Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Μπιζελιά"
(Νέα σελίδα με '==Πληροφοριακά στοιχεία== {{Πληροφοριακά στοιχεία φυτού}} ==Ευδοκιμεί στις περιοχές== {{Γεωγρ...') |
|||
(30 ενδιάμεσες αναθεωρήσεις από ένα χρήστη δεν εμφανίζονται) | |||
Γραμμή 1: | Γραμμή 1: | ||
+ | [[Image:Το φυτό της μπιζελιάς.jpg|thumb|px100|Το φυτό της μπιζελιάς]] | ||
+ | |||
+ | Η μπιζελιά <ref name="Αρακάς"/> είναι ετήσιο φυτό, ψυχρής εποχής. [[Καλλιέργεια μπιζελιάς |Καλλιεργείται]] για τα σπέρματά του. | ||
+ | |||
+ | Ως χώρες προέλευσης του αρακά θεωρούνται το Αφγανιστάν, η Ινδία και η Κίνα. Στην Ελλάδα το μπιζέλι είναι γνωστό από την αρχαία εποχή για τα ξηρά του σπέρματα. Στον αρακά καταναλώνονται μόνο τα [[μπιζέλι |σπέρματά]] του νωπά, σε κονσέρβες, κατεψυγμένα ή ξηρά ([[όσπρια]]). | ||
+ | |||
+ | {{{top_heading|==}}}[[Βοτανικά χαρακτηριστικά μπιζελιάς]]{{{top_heading|==}}} | ||
+ | {{:Βοτανικά χαρακτηριστικά μπιζελιάς|top_heading={{{top_heading|==}}}=}} | ||
+ | |||
+ | {{{top_heading|==}}}[[Εδαφοκλιματικές συνθήκες μπιζελιάς]]{{{top_heading|==}}} | ||
+ | {{:Εδαφοκλιματικές συνθήκες μπιζελιάς|top_heading={{{top_heading|==}}}=}} | ||
+ | |||
+ | {{{top_heading|==}}}[[Αύξηση και ανάπτυξη του φυτού της μπιζελιάς]]{{{top_heading|==}}} | ||
+ | {{:Αύξηση και ανάπτυξη του φυτού της μπιζελιάς|top_heading={{{top_heading|==}}}=}} | ||
+ | |||
+ | {{{top_heading|==}}}Ποικιλίες μπιζελιάς{{{top_heading|==}}} | ||
+ | [[Image:Ο λοβός της μπιζελιάς.jpg|thumb|px100|Ο λοβός της μπιζελιάς]] | ||
+ | |||
+ | Οι [[Ποικιλίες μπιζελιάς |ποικιλίες]] του φυτού της μπιζελιάς είναι αρκετές. Οι κυριότερες απ' αυτές είναι οι παρακάτω: | ||
+ | *[[Ποικιλία μπιζελιάς Αρακάς Κεφαλλονιάς |Αρακάς Κεφαλλονιάς]] <ref name="Ποικιλία Κεφαλλονιάς"/>, | ||
+ | *[[Ποικιλία μπιζελιάς Onward |Onward]] <ref name="Ποικιλίες μπιζελιών"/>, | ||
+ | *[[Ποικιλία μπιζελιάς Rondo |Rondo]] <ref name="Ποικιλίες μπιζελιών"/>, | ||
+ | *[[Ποικιλία μπιζελιάς Progress |Progress]] <ref name="Ποικιλίες μπιζελιών III"/>, | ||
+ | *[[Ποικιλία μπιζελιάς Senatore |Senatore]] <ref name="Ποικιλίες μπιζελιών"/>, | ||
+ | *[[Ποικιλία μπιζελιάς Argos |Argos]] <ref name="Ποικιλίες μπιζελιών III"/>. | ||
+ | *[[Ποικιλία μπιζελιάς Όλυμπος|Όλυμπος]] <ref name="Ποικιλίες μπιζελιών II"/>, | ||
+ | *[[Ποικιλία μπιζελιάς Arvika |Arvika]] <ref name="Ποικιλίες μπιζελιών II"/>, | ||
