίως. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χορήγηση ενός σιτηρεσίου γαλακτοπαραγωγής που καλύπτει ανάγκες συντήρησης και ανάγκες 3-5 Κg γάλακτος. Οι ακριβείς ανάγκες των αγελάδων κατά την ξηρά περίοδο δίδονται στους πίνακες 7.4, 7.5 και 7.6.

Πίνακας 7.4

Ημερήσιες ανάγκες συντήρησης αγελάδων και ταύρων σε καθαρή ενέργεια και αζωτούχες ουσίες
		Αγελάδες
ΣΒ	ΞΟ (% του ΣΒ)	Μj ΚΕΓ	ΠΑ g	ΟΑ g
500	1.7	31.0	280	400
550	1.7	31.3	300	430
600	1.6	35.5	320	460
650	1.6	37.7	340	485
700	1.6	39.9	350	500
		Ταύροι
750	1.3-1.4	54	900	1300
950	1.15-1.35	62	1100	1570
1100	1.05-1.30	70	1200	1720

Για την ομαλή διεξαγωγή των συμβιοτικών φαινομένων στους προστομάχους τα σιτηρέσια της ξηράς περιόδου δεν πρέπει να διαφέρουν από εκείνα της γαλακτικής περιόδου. Για το λόγο αυτό κατά την ξηρά περίδο περιορίζεται η ποσότητα των χορηγούμενων ΣΖ. Άλλωστε κατά την περίοδο αυτή μειώνεται και η ικανότητα πρόσληψης ΞΟ από το 3% στο 2.2% του ΣΒ. Στην πράξη μπορεί να χορηγηθεί ένα βασικό σιτηρέσιο με περιορισμένη χρήση ΧΖ το οποίο περιέχει 10 kg ΞΟ και καλύπτει ανάγκες συντήρησης και ανάγκες παραγωγής 5-6 kg γάλακτος.

Σ' ένα τέτοιο σιτηρέσιο ξηράς περιόδου γίνεται περιορισμένη χρήση δημητριακών καρπών και δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στην εξισορρόπησή του ως προς τα πλαστικά στοιχεία Ca και Ρ. Η χορηγούμενη ποσότητα Ca όμως δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 100 g.ημ^-1 ανά αγελάδα και να τηρείται οπωσδήποτε η ορθή σχέση Ca:Ρ.

Δύο εβδομάδες προ του τοκετού ενδείκνυται να αυξηθεί η περιεκτικότητα του σιτηρεσίου σε πρωτεΐνες κατά 2% (με προσθήκη μιας πρωτεϊνούχου ζωοτροφής, π.χ. σογιάλευρο) διότι προκαλεί αύξηση της καταναλισκόμενης ΞΟ, μείωση της εκδήλωσης μεταβολικών νόσων και μείωση της απώλειας (καταβολισμού) ΣΒ.

Πίνακας 7.5

Ανάγκες αγελάδων κατά την ξηρά περίοδο και τη γαλακτοπαραγωγή
		Επιπλέον των αναγκών συντήρησης
Ξηρά περίοδος	ΞΟ (% του ΣΒ)	Μj ΚΕΓ	ΠΑ g	ΟΑ g
(600 kg ΣΒ)
6-4 εβδ., π.τ.*	2,20	9,0	400	570
3-0 εβδ., π.τ.*	1,80	13,0	600	860
Γαλακτοπαραγωγή (ανά kg γάλακτος)
3,0 %λίπος		2,77	50	72
3,5 %λίπος		2,97	55	80
4,0** %λίπος		3,17	60	86
4,5 %λίπος		3,37	65	93
5,0 %λίπος		3,57	70	100
Συντήρηση+Γαλακτοπαραγωγή (συνολικά)
Ξηρή ουσία: 2,0-3,5% του ΣΒ
Ινώδεις ουσίες: 18-20% της ΞΟ
NDF: 30-34% της ΞΟ
ADF: 19-21% της ΞΟ
NDF από ΧΖ: 0,9-1,25% του ΣΒ

^*π.τ.=προ του τοκετού^** Δ4%=(0,4+0,15λ)Γ όπου Δ4%=διορθωμένη γαλακτοπαραγωγή σε λιποπεριεκτικότητα 4%, λ=λιποπεριεκτικότητα γάλακτος % και Γ=γαλακτοπαραγωγή σε Kg.

Πίνακας 7.6

Ημερήσιες ανάγκες αγελάδων σε ανόργανα στοιχεία και βιταμίνες
	Συντήρηση				Ξηρά Περίοδος (επιπλέον)	Ανά kg Γάλακτος	Συντήρηση+Γαλακ/γή
	500 kg ΣΒ	550 kg ΣΒ	600 kg ΣΒ	650 kg ΣΒ
I. ΠΛΑΣΤΙΚΑ
Ca, g.ημ.-1	22	25	27	29	37-41	3,0
P, g.ημ.-1	12	14	15	16	24-28	1,9
Mg, g.ημ.-1	9	10	11	12	6-8	0,6
Na, g.ημ.-1	7	8	9	10	9	0,7
K, g.ημ.-1						1,9	0,75-3,0%ΞΟ
Cl, g.ημ.-1						1,5	0,5%ΞΟ
S, g.ημ.-1							0,18%ΞΟ
II. ΣΧΕΣΕΙΣ
Ca:Mg:P			1,8:0,7:1		1,6:0,5:1	1,6:0,5:1	1,6:0,5:1
Κ:(Ca+Mg)							(1,6-2,5):1
Κ:Na							(8-10):1
N:S							<12:1
III. ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΑ (mg.kg-1 ΞΟ):Fe=40-60, Cu=10, Mn=50-60, Zn=50-60, I:0,6-0,8, Co:0,15, Se=0,15 (<1), Mo:0,8 (<2), F<30
IV. ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ (ΔΜ.ημ.-1):(Α=50.000-100.000, D=5.000-10.000, E=350-1000)