Κηρόσκορος
Ο κηρόσκορος [1] είναι μια νυκτόβια πεταλούδα που δραστηριοποιείται όταν η θερμοκρασία περιβάλλοντος ξεπερνά τους 12 βαθμούς Κελσίου. Η επιστημονική του ονομασία είναι Galleria mellonela. Μετά τον μήνα Μάιο ή από μέσα Απριλίου όταν ο καιρός είναι ζεστός αρχίζουν και γεννούν μέχρι τον Οκτώβριο και Νοέμβριο, σε μέρη που υπάρχουν πολλές πιθανότητες να αναπτυχθούν οι προνύμφες τους.
Μπαίνοντας στις κυψέλες ψάχνουν και γεννούν στα πιο απίθανα μέρη:
- Στις γωνίες, στις σχισμές και στις μικρές τρύπες που μας ξέφυγαν στο στοκάρισμα
- Στις κυψέλες και τις κηρήθρες των αδύνατων μελισσιών
- Στις παρατημένες κυψέλες στις γωνίες των μελισσοκομείων μας αλλά και των αποθηκών μας
- Στις παλαιές κηρήθρες που υπάρχουν χωρίς να έχουμε λάβει κάποια μέτρα για την καταστροφή τους, λιώσιμο, συσκευασία για μεταφορά τους σε τσουβάλια ή χαρτοκιβώτια καλά κλειστά και σφραγισμένα
- Στις κηρήθρες που τρυγήσαμε και αργούμε πάνω από 2 μέρες να τις τοποθετήσουμε για γλείψιμο ξανά στα μελίσσια από όπου τις πήραμε.
- Ακόμη και μετά τον τρύγο αν αργήσουμε πάνω από 2 ημέρες να βγάλουμε τα μέλια υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο να γεννήσει πάνω τους ο κηρόσκορος.
Καταφέρνει να μπει σε χώρους που πιστεύουμε πως τους έχουμε ασφαλίσει πολύ καλά, από την παραμικρή χαραμάδα που θα αμελήσουμε να την σφραγίσουμε ερμητικά μέχρι τι σχισμές και τα κενά που υπάρχουν ανάμεσα στις γονοφωλιές και τους μελιτοθαλάμους. Αυτό το οφείλει στην πολύ λεπτή πούδρα που έχει πάντα στα φτερά της, την βοηθά με λίγη προσπάθεια να γλιστρά από τα κενά των πατωμάτων ή από την κακή εφαρμογή πατώματος με γονοφωλιά.
Ο κύκλος ζωής
Τα αυγά από την ώρα που θα γεννηθούν, σε κατάλληλες συνθήκες υγρασίας και θερμότητας εκκολάπτονται από 3 έως 15 ημέρες. Συνήθως γεννά στις γωνίες τις κυψέλης, πάνω στους κηρηθροφορείς των πλαισίων, στα τοιχώματα της κυψέλης και περισσότερο στις κηρήθρες. Προτιμά πάντα τις παλαιές σκουρόχρωμες κηρήθρες, εκεί υπάρχει πάντα σίγουρο φαγητό για την ανάπτυξη των σκουληκιών του κηρόσκορου.
Οι προνύμφες μεγαλώνουν και αρχίζουν να διασκορπίζονται μέσα στην κυψέλη και πάνω στις κηρήθρες, ανοίγοντας στοές, κατατρώγοντας την κηρήθρα με τα υπολείμματα γύρης, μελιού και τα κουκούλια των μελισσών. Με επάρκεια τροφών και κατάλληλη θερμοκρασία οι προνύμφες αναπτύσσονται πολύ γρήγορα, η τροφή που καταναλώνει βοηθά να δημιουργήσει το κουκούλι της. Σε 20 ημέρες πλέκει το κουκούλι και αρχίζει η μεταμόρφωση σε ολοκληρωμένο και ακμαίο έντομο.
Τρυπά το κουκούλι, εξέρχεται και είναι έτοιμο ξανά να αρχίσει την διαδικασία του ζευγαρώματος και της αναπαραγωγής, με την γέννηση 300 έως 500 αυγών. Από την ώρα που θα εξέλθουν από το κουκούλι τους ζούνε περίπου ένα μήνα χωρίς την ανάγκη τροφής ή νερού.
