Επικονίαση και γονιμοποίηση εσπεριδοειδών
Επικονίαση είναι η μεταφορά της γύρης από τους ανθήρες στο στίγμα του ύπερου των ανθέων και γονιμοποίηση η συγχώνευση του σπερματικού πυρήνα, δια της προβολής της γύρης, με τον πυρήνα του ωαρίου. Η φάση της γονιμοποίησης διενεργείται φυσικά μετά τη φάση της επικονίασης και μάλιστα σε διάστημα που κυμαίνεται από 2-28 μέρες.
Η ανάπτυξη του γυρεοσωλήνα επηρεάζεται από τις συνθήκες του περιβάλλοντος και από γενετικούς παράγοντες (ασυμβίβαστο γύρης), η δε σύντομη φάση της γονιμοποίησης είναι χαρακτηριστικό των εσπεριδοειδών, που καλλιεργούνται κάτω από ευνοϊκές συνθήκες.
Αυτεπικονίαση και σταυρεπικονίαση
Η μεταφορά της γύρης από τους ανθήρες ενός άνθους στο στίγμα του υπέρου των ανθέων του ίδιου φυτού ή της ίδιας ποικιλίας ονομάζεται αυτεπικονίαση, η δε συγχώνευση του σπερματικού πυρήνα με τον πυρήνα του ωαρίου ονομάζεται αυτογονιμοποίηση, ενώ, όταν πρόκειται για μεταφορά γύρης από τους ανθήρες των ανθέων ενός δένδρου διαφορετικής γενετικής σύστασης, τότε ονομάζεται σταυρεπικονίαση, η δε συγχώνευση του σπερματικού πυρήνα με τον πυρήνα του ωαρίου ονομάζεται σταυρογονιμοποίηση.
Φορείς επικονιάσεως
Τα άνθη των εσπεριδοειδών μπορεί να επικονιαστούν φυσικώς, με την επαφή των ανθήρων με το στίγμα και με τη μεταφορά της γύρης από τους ανθήρες στο στίγμα, με τον άνεμο και τα έντομα (θρίπες, μέλισσες, ακάρεα κ.ά.). Κυρίως όμως γίνεται με τις μέλισσες.
Σε πολλές ποικιλίες εσπεριδοειδών με ζωτική γύρη παρατηρείται το φαινόμενο της παραγωγής ένσπερμων καρπών και χωρίς τη μεσολάβηση των εντόμων κατά την επικονίασή τους. Επομένως, σε μερικές τουλάχιστον ποικιλίες, η αυτεπικονίαση διενεργείται χωρίς τη μεσολάβηση των εντόμων.
Σχέση μεταξύ επικονιάσεως και καρποδέσεως
Η σημασία της επικονιάσεως, ως προς την παραγωγή καρπών, δεν είναι η ίδια μεταξύ διαφορετικών ποικιλιών. Οι σπουδαιότεροι παράγοντες, που τη διέπουν είναι οι ακόλουθοι:
- η ποσότητα ζωτικής γύρης,
- οι ευκολίες για επικονίαση,
- η σχέση μεταξύ γύρης και παραγωγής σπερμάτων και
- η ικανότητα ορισμένων ποικιλιών να παράγουν άσπερμους (παρθενοκαρπικούς) καρπούς είτε με επικονίαση ή χωρίς επικονίαση.
Ανάγκες επικονιάσεως
Γενικά τα εσπεριδοειδή θεωρούνται καλλιέργεια, που δεν έχει ή έχει λίγες ανάγκες εντομοεπικονιάσεως των ανθέων της. Αν και η άποψη αυτή είχε γίνει αποδεκτή πριν από χρόνια, σήμερα δε θεωρείται απολύτως σωστή.
Ακόμα και λόγοι οικονομικοί ίσως να απαιτούν σε μια καλλιέργεια αυξημένη παραγωγή για την πραγματοποίηση κάποιου σημαντικού καθαρού κέρδους. Κάτω λοιπόν από τέτοιες συνθήκες, ένα μικρό όφελος, που θα προέλθει από καλύτερη επικονίαση μιας καλλιέργειας, μπορεί να είναι πολύ σημαντικό από οικονομικής πλευράς.
Οι ανάγκες επικονιάσεως στα διάφορα είδη εσπεριδοειδών δεν είναι απολύτως οι ίδιες. Σε μερικά είδη υπάρχει απόλυτη αυτοστειρότητα. Στην περίπτωση αυτή τα άνθη του είδους αυτού πρέπει να επικονιαστούν με γύρη, που θα προέρχεται από κάποιο άλλο συμβιβαστό τύπο, γιατί μόνο έτσι θα επιτύχουμε να έχουμε μια ικανοποιητική παραγωγή.
Σε άλλα είδη, η επικονίαση του φυτού και κατά συνέπεια η παραγωγή του βελτιώνεται, αν η γύρη μεταφέρεται από άνθος σε άνθος εντός της ίδιας ποικιλίας ή εντός ειδών. Επίσης, σε μερικά άλλα είδη δεν υπάρχει κανένα όφελος από τη μεταφορά δια εξωτερικών φορέων της γύρης από τους ανθήρες στο στίγμα επί της παραγωγής, η οποία άλλωστε μπορεί να επιτευχθεί και με αυτεπικονίαση των ανθέων της. Επιπλέον, και ως προς την παρθενοκαρπική ανάπτυξη των καρπών υπάρχουν διάφορες βαθμίδες.
