Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Αρωματικά - Φαρμακευτικά φυτά"

Αναθεώρηση της 10:06, 12 Αυγούστου 2013

Φυτεία ρίγανης

Φυτεία λεβάντας

Φυτεία φασκόμηλου

Φυτεία χαμομηλιού

Φυτεία σιδερίτη

Φυτεία μελισσόχορτου

Φυτεία δίκταμου

Φυτεία μέντας

Φυτεία δυόσμου

Φυτεία γλυκάνισου

Φυτεία δενδρολίβανου

Φυτεία βαλεριάνας

Φυτεία κορίανδρου

Φυτεία θυμαριού

Φυτεία μάραθου

Φυτεία κρόκου

Γενικά στοιχεία

Τα αρωματικά - φαρμακευτικά φυτά αποτελούσαν πάντα αντικείμενο εμπορίου µε σημαντικά οικονομικά οφέλη. Ωστόσο η σπουδαιότητά τους περιορίστηκε σηµαντικά µε την παρασκευή συνθετικών χηµικών ουσιών. Με ιδιαίτερη όμως έμφαση πρόσφατα, στο πλαίσιο της ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης σε ολόκληρο τον κόσμο για μια ορθολογικότερη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, μείωση της κατανάλωσης συνθετικών φαρμάκων και περιορισμό της χρήσης χημικών προσθέτων στα τρόφιμα, ανανεώθηκε το ενδιαφέρον για τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά, έτσι ώστε σήμερα η παγκόσμια βιομηχανία τροφίμων, ποτών, καλλυντικών και φαρμάκων επιστρέφει ξανά στη φύση, με αποτέλεσμα όλο και περισσότερο να χρησιμοποιούν για την κατασκευή των προϊόντων τους ουσίες φυτικής προέλευσης. Περισσότερες πληροφορίες στον παρακάτω σύνδεσμο:

Γενικά στοιχεία αρωματικών - φαρμακευτικών φυτών^[1]

Αξιοποίηση

Τα αρωματικά - φαρμακευτικά φυτά χρησιμοποιούνται είτε ως φυτικό υλικό, ξερό ή χλωρό, είτε μεταποιημένα σε αιθέριο έλαιο. Τα ξηρά φυτικά μέρη (δρόγες), που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή ροφημάτων, στην βιομηχανία τροφίμων και ποτών, στην κονσερβοποιΐα, στη ζαχαροπλαστική, καθώς και για τη λήψη ορισμένων φαρμακευτικών ουσιών. Στη μαγειρική (μπαχαρικά) χρησιμοποιούνται είτε φρεσκοκομμένα, είτε ξερά ή αλεσμένα. Γενικά, τα ξερά αρωματικά φυτά έχουν περισσότερο συμπυκνωμένο άρωμα από τα φρέσκα. Ιδιαίτερα διαδεδομένη είναι η χρήση των αιθέριων ελαίων, ουσιών δηλαδή που παράγονται με διάφορες μεθόδους από τα αρωματικά φυτά. Πρόκειται για ένα πολύπλοκο μείγμα ουσιών που υπάρχουν στο φυτό και λαμβάνονται από αυτό σε πολύ συμπυκνωμένη μορφή. Κάθε αιθέριο έλαιο έχει χαρακτηριστική οσμή και ξεχωριστές ιδιότητες που οφείλονται στα συστατικά του, τα οποία μπορεί να είναι και εκατοντάδες. Σιγά - σιγά αναπτύχθηκαν πολυάριθμες μέθοδοι για την παραλαβή των αιθέριων ελαίων, ενώ ταυτόχρονα άρχισε και η συστηματική μελέτη τους. Σήμερα πλέον, αν και υπάρχουν πολλές γνώσεις για τη χημική σύσταση των αιθέριων ελαίων, ακόμη παραμένουν αναπάντητα ερωτήματα για το ρόλο τους στο φυτό, τη βιοσύνθεση τους και τους παράγοντες από τους οποίους επηρεάζεται η σύσταση τους. Το τελευταίο έχει ιδιαίτερη σημασία για όσους ενδιαφέρονται για καλλιέργεια αρωματικών φυτών, γιατί συχνά παρατηρείται να υποβαθμίζεται η ποιότητα του αιθέριου ελαίου με καλλιεργητικές εργασίες που κατά τα άλλα ευνοούν την ανάπτυξη του φυτού. Επίσης, η ποιότητα του αιθέριου ελαίου μεταβάλλεται ανάλογα με μια σειρά από παράγοντες όπως η τοποθεσία και το μικροκλίμα της φυτείας, το μέρος του φυτού που χρησιμοποιείται για την εξαγωγή του ελαίου, ο βαθμός ωριμότητας του φυτού την ημέρα της συλλογής του, ακόμα και η συγκεκριμένη ώρα της ημέρας που θα συλλεχθεί το φυτό. Η παραλαβή των αιθέριων ελαίων μπορεί να γίνει με διάφορες μεθόδους (απόσταξη, εκχύλιση, σύνθλιψη, κλπ.), ανάλογα με το είδος και το τμήμα του φυτικού υλικού και την περιεκτικότητα του σε αιθέρια έλαια. Η απόσταξη είναι η πιο διαδεδομένη μέθοδος που χρησιμοποιείται για την παραλαβή των αιθέριων ελαίων.^[1]

