Σπογγαλιεία
Σπογγαλιεία ονομάζεται η εξειδικευμένη αλιεία σπόγγων. Η σπογγαλιεία [1] αποτελεί ιδιαίτερη πηγή εθνικού πλούτου. Για πολλές δεκαετίες υπήρξε συναλλαγματοφόρα πηγή του κράτους, ανεξάρτητα του αριθμού των απασχολουμένων αλιεργατών του κλάδου αυτού, σπογγαλιέων, ναυτών, δυτών και σπογγεμπόρων.
Η Μεσόγειος θάλασσα και ειδικότερα η ανατολική της λεκάνη είναι η κατεξοχήν τροφοδότης σπόγγων της ευρωπαϊκής αγοράς. Το Αιγαίο Πέλαγος και ειδικότερα οι Σποράδες, από Σκύρο και Άγιο Ευστράτιο μέχρι Σαμοθράκη και Τένεδο, παρέχουν θαυμάσια είδη σπόγγων όπως «χονδρά», «λαγόφυτα», «σκάρτα» και «τζιμούχες» όπως τα αποκαλούν οι ίδιοι οι σπογγαλιείς. Το Κρητικό και Καρπάθιο πέλαγος παρέχουν άριστα είδη χονδρών μεν όπως στις Κυκλάδες αλλά και «ψιλά» (λεγόμενα τουαλέτας) και «μπιμπερόν» στις περιοχές Κάσου, Κάρπαθου, Κρήτης και τις μικρασιατικές ακτές. Άφθαστοι ακόμη από άποψης σχήματος, αντοχής και υφής είναι οι παραγόμενοι στις ακτές της Συρίας σπόγγοι, αποκαλούμενοι πολυτελείας, όπως οι «φορμίτες», τα «χονδρά» αλλά και τα «ψιλά». Θεωρούνται οι ακριβότεροι σπόγγοι, ενώ αμέσως μετά στην κατηγορία έρχονται οι αλιευόμενοι στα αφρικανικά παράλια όπως της «Μάρσα-Ματρούχ» της Τυνησίας και των ακτών της Τρίπολης της Λιβύης.
Στα τουρκικά παράλια παλαιότερα, αθρόα κατευθύνονταν οι σπογγαλιείς της Σύμης, της Χάλκης, του Καστελλόριζου, της Αίγινας, της Καλύμνου και της Ύδρας. Παρά τις δυσχέρειες του διάπλου και τις διάφορες κακουχίες του επαγγέλματος αυτού, πλούσια ήταν η συγκομιδή σε ποσότητα αλλά και άριστη η ποιότητα που θεωρούνταν πάντοτε βέβαιες. Από τις προπολεμικές όμως εκείνες πλούσιες στο είδος αυτό δραστηριότητες, οι διάφορες μεταβολές (ειδικότερα πολιτικές) στο χάρτη της Μεσογείου συνέβαλαν στη πολλαπλή μείωσή τους, με πολλούς περιορισμούς στην σπογγαλιεία από αλλοδαπούς (Έλληνες) στις ακτές της Δαλματίας, της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, που έπληξαν κυρίως τους Υδραίους και Αιγινίτες σπογγαλιείς.
Πρώτη χώρα που έλαβε προστατευτικά μέτρα σπογγαλιείας ήταν η Αυστριακή Αυτοκρατορία. Διαχώρισε τις δαλματικές ακτές της σε σπογγαλιευτικές ζώνες και χαρακτήρισε την αλιεία του σπόγγου κληρονομικό δικαίωμα, κατά σειρά διαδοχής των σπογγαλιέων. Επέβαλλε ακόμα και μέτρο κατάσχεσης παντός σπόγγου μεγέθους μικρότερου ορισμένου ορίου, με μεγάλες ποινές της εμπορίας του. Τα μέτρα εκείνα είχαν αποτέλεσμα και συνέβαλαν στην ανάπτυξη των σπόγγων κατά ποσότητα και ποιότητα και οι δαλματικοί δίαυλοι κατέστησαν περισσότερο «σπογγοβριθείς». Των μέτρων εκείνων ακολούθησαν στη συνέχεια και άλλες Μεσογειακές Χώρες όπως η Ιταλία, η Γαλλία, η Ισπανία, το Μαρόκο και βεβαίως και η Ελλάδα. Τελευταία χώρα που επέβαλε περιορισμούς σε αλλοδαπούς σπογγαλιείς στη Μεσόγειο είναι η Λιβύη μετά την επανάσταση του Καντάφι το 1969 και βεβαίως τα γεγονότα της Κύπρου για τα βόρεια παράλιά της.