+ | *[[Ποικιλία μπιζελιάς Forrimax |Forrimax]] <ref name="Ποικιλίες μπιζελιών II"/> και | ||
+ | *[[Ποικιλία μπιζελιάς Pisso |Pisso]] <ref name="Ποικιλίες μπιζελιών II"/>. | ||
+ | |||
+ | {{{top_heading|==}}}Ασθένειες μπιζελιάς{{{top_heading|==}}} | ||
+ | |||
+ | Οι κυριότερες [[Ασθένειες μπιζελιάς |ασθένειες]] στη χώρα μας για την καλλιέργεια της μπιζελιάς είναι οι παρακάτω: | ||
+ | *[[Ασθένεια μπιζελιάς Ασκοχύτωση |Ασκοχύτωση]], | ||
+ | *[[Ασθένεια μπιζελιάς Σκωρίαση |Σκωρίαση]], | ||
+ | *[[Ασθένεια μπιζελιάς Σκηρωτινίαση |Σκληρωτινίαση]], | ||
+ | *[[Ασθένεια μπιζελιάς Ωίδιο |Ωίδιο]], | ||
+ | *[[Ασθένεια μπιζελιάς Φουζάριο |Φουζάριο]], | ||
+ | *[[Ασθένεια μπιζελιάς Μωσαϊκό του μπιζελιού |Μωσαϊκό του μπιζελιού]] και | ||
+ | *[[Ασθένεια μπιζελιάς Ριζοκτόνια |Ριζοκτόνια]]. | ||
+ | |||
+ | {{{top_heading|==}}}Εχθροί μπιζελιάς{{{top_heading|==}}} | ||
+ | [[Image:Βρούχος ii.jpg|thumb|px100|Προσβολή καρπών (εδώ ρεβιθιάς) από Βρούχο]] | ||
+ | |||
+ | Οι κυριότεροι [[Εχθροί μπιζελιάς |εχθροί της μπιζελιάς]] που προκαλούν προβλήματα στις [[καλλιέργεια μπιζελιάς |καλλιέργειες]] στη χώρα μας είναι οι παρακάτω: | ||
+ | *[[Εχθρός μπιζελιάς Βρούχος των μπιζελιών |Βρούχος των μπιζελιών]], | ||
+ | *[[Εχθρός μπιζελιάς Φυτονόμος |Φυτονόμος]], | ||
+ | *[[Εχθρός μπιζελιάς Σιτόνες |Σιτόνες]], | ||
+ | *[[Εχθρός μπιζελιάς Αφίδα των μπιζελιών |Αφίδα των μπιζελιών]] <ref name="Αφίδα μπιζελιών"/> και | ||
+ | *[[Εχθρός μπιζελιάς Άπιο |Άπιο]]. | ||
+ | |||
==Πληροφοριακά στοιχεία== | ==Πληροφοριακά στοιχεία== | ||
Γραμμή 7: | Γραμμή 58: | ||
{{Γεωγραφικά πληροφοριακά στοιχεία}} | {{Γεωγραφικά πληροφοριακά στοιχεία}} | ||
− | <ref name=" | + | <ref name="Καλλιέργεια βιολογικού μπιζελιού"/> |
+ | <ref name="Σιτηρά και ψυχανθή"/> | ||
==Σχετικές σελίδες== | ==Σχετικές σελίδες== | ||
− | * | + | *[[Βοτανικά χαρακτηριστικά μπιζελιάς]] |
+ | *[[Αύξηση και ανάπτυξη του φυτού της μπιζελιάς]] | ||
+ | *[[Καλλιέργεια μπιζελιάς]] | ||
+ | *[[Μπιζέλι]] | ||
+ | *[[Ασθένειες μπιζελιάς]] | ||
+ | *[[Εχθροί μπιζελιάς]] | ||
+ | *[[Ποικιλίες μπιζελιάς]] | ||
==Βιβλιογραφία== | ==Βιβλιογραφία== | ||
Γραμμή 17: | Γραμμή 75: | ||
<references> | <references> | ||
− | <ref name=" | + | <ref name="Καλλιέργεια βιολογικού μπιζελιού"> Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Κηπευτικών Καλλιεργειών, "Τεχνικές Βιολογικής Καλλιέργειας Ψυχανθών Λαχανικών, Μπιζέλι", Χαράλαμπος Θανόπουλος MSc Γεωπόνος, 2008.</ref> |
