Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Καλλιέργεια ντομάτας θερμοκηπίου"

Αναθεώρηση της 11:12, 15 Νοεμβρίου 2013

Προετοιμασία εδάφους

Το έδαφος για να είναι έτοιμο να δεχτεί το φυτό πρέπει να προετοιμαστεί έγκαιρα, κατάλληλα και επιμελημένα. Οι κυριότερες εργασίες που πρέπει να γίνουν είναι κατά σειρά:

• Προσεκτική απομάκρυνση των υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας, εντός και πέριξ του θερμοκηπίου και καταστροφή τους με φωτιά για να μειωθούν σημαντικά οι εστίες μόλυνσης, να διευκολυνθεί η κατεργασία του εδάφους και να είναι πιο αποτελεσματική η ηλιοαπολύμανση του εδάφους.

• Επαρκής άρδευση με μπέκ υδρονέφωσης για να βλαστήσουν οι σπόροι των ζιζανίων και να νεκρωθούν τα νεαρά σπορόφυτα λόγω της ηλιοαπολύμανσης.

• Φρεζάρισμα και ισοπέδωση του εδάφους.

• Ενσωμάτωση της κοπριάς ή του κόμποστ στο έδαφος με τσουγκράνα ή με σκαπτικό πολύ γρήγορα και ισοπέδωση του εδάφους ξανά σε δόση 250 Kg / στρέμμα.

• Ηλιοαπολύμανση (κάλυψη της επιφάνειας του εδάφους για 4 - 6 εβδομάδες, με ειδικό φύλλο πλαστικού, το οποίο παραχώνεται στα άκρα του για να εγκλωβίζει την ηλιακή ενέργεια).

• Βασική λίπανση στις γραμμές φύτευσης: Προστίθενται ανόργανα και οργανικά λιπάσματα. Στο εμπόριο κυκλοφορούν πολλά τέτοια λιπάσματα όπως Patentkali, Eco mix 