Τερμίτες αμπέλου

Τερμίτες (Isoptera)

Πρόκειται για τάξη ξυλοφάγων εντόμων, που περιλαμβάνει τη μεγάλη και σημαντική ομάδα των τερμιτών. Τα διάφορα γένη της τάξης αυτής χαρακτηρίζονται από την πολυσύνθετη κοινωνική τους οργάνωση και από τον έντονο πολυμορφισμό τους.

Τα τρία μέρη του θώρακά τους μοιάζουν σε σχήμα και μέγεθος, η κοιλιά ενώνεται με τον θώρακα σε όλο το πλάτος της, χωρίς μίσχο, έχουν κέρκους, οι κεραίες τους δεν είναι γονατοειδείς, στις πτερωτές μορφές οι πρόσθιες πτέρυγες είναι περίπου ίσες και όμοιες με τις οπίσθιες, οι άπτερες μορφές έχουν υπόλευκο ή υποκίτρινο χρώμα και δεν κυκλοφορούν στην επιφάνεια του εδάφους, της ξυλείας, των φυτών και γενικά των υλικών που προσβάλλουν. Είναι συνεπώς εύκολο να διακρίνουμε τους τερμίτες από τα μυρμήγκια. Η κάθε κοινότητα τερμιτών ζεί μέσα σε φωλιά που κατασκευάζουν στο έδαφος ή μέσα στο ξύλο. Τρώνε ξύλο, προϊόντα ξύλου και πτώματα, εκδύματα και αποχωρήματα ατόμων της κοινότητάς τους. Καταστρέφουν κάθε είδους ξυλεία και άλλα υλικά από κυτταρίνη. Από τα δύο είδη τερμιτών που υπάρχουν στην Ευρώπη, ο Kalotermes flavicollis (F.) δεν έχει ανάγκη από μεγάλη υγρασία και ζεί συνήθως υπέργεια, μέσα σε στύλους, δέντρα, κομμένη ξυλεία ή ξύλινες οικοδομές και κατασκευές. Μπορεί να εγκατασταθεί μέσα σε πρέμνα, ιδιαίτερα όταν ένα τμήμα του υπέργειου τμήματός τους έχει νεκρωθεί και να επιταχύνει τη νέκρωση του υπόλοιπου πρέμνου διαβρώνοντας το καρδιόξυλο.

Ο άλλος ευρωπαϊκός τερμίτης, Reticulitermes lucifugus (Rossi), έχει ανάγκη από υγρό περιβάλλον. Η κοινωνία εγκαθιστά τη φωλιά της μέσα στο έδαφος και τα μέλη της προσβάλλουν γειτονική ξυλεία στην οποία φτάνουν με στοές που δημιουργούν. Οι κοινωνίες του έχουν πολύ περισσότερα μέλη από του προηγούμενου είδους, συνεπώς και η ζημιά που καθεμιά προκαλεί είναι συνήθως σοβαρότερη. Μπορεί να εγκαταστήσει φωλιά σε αμπελώνα που έχει ξύλινους στύλους ή πασσάλους και στη συνέχεια, δια του εδάφους, να μπεί σε γειτονικά υγιή πρέμνα από εκτεθειμένο ξύλο του υπόγειου μέρους τους. Πληγές που εκθέτουν το ξύλο σε προσβολή από τερμίτες προκαλούνται από γεωργικά μηχανήματα, από παλιότερο κλάδευμα, από έντομα ή από παθογόνα που νεκρώνουν φλοιό και σομφό ξύλο. Εκτός από το καρδιόξυλο, το R. lucifugus μπορεί να καταναλώσει και την εντεριώνη των κληματίδων, επηρεάζοντας ελαφρά την ευρωστία του πρέμνου. Τέτοια περίπτωση διαπιστώσαμε σε αμπελώνα της Χαλκιδικής (Μ.Ε. Τζανακάκης, προσωπική παρατήρηση). Η βλάβη από τερμίτες συνήθως δεν γίνεται αντιληπτή, ώσπου ένας βραχίονας ή ολόκληρο πρέμνο σπάσει μετά από πίεση, κρούση ή με τον άνεμο. Παλιοί και παραμελημένοι αμπελώνες προσβάλλονται συχνότερα.

Καταπολέμηση. Συνιστάται η απομάκρυνση και κάψιμο των προσβεβλημένων στύλων και πασσάλων, η αφαίρεση των νεκρωμένων τμημάτων των πρέμνων και η ανεύρεση των φωλιών στο έδαφος, τις οποίες σκονίζομε ή ψεκάζουμε με εντομοκτόνο επαφής, κατά προτίμηση μεγάλης διάρκειας. Σε περιοχές όπου διαπιστώνεται συχνή παρουσία τερμιτών, προτιμότερη είναι η πρόληψη εγκατάστασής τους. Συνιστάται οι στύλοι και πάσσαλοι να είναι εμποτισμένοι με κατάλληλο για τερμίτες και μύκητες φάρμακο και να αποφεύγονται πληγές των πρέμνων ιδιαίτερα προς τη βάση του κορμού.

Σχετικές σελίδες

• Έντομα
• Εχθροί αμπέλου
• Μύκητες