Συγκομιδή-Διαχείριση μηδικής
Χορτοδοτική καλλιέργεια
Η διαχείριση της χορτοδοτικής μηδικής γίνεται είτε μόνο με κοπή κατά διαστήματα είτε με συνδυασμό κοπής και βόσκησης σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Κατά το σχεδιασμό ενός οικονομικού συστήματος διαχείρισης πρεπει να λαμβάνονται συγχρόνως υπόψη η απόδοση και η ποιότητα του χόρτου καθώς και η επιβίωση της μηδικής.
Η ταχύτητα συγκέντρωσης της συνολικής ξηράς ουσίας, εντός ενός κυκλου ανάπτυξης της μηδικής, είναι μεγαλύτερη και ακολουθεί σχεδόν γραμμική πορεία μέχρι τα πρώτα στάδια της άνθησης και στη συνέχεια μειώνεται. Η μέγιστη απόδοση της χλωρομάζας σε ξηρά ουσίς, συνήθως παρατηρείται στο μέσο της άνθησης. Απώλεια φύλλων από τα κατώτερα τμήματα της φυτοστοιβάδας είναι δυνατόν να μειώσει την απόδοση σε χόρτο, όταν η συγκομιδή γίνει σε προχωρημένο στάδιο άνθησης.
Η ποιότητα του παραγόμενου χόρτου είναι ανώτερη όταν η μηδική συγκομίζεται σε πρώιμο στάδιο ανάπτυξης. Η μείωση της ποιότητας, σε προχωρημένο στάδιο ανάπτυξης, σχετίζεται πρωτίστως με τη μείωση του δείκτη φυλλικής επιφάνειας και της αναλογιας φύλλα/βλαστοί καθώς και με την αύξηση των ινωδών συστατικών των βλαστών και τη μείωση των πρωτεϊνών. Η διατήρηση του φυλλώματος αποτελεί προτεραιότητα στην παραγωγή σανού καλής ποιότητας. Τα φύλλα στην έναρξη της άνθησης, σε σύγκριση με τους βλαστούς, έχουν υψηλότερη περιεκτικότητα σε συνολικά πεπτά συστατικά, πρωτεΐνη, άμυλο, λιπαρές ουσίες, μη δομικούς υδατάνθρακες και ανόργανα στοιχεία. Επιπρόσθετα με την αύξηση της ηλικίας, η ποιότητα των βλαστών υποβαθμίζεται ταχύτερα σε σχέση με την ποιότητα των φύλλων. Σε υγρές συνθήκες, η μεγαλύτερη απόδοση στα παραπάνω συστατικά επιτυγχάνεται στην έναρξη της άνθησης, γιατί αργότερα πέφτουν τα κατώτερα φύλλα λόγω σκίασης, γήρανσης και προσβολής από ασθένειες. Αντιθέτως σε ξηροθερμικές συνθήκες, όπου οι προσβολές από ασθένειες είναι μικρότερες, συγκομιδή στο 50% της άνθησης εξασφαλίζει τη μεγαλύτερη απόδοση σε θρεπτικά στοιχεία. Εκτός από το στάδιο ανάπτυξης, την ποιότητα του χόρτου επηρεάζει η εποχή του έτους, ακόμη και η ώρα της ημέρας που γίνεται η κοπή. Νωρίς την άνοιξη, οι χαμηλές νυχτερινές θερμοκρασίες επιβραδύνουν τη μετατροπή των προϊόντων φωτοσύνθεσης σε ινώδεις ουσίες, ενώ οι υψηλές θερμοκρασίες επιταχύνουν αυτή τη διαδικασία. Σε αρκετές μελέτες αναφέρεται ότι τα φύλλα έχουν υψηλότερη περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες το απόγευμα σε σχέση με τις πρωινές ώρες.
Ο σχεδιασμός των κοπών της μηδικής μπορεί να γίνει χρησιμοποιώντας ως κριτήρια:
- το στάδιο ανάπτυξης,
- τακτά χρονικά διαστήματα,
- την ανάπτυξη των οφθαλμών της κεφαλής και την έναρξη της επιμήκυνσης των νέων βλαστών και
- το συνδυασμό των προηγούμενων τριών κριτηρίων.