− | </ | + | <ref name="Αρακάς"> Αρακάς Pisum Sativum, Leguminosae, Βλάσσης Μπισμπίκης, Γεωπόνος-Συγγραφέας θεματικών βιβλίων-Μελέτη, Επίβλεψη και Κατασκευή Κήπων.</ref> |
− | == | + | <ref name="Σιτηρά και ψυχανθή"> "Ειδική γεωργία, Σιτηρά και ψυχανθή", Δέσποινα Παπακώστα-Τασοπούλου, Καθηγήτρια Γεωπονικής Σχολής Α.Π.Θ.</ref> |
+ | |||
+ | <ref name="Αφίδα μπιζελιών"> [{{#show: Ιστοσελίδα Wikipedia/Αφίδα| ?has link}} Αφίδα] </ref> | ||
+ | |||
+ | <ref name="Ποικιλίες μπιζελιών"> [{{#show: Ιστοσελίδα Αγροτική στέγη/Αρακάς| ?has link}} Αρακάς] </ref> | ||
+ | |||
+ | <ref name="Ποικιλίες μπιζελιών II"> [{{#show: Ιστοσελίδα Αγροτική στέγη/Μπιζέλι| ?has link}} Μπιζέλι] </ref> | ||
+ | |||
+ | <ref name="Ποικιλίες μπιζελιών III"> [{{#show: Ιστοσελίδα e-agros.gr/Αρακάς| ?has link}} Αρακάς] </ref> | ||
+ | |||
+ | <ref name="Ποικιλία Κεφαλλονιάς"> [{{#show: Ιστοσελίδα Τοπικοποίηση/Βιο-οικο-καλλιέργεια μπιζελιών| ?has link}} Αρακάς Κεφαλλονιάς] </ref> | ||
+ | |||
+ | </references> | ||
[[ευδοκιμεί στην περιοχή::Νομός Φθιώτιδος| ]] | [[ευδοκιμεί στην περιοχή::Νομός Φθιώτιδος| ]] | ||
Γραμμή 126: | Γραμμή 196: | ||
[[πόσο αφορά σε γεωργό::30| ]] | [[πόσο αφορά σε γεωργό::30| ]] | ||
[[πόσο αφορά σε γεωπόνο::30| ]] | [[πόσο αφορά σε γεωπόνο::30| ]] | ||
− | [[κατάσταση δημοσίευσης:: | + | [[κατάσταση δημοσίευσης::10| ]] |
__NOTOC__ | __NOTOC__ |
Τελευταία αναθεώρηση της 10:33, 18 Οκτωβρίου 2013
Η μπιζελιά [1] είναι ετήσιο φυτό, ψυχρής εποχής. Καλλιεργείται για τα σπέρματά του.
Ως χώρες προέλευσης του αρακά θεωρούνται το Αφγανιστάν, η Ινδία και η Κίνα. Στην Ελλάδα το μπιζέλι είναι γνωστό από την αρχαία εποχή για τα ξηρά του σπέρματα. Στον αρακά καταναλώνονται μόνο τα σπέρματά του νωπά, σε κονσέρβες, κατεψυγμένα ή ξηρά (όσπρια).
Βοτανικά χαρακτηριστικά μπιζελιάς
Το φυτό της μπιζελιάς είναι ετήσιο, ποώδες και η ανάπτυξή του εξαρτάται αρκετά από την ποικιλία (νάνα, αναρριχώμενη ή ημιαναρριχώμενη). Το ύψος των φυτών κυμαίνεται στα 30-40εκ. και μπορεί να ξεπεράσει τα 2μ. (στις αναρριχώμενες ποικιλίες). Το στέλεχος είναι λεπτό, εύθραυστο και κούφιο εσωτερικά και μπορεί να αναρριχάται με τη βοήθεια ελίκων που σχηματίζονται στα άκρα των σύνθετων φύλλων στις αναρριχώμενες ποικιλίες.