Κατάσταση σε διεθνές επίπεδο

Τα τελευταία χρόνια, κυρίως στις οικονομικά αναπτυγμένες χώρες και με έμφαση στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στη Βόρειο Αμερική, διαπιστώνεται συνεχής αύξηση στη ζήτηση προϊόντων ευρείας κατανάλωσης, όπως φάρμακα και καλλυντικά, αλλά και λοιπά προϊόντα, που περιέχουν φυσικά συστατικά, κυρίως φυτικής προέλευσης. Ακόμη διαπιστώνεται αυξημένη ζήτηση για φυτική βιομάζα, προερχόμενη κατά βάση από αρωματικά φυτά, η οποία προορίζεται για την παρασκευή υγιεινών τροφίμων, διαιτητικών προϊόντων, αλλά και προϊόντων που συνδυάζονται με τη σωματική και ψυχική ευεξία (όπως αρωματοθεραπεία κ.λπ.). Παρόλη, την ύπαρξη αυτής της παγκόσμιας αγοράς των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών και των προϊόντων τους (αποστάγματα κ.α.), η αξία της οποίας διαμορφώνεται πλέον σε πολλά δισεκατομμύρια δολάρια, τα διαθέσιμα στοιχεία, τόσο από άποψη οργάνωσης της προσφοράς, όσο και της ζήτησης, είναι λίγα, διάσπαρτα και πολλές φορές μη αξιόπιστα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρείται η μεγαλύτερη αγορά αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στον κόσμο, ως οργανωμένη εμπορική δομή. Η Κίνα και η Ινδία, εκτιμώνται ως μεγαλύτερες αγορές, από άποψη ποσότητας παραγωγής, αλλά σημαντικό μέρος του εμπορίου τους είναι άτυπο και μη εμπορευματοποιημένο. Σύμφωνα, με εκτιμήσεις, τα μερίδια της παγκόσμιας αγοράς αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, διαρθρώνονται ως εξής (βλέπε παρακάτω σύνδεσμο)

Κατάσταση αρωματικών - φαρμακευτικών φυτών σε διεθνές επίπεδο^[1]

Κατάσταση στην Ελλάδα

Τα διαθέσιµα οικονοµικά στοιχεία είναι περιορισμένα και µάλλον έχουν την µορφή εκτιµήσεων. Τα δεδομένα, αγρονομικά, βιομηχανικά και οικονομικά καταδεικνύουν ότι η Ελλάδα αποτελεί ιδανικό τόπο για καλλιέργεια αρωματικών / φαρμακευτικών φυτών. Η χλωρίδα της Ελλάδας είναι μια από τις πλουσιότερες διεθνώς καθώς οι ιδιαιτερότητες της γεωλογικής ιστορίας, της γεωγραφικής θέσης, της γεωμορφολογίας και των κλιματικών συνθηκών έχουν ευνοήσει τη δημιουργία κατάλληλων συνθηκών για την ανάπτυξη σημαντικού ενδημικών αρωματικών / φαρμακευτικών φυτών. Τα τελευταία χρόνια η χρήση των προϊόντων από αρωματικά και φαρμακευτικά είδη αυξάνεται συνεχώς καθώς χρησιμοποιούνται ευρύτατα στη βιομηχανία φαρμάκων, στην αρωματοποιία καθώς και στη βιολογική καταπολέμηση εχθρών σε καλλιεργούμενα φυτά. Στην κατεύθυνση της αξιοποίησης των αυτοφυών αρωματικών φυτών της χώρας μας προσανατολίζονται ήδη ελληνικές αλλά και ξένες εταιρίες, με την ανάπτυξη της βιομηχανικής έρευνας με αντικείμενο την ανάδειξη ιδιοτήτων φαρμακευτικών φυτών της ελληνικής χλωρίδας (π.χ. Κορρές – Φυσικά Προιόντα, Apivita κ.α.). Περισσότερες πληροφορίες στον σύνδεσμο που ακολουθεί:

Κατάσταση αρωματικών - φαρμακευτικών φυτών στην Ελλάδα^[1]

Πολλαπλασιαστικό υλικό

Η κατάσταση που επικρατεί στο χώρο της διακίνησης πολλαπλασιαστικού υλικού αρωματικών - φαρμακευτικών φυτών στην Ελλάδα απέχει πολύ από το ιδανικό. Πιστοποιημένο πολλαπλασιαστικό υλικό εισάγεται μόνο και φυσικά ο ενδιαφερόμενος μπορεί να προμηθευτεί μόνον ποικιλίες που έχουν δημιουργηθεί για άλλα περιβάλλοντα και λόγω της περιορισμένης εξάπλωσης των καλλιεργειών στην Ελλάδα πολλές από αυτές δεν έχουν καν δοκιμαστεί στις κατά τόπους εδαφοκλιματικές συνθήκες. Όσον αφορά τα αυτοφυή Α/Φ είδη, περιορισμένες και βασισμένες κυρίως σε ιδιωτική πρωτοβουλία είναι οι αξιόλογες προσπάθειες προμήθειας πολλαπλασιαστικού υλικού για καλλιέργεια. Οι λόγοι που οδήγησαν στον περιορισμό της ανάπτυξης του τομέα ήταν το μέχρι σήμερα περιορισμένο ενδιαφέρον των παραγωγών για τα είδη συνεπώς η περιορισμένη πρόσοδος από το πολλαπλασιαστικό υλικό, η έλλειψη εκτεταμένης έρευνας από ειδικευμένα ερευνητικά κέντρα-ινστιτούτα και η έλλειψη δυνατότητα εγγραφής στον εθνικό κατάλογο ποικιλιών του φυτικού υλικού που συλλέχθηκε από τη φύση με τη δικαιολογία ότι αυτό δεν αποτελεί προϊόν βελτίωσης με την κλασικές διαδικασίες (διασταυρώσεις, υβριδισμός κλπ), γεγονός που οδηγεί στην αδυναμία κατοχύρωσης δικαιωμάτων στο χώρο. Περισσότερες λεπτομέρειες στον σύνδεσμο που ακολουθεί:

Πολλαπλασιαστικό υλικό αυτοφυών αρωματικών - φαρμακευτικών ειδών^[1]

Μέθοδοι πολλαπλασιασμού

Οι μέθοδοι πολλαπλασιασμού αρωματικών - φαρμακευτικών φυτών είναι με σπόρο, με μοσχεύματα και με μικροπολλαπλασιασμό (ιστοκαλλιέργεια). Με τα μοσχεύματα γλιτώνουμε την παραλακτικότητα αφού οι νέεις φυτείες θα είναι ίδιες με τη μητρική φυτεία. Πιο φθηνή μέθοδος είναι με σπόρο, ενώ η πιο ακριβή είναι ο μικροπολλαπλασιασμός (ιστοκαλλιέργεια). Αναλυτικά οι 3 μέθοδοι πολλαπλασιασμού αρωματικών - φαρμακευτικών φυτών στο σύνδεσμο που ακολουθεί:

Μέθοδοι πολλαπλασιασμού αρωματικών - φαρμακευτικών ειδών^[1]

Πληροφοριακά στοιχεία

Ευδοκιμεί στις περιοχές

Σχετικές σελίδες

Καλλιέργεια αρωματικών - φαρμακευτικών φυτών (γενικά)

Γενικά στοιχεία αρωματικών - φαρμακευτικών φυτών

Αξιοποίηση αρωματικών - φαρμακευτικών φυτών

Κατάσταση αρωματικών - φαρμακευτικών φυτών σε διεθνές επίπεδο

Κατάσταση αρωματικών - φαρμακευτικών φυτών στην Ελλάδα

Πολλαπλασιαστικό υλικό αυτοφυών αρωματικών - φαρμακευτικών ειδών

Μέθοδοι πολλαπλασιασμού αρωματικών - φαρμακευτικών ειδών

Βιβλιογραφία

1. ↑ ^{1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5} Στοιχεία καλλιέργειας-αξιοποίησης ελληνικών αρωματικών/φαρμακευτικών ειδών, των Δρ. Ελένη Μαλούπα, Δρ. Κατερίνα Γρηγοριάδου, Δρ. Μαντώ Λάζαρη.