Η συγκομιδή με βάση το στάδιο ανάπτυξης δίνει την πιο σταθερή απόδοση και ποιότητα στο μέσο όρο ποικιλιών, ετών και τοποθεσιών. Συνιστάται η κοπή για παραγωγή σανού ή ενσιρώματος να γίνεται από την έναρξη της άνθησης έως το 1/10 της άνθησης για συνδυασμό υψηλής απόδοσης και καλής ποιότητας. Προκειμένου για μηδική η οποία υφίσταται τεχνιτή ξήρανση και χρησιμοποιείται ως πρόσθετο πρωτεΐνης και ενέργειας στις ζωοτροφές, συνιστάται η συγκομιδή να γίνεται στο στάδιο εμφάνισης των ανθοφόρων οφθαλμών έως την έναρξη της άνθησης σε βάρος βέβαια της απόδοσης και της επιβίωσης.
Οι υψηλότερες ετήσιες αποδόσεις επιτυγχάνονται όταν η μηδική κόβεται σε ύψος από το έδαφος 5-10cm. Κοπή σε υψηλότερο σημείο, που αφήνει στα φυτά περισσότερα φύλλα τα οποία φωτοσυνθέτουν και περισσότερους οφθαλμούς για αναβλάστηση, είναι επωφελής για την επιβίωση της μηδικής στην οποία γίνονται συχνές κοπές ή όταν αυτή έχει υποστεί ζημιές κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Ο θερισμός της μηδικής γίνεται με κοινά χορτοκοπτικά μηχανήματα, ελκόμενα ή αυτοκινούμενα. Δεν παρατηρούνται ιδιαίτερες δυσκολίες κατά τη συγκομιδή γιατί τα φυτά δεν πλαγιάζουν.
Σποροπαραγωγική καλλιέργεια
Η απόδοση της μηδικής σε σπόρο, εξαρτάται από τις κλιματολογικές συνθήκες, οπότε ο προγραμματισμός των κοπών γίνεται κατά τέτοιο τρόπο ώστε η περίοδος ανθοφορίας, καρπόδοσης και ανάπτυξης των σπόρων να συμπίπτει με θερμές και ξηρές καιρικές συνθήκες. Από πειράματα φαίνεται ότι η δεύτερη αναβλάστηση της μηδικής (ύστερα από μία κοπή για σανό) δίνει την υψηλότερη απόδοση σε σπόρο. Το πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιουνίου που γίνεται η επικονίαση, η δραστηριότητα των επικονιαστών εντόμων είναι ικανοποιητική. Όταν πρόκειται για ανοιξιάτικη σπορά, τον πρώτο χρόνο για παραγωγή σπόρου αφήνεται η πρώτη αναβλάστηση, χωρίς να έχει προηγηθεί κοπή για σανό. Επίσης εάν για κάποιο λόγο η ανθοφορία της δεύτερης αναβλάστησης δεν εξελίσσεται κανονικά, γίνεται θερισμός για παραγωγή χόρτου και αφήνεται για παραγωγή σπόρου η τρίτη αναβλάστηση. Η συγκομιδή πρέπει να ρυθμίζεται έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η μέγιστη ποσότητα καλής ποιότητας σπόρου. Για την αποφυγή απώλειας σπόρου λόγω τινάγματος, συνιστάται η συγκομιδή να γίνεται όταν τα δύο τρίτα των λοβών έχουν πάρει καφετί χρώμα.
Η συγκομιδή μπορεί να γίνει με δύο τρόπους:
- θερισμός των φυτών, παραμονή τους στον αγρό γαι 2-3ημ. μέχρι να αποξηρανθούν τα φύλλα και τα στελέχη (η υγρασία να κατέβει στο 12-18%) και στη συνέχεια αλωνισμός και
- ψεκασμός των φυτών με ένα αποξηραντικό της βλάστησης και στη συνέχεια θεριζοαλωνισμός με τροποποιημένες θεριζοαλωνιστικές μηχανές. Στη δεύτερη περίπτωση η συγκομιδή πρέπει να γίνεται αμέσως μετά την αποξήρανση των φύλλων και των λοβών σε διάστημα 4-6ημ., ασχέτως εάν οι βλαστοί έχουν υψηλό ποσοστό υγρασίας (50%), για την αποφυγή τινάγματος του σπόρου και εμφάνισης δευτερογενών αναβλασ΄τησεων όταν ο καιρός είναι υγρός.
Για αποθήκευση του σπόρου μέχρι ένα έτος, υγρασία 12% θεωρείται ικανοποιητική. Για μεγαλύτερη όμως διάρκεια αποθήκευσης, η υγρασία πρέπει να μειωθεί στο 8%. Η θερμοκρασία ξήρανσης ανάλογα με την υγρασία του σπόρου δεν πρέπει να υπερβαίνει τους 30-38oC.