Η ρίζα είναι θυσσανώδης, μέτριας ανάπτυξης και φιλοξενεί το αζωτοβακτήριο Bacterium radicicola, όπως και οι ρίζες των υπόλοιπων ψυχανθών (φασολιάς και κουκιάς).
Τα φύλλα είναι τρυφερά, σύνθετα (αποτελούνται από 2-3 ζεύγη φυλλαρίων) καταλήγουν σε διακλαδιζόμενες έλικες και στη βάση τους φέρουν 2 οδοντωτά παράφυλλα μεγαλύτερων διαστάσεων.
Τα άνθη είναι μεγάλα και σχηματίζονται στις μασχάλες των φύλλων (1-3 άνθη σε κάθε μασχάλη). Το χρώμα των ανθέων είναι ανάλογο με την ποικιλία. Το ίδιο άνθος φέρει τα θηλυκά και τα αρσενικά όργανα (στήμονα και ύπερο).
Ο καρπός που ονομάζεται λοβός, έχει χρώμα πράσινο ή κίτρινο και σχήμα κυλινδρικό ή πεπλατυσμένο (στο γλυκομπίζελο). Περικλείει 4-8 ή και περισσότερα σπέρματα, που είναι σφαιρικά, λεία ή ρικνά (ώριμα) και διαφόρου μεγέθους, ανάλογα με την ποικιλία. Στις ποικιλίες που το περικάρπιο είναι σαρκώδες και τρυφερό, καταναλώνονται ολόκληροι οι λοβοί (γλυκομπίζελο). Στις ποικιλίες που το περικάρπιο των λοβών είναι σκληρό, καταναλώνονται μόνο τα σπέρματα.
Ο σχηματισμός των ανθέων ξεκινάει από το 5o-8o γόνατο στις πρώιμες ποικιλίες, το 9o-11o γόνατο στις μεσοπρώιμες και το 12o γόνατο στις όψιμες ποικιλίες.
Οι λοβοί αποκτούν το μέγιστο βάρος τους 20 ημέρες από την άνθηση και το μέγιστο ξηρό βάρος 15 ημέρες μετά την άνθηση και συμπίπτει με την εμφάνιση των σπερμάτων. Κατά τη διάρκεια της ωρίμανσης του καρπού παρατηρείται αλλαγή χρώματος του λοβού και των σπερμάτων.
Εδαφοκλιματικές συνθήκες μπιζελιάς
Η μπιζελιά είναι φυτό των δροσερών και υγρών περιοχών. Οι περισσότερες ποικιλίες είναι ευαίσθητες στο κρύο και ειδικότερα εκείνες που έχουν μακριά μεσογονάτια διαστήματα, μεγάλη φυλλική επιφάνεια και συρρικνωμένους σπόρους. Λίγες μόνο ποικιλίες είναι ανθεκτικές στο κρύο. Αντέχει όμως περισσότερο από το βίκο στις χαμηλές θερμοκρασίες και οι σπόροι βλαστάνουν γρηγορότερα και τα νεαρά φυτά αναπτύσσονται ταχύτερα σε χαμηλότερες θερμοκρασίες, συγκρινόμενα με τα περισσότερα χειμερινά ψυχανθή. Θερμοκρασίες -6 έως -14oC, ανάλογα με την ποικιλία, δεν προκαλούν ζημιές στα σκληραγωγημένα φυτά. Κατά την άνθηση θερμοκρασίες -2 έως -3oC είναι επιζήμιες.