Εκτός των προαναφερομένων σπογγαλιευτικών τόπων Αιγαίου, Δαλματικών ακτών και ακτών Βόρειας Αφρικής σημαντικοί ακόμη είναι οι Σικελικές ακτές, ειδικά ο Κόλπος του Σαλέρνο και της Νάπολης, καθώς και οι Βαλεαρίδες νήσοι στην Ισπανία. Εκτός Μεσογείου σημαντικοί τέτοιοι τόποι είναι στη Μαδαγασκάρη, στις Φιλιπίνες, στην Ιαπωνία αλλά και στις ΝΑ. ακτές των ΗΠΑ, Φλόριντα, Γιουκατάν, Κούβα και ακτών στη Καραϊβική Θάλασσα. Γενικά παρατηρείται όπου υπάρχει θαλάσσιο ρεύμα εκεί και αναπτύσσονται οι σπόγγοι, όχι όμως πάντα στην ίδια ποιότητα.
Εμπορικά είδη μεσογειακών σπόγγων
Τα κυριότερα εμπορικά είδη Μεσογειακών σπόγγων είναι:
- Hippospongia communis (Lamark, 1813), κοινή ονομασία: Καπάδικο
- Spongia officinalis (Linnaeus, 1759) mollissima (Schmidt, 1862), κοινή ονομασία: ψιλό ή μελάθη
- Spongia agaricina (Pallas, 1766), κοινή ονομασία: λαγόφυτο
- Spongia officinalis (Linnaeus, 1759) adriattica (Schmidt, 1862)
- Spongia zimocca (Schmidt, 1862), κοινή ονομασία: τσιμούχα
Η άσκηση της σπογγαλιείας διέπεται από τις διατάξεις του Αλιευτικού κώδικα Ν.Δ. 420/70 (ΦΕΚ 27, τ. Α). Ασκείται από επαγγελματίες αλιείς - δύτες που είναι εφοδιασμένοι με ειδική άδεια και διενεργείται από πλοίο το οποίο είναι εφοδιασμένο με μηχανικό σύστημα παροχής αέρα που επιτρέπουν την κανονική λειτουργία της αναπνοής των δυτών κατά την εκτέλεση της εργασίας τους.
Η Λιμενική Αρχή, κατόπιν σύμφωνης γνωμάτευσης της επιτροπής επιθεωρήσεως που συγκροτείται με απόφαση του Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας, εκδίδει και εφοδιάζει με άδεια τα σπογγαλιευτικά πλοία. Στην άδεια αναφέρονται η περιοχή και το είδος της σπογγαλιείας, ο αριθμός και η ειδικότητα καθενός που επιβαίνει στο σκάφος. Η χρονική διάρκεια της άδειας είναι μόνο για μία σπογγαλιευτική περίοδο θερινή ή χειμερινή και αναλόγως των τοπικών περιορισμών και δε ξεπερνά τους δώδεκα μήνες.
Απαγορεύεται η αλιεία και εμπορία χονδρού σπόγγου διαμέτρου μικρότερης των δέκα εκατοστών, όπως και η αλιεία και εμπορία λεπτού σπόγγου, διαμέτρου μικρότερης των πέντε εκατοστών. Η διάμετρος μετριέται πάντα σε βρεγμένους σπόγγους.
Σχετικές σελίδες
Βιβλιογραφία