Η συστηματική κατάταξη του κηρόσκορου δίνεται παρακάτω:
| Κατηγορία | Λεπιδόπτερα (Lepidoptera) |
| Οικογένεια | Pyralidae |
| Υποοικογένεια | Galleriinae |
| Γένος | Galleria |
| Κοινή ονομασία | Κηρόσκορος |
Οικονομικές επιπτώσεις
Η επίσκεψη του κηρόσκορου στις κυψέλες έχει οδυνηρές επιπτώσεις στην οικονομία κάθε μελισσοκομικής επιχείρησης μικρής ή μεγάλης διότι:
Αχρηστεύει τελείως τις κηρήθρες που θα προσβάλλει. Παρόλο που οι μέλισσες τις καθαρίζουν, δεν χτίζουν εύκολα την ίδια χρονιά τις μολυσμένες κηρήθρες από κηρόσκορο.
Με την προσβολή μικρών μελισσιών δημιουργούνται οι κατάλληλες συνθήκες για λιποταξία.
Καταστρέφουν τα τοιχώματα, τους πάτους των κυψελών αλλά και τους κηρηθροφορείς, ανοίγοντας τρύπες και τρώγοντας το ξύλο για να δημιουργήσουν και στηρίξουν τα κουκούλια τους.
Τρόποι αντιμετώπισης
Τρεις είναι οι τρόποι που μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τον κηρόσκορο [2] σε όλα τα στάδια της εξέλιξης του:
- Χημικά μέσα, Με την τοποθέτηση διαφόρων χημικών σκευασμάτων πάνω ή κάτω από τις στοιβάδες των πατωμάτων που περιέχουν τις κηρήθρες προς φύλαξη. Δεν ενδείκνυται κανένα χημικό σκεύασμα πλέον, διότι όλα μολύνουν τις κηρήθρες και με την σειρά τους επιμολύνουν το μέλι, (Χαμηλό κόστος).
- Τεχνικά μέσα, Ενδείκνυται η τοποθέτηση των κηρηθρών αλλά και των πατωμάτων πριν από την αποθήκευσή τους σε καταψύκτες, έτσι καταστρέφονται και οι τρεις μορφές του κηρόσκορου (αυγό, προνύμφη, τέλειο έντομο), (Χαμηλό κόστος).
Θερμοκρασίες θανάτωσης του κηρόσκορου
-17° Κελσίου, 10 ώρες
-7° Κελσίου, 24 ώρες
+46° Κελσίου, 1 ώρα και 20 λεπτά
+49° Κελσίου, 40 λεπτά της ώρας
- Βιολογικά μέσα, Ενδείκνυται μόνον το εμπορικό σκεύασμα του βακτηρίου Bacillus thuringiensis με την εμπορική ονομασία Β-401. Είναι το μόνο που έχει πάρει έγκριση για την χρησιμοποίησή του από τον Ελληνικό Οργανισμό Φαρμάκων, (Υψηλό κόστος).
Ενέργειες μελισσοκόμων
Στα δυνατά μελίσσια τοποθετούμε ένα επιπλέον πάτωμα για να το συντηρήσουν μέχρι τέλος Νοεμβρίου, που θα πέσουν οι εξωτερικές θερμοκρασίες κάτω από 12 βαθμούς κελσίου, μετά τις μεταφέρουμε στην αποθήκη.
Από τα μικρά και αδύνατα μελίσσια, αλλά και τις παραφυάδες μας, απομακρύνουμε τις κηρήθρες που δεν τις καλύπτουν οι μέλισσες.
Οι κηρήθρες να αποθηκεύονται σε μέρος δροσερό και αν είναι δυνατόν σε χώρο που τον χειμώνα μένουν ανοικτά παράθυρα και δεν υπάρχει θέρμανση.
Στις μελισσοκομικές αποθήκες τοποθετούμε ψιλή σήτα (για κουνούπια) στα παράθυρα αλλά και στις πόρτες. Τις κάνουμε πλέον σκοροστεγανές και όχι απλώς μελισσοστεγανές.
Τοποθετούμε στην αποθήκη μας στην οροφή και κοντά στην πόρτα ένα φωτιστικό που καίει τα έντομα (με την μπλέ λάμπα). Η αγορά του είναι πολύ φτηνή και η κατανάλωση της είναι σχεδόν μηδενική.
Ακόμη και η τοποθέτηση μέσα στις αποθήκες και κοντά στα παράθυρα κουβάδων με νερό, είναι μέρος της λύσης. Πέφτουν αρκετοί κηρόσκοροι μέσα, αρκεί να αλλάζουμε το νερό τακτικά για να μην μυρίζει αλλά και να είναι πάντα καθαρή η επιφάνεια του.
Σε κάθε συντήρηση κυψελών περνάμε με το φλόγιστρο τις γωνίες και τις σχισμές πολύ επίμονα, στοκάρουμε και βάφουμε τις κυψέλες.
Με το που βγάζουμε τις κηρήθρες από τον καταψύκτη, τις τοποθετούμε σε πατώματα που έχουμε καλά συντηρήσει, για την αποφυγή μετάδοσης.