Οι υψηλές θερμοκρασίες επιδρούν δυσμενώς και κυρίως στις καρποδοτικές καλλιέργειες, γιατί εμποδίζουν την ανάπτυξη των λοβών και μειώνουν πολύ την απόδοσησε σπόρο. Η δυσμενής επίδραση των υψηλών θερμοκρασιών είναι μεγαλύτερη από εκείνη που προκαλεί ελαφρός παγετός. Σε περιοχές με υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να καλλιεργηθεί το μπιζέλι για σανό και χλωρή λίπανση γιατί η βλαστική ανάπτυξη επηρεάζεται λιγότερο από τις υψηλές θεερμοκρασίες σε σχέση με την ανάπτυξη των λοβών. Το μπιζέλι είναι απαιτητικό σε υγρασία εδάφους λόγω της ταχείας και μεγάλης ανάπτυξης και του σχετικά επιπόλαιου ριζικού συστήματος. Το μπιζέλι μπορεί να απορροφήσει νερό μέχρι τα 70cm του εδάφους. Η ανάπτυξή του όμως περιορίζεται δυσμενώς σε υγρά και ψυχρά εδάφη. Η ξηρασία περιορίζει την ανάπτυξη και σταματά την αζωτοδέσμευση. Τη μεγαλύτερη ευαισθησία στην ξηρασία παρουσιάζουν τα φυτά κατά την άνθηση και το γέμισμα των σπόρων. Η έναρξη της άνθησης καθορίζεται από την αντίδραση κάθε γενότυπου στη φωτοπερίοδο και στη θερμοκρασία. Το μπιζέλι είναι φυτό μακράς φωτοπεριόδου και απαιτεί κατ' ελάχιστον 13 ώρες ημέρας για να ανθίσει.
Το μπιζέλι μπορεί να καλλιεργηθεί σε ποικιλία εδαφών τα πλέον όμως κατάλληλα είναι τα γόνιμα πηλώδη, αργιλοπηλώδη εδάφη, πλούσια σε ασβέστιο, τα οποία στραγγίζουν καλά. Τα αμμώδη ή τα αμμοπηλώδη εδάφη δε θεωρούνται πολύ κατάλληλα κυρίως γιατί δε συγκρατούν υγρασία, ενώ τα βαριά πηλώδη, θεωρούνται ακατάλληλα, λόγω της μειωμένης στράγγισης. Στα πολύ γόνιμα εδάφη υπάρχει ο κίνδυνος πλαγιάσματος. Η κατάκλυση με νερό (νεροκράτημα) μειώνει σημαντικά την ανάπτυξη του μπιζελιού και ειδικά του ριζικού συστήματος και μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με άλλα χειμερινά ψυχανθή. Το μπιζέλι είναι μετρίως ανθεκτικό στην οξύτητα του εδάφους με καταλληλότερο pH=6-8.
Αύξηση και ανάπτυξη του φυτού της μπιζελιάς
Το φυτό της μπιζελιάς παρουσιάζει υπόγειο φύτρωμα. Η ελάχιστη θερμοκρασία βλάστησης του σπόρου κυμαίνεται γύρω στους 5-7oC. Η ανάπτυξη της ρίζας είναι ταχύτατη και φτάνει στο μέγιστό της λίγο πριν την εμφάνιση των πρώτων ανθικών καταβολών. Η παραγωγή νέων ριζών μειώνεται απότομα λίγο πριν την εμφάνιση του πρώτου άνθους. Συνήθως στην έναρξη σχηματισμού των λοβών παρατηρείται μια μικρή αναζωπύρωση της ριζικής δραστηριότητας. Καθώς οι λοβοί ωριμάζουν, η ανάπτυξη των ριζών πρακτικά σταματά.
Η ανάπτυξη του υπέργειου τμήματος του φυτού είναι ταχεία και συνεχής, όπως και στο βίκο. Σε σύντομο χρονικό διάστημα αναπτύσσει μεγάλη φυτομάζα. Στους πρώτους κόμβους επί του κεντρικού βλαστού δεν αναπτύσσονται άνθη, παρά μόνο πλάγιοι βλαστοί σε ορισμένους απ' αυτούς. Ο πρώτος ανθοφόρος κόμβος εμφανίζεται στο ακραίο μερίστωμα, όταν τα φυτά έχουν περίπου 4-6 φύλλα. Ο χρόνος εμφάνισής του επηρεάζεται από τη θερμοκρασία και τη φωτοπερίοδο κατά τη διάρκεια έναρξης του βιολογικού κύκλου, είναι χαρακτηριστικό της κάθε ποικιλίας και αναφέρεται ότι συνδέεται με την πρωιμότητά της.
Η άνθηση ξεκινά από το κατώτερο τμήμα των βλαστών και συνεχίζεται σταδιακά προς την κορυφή. Η πορεία της άνθησης, η έναρξη γεμίσματος των σπόρων και η φυσιολογική ωρίμανση των σπόρων κατά μήκος του βλαστού βρέθηκε ότι σχετίζονται γραμμικά με το άθροισμα των ημεροβαθμών από την έναρξη της άνθησης.
Η περίοδος άνθησης στο μπιζέλι διαρκεί αρκετές εβδομάδες, είναι ιδιαίτερα μεταβλητό χαρακτηριστικό και εξαρτάται από τον αριθμό των ανθοφόρων γονάτων του βλαστού. Η μειωμένη υγρασία στο έδαφος, η πυκνή σπορά, η έλλειψη αζώτου και άλλοι παράγοντες περιορίζουν τον αριθμό των ανθοφόρων γονάτων και συνεπώς μειώνουν την περίοδο άνθησης. Στη χώρα μας τα πρώτα άνθη εμφανίζονται τον Απρίλιο και τα φυτά συνεχίζουν να ανθίζουν μέχρι τον Ιούνιο, όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές.
Ποικιλίες μπιζελιάς
Οι ποικιλίες του φυτού της μπιζελιάς είναι αρκετές. Οι κυριότερες απ' αυτές είναι οι παρακάτω:
- Αρακάς Κεφαλλονιάς [2],
- Onward [3],
- Rondo [3],
- Progress [4],
- Senatore [3],
- Argos [4].
- Όλυμπος [5],
- Arvika [5],
- Forrimax [5] και
- Pisso [5].
Ασθένειες μπιζελιάς
Οι κυριότερες ασθένειες στη χώρα μας για την καλλιέργεια της μπιζελιάς είναι οι παρακάτω:
Εχθροί μπιζελιάς
Οι κυριότεροι εχθροί της μπιζελιάς που προκαλούν προβλήματα στις καλλιέργειες στη χώρα μας είναι οι παρακάτω:
Πληροφοριακά στοιχεία
Ευδοκιμεί στις περιοχές
|
Σχετικές σελίδες
- Βοτανικά χαρακτηριστικά μπιζελιάς
- Αύξηση και ανάπτυξη του φυτού της μπιζελιάς
- Καλλιέργεια μπιζελιάς
- Μπιζέλι
- Ασθένειες μπιζελιάς
- Εχθροί μπιζελιάς
- Ποικιλίες μπιζελιάς
Βιβλιογραφία
- ↑ Αρακάς Pisum Sativum, Leguminosae, Βλάσσης Μπισμπίκης, Γεωπόνος-Συγγραφέας θεματικών βιβλίων-Μελέτη, Επίβλεψη και Κατασκευή Κήπων.
- ↑ Αρακάς Κεφαλλονιάς
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Αρακάς
- ↑ 4,0 4,1 Αρακάς
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Μπιζέλι
- ↑ Αφίδα
- ↑ Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Κηπευτικών Καλλιεργειών, "Τεχνικές Βιολογικής Καλλιέργειας Ψυχανθών Λαχανικών, Μπιζέλι", Χαράλαμπος Θανόπουλος MSc Γεωπόνος, 2008.
- ↑ "Ειδική γεωργία, Σιτηρά και ψυχανθή", Δέσποινα Παπακώστα-Τασοπούλου, Καθηγήτρια Γεωπονικής Σχολής Α.Π.Θ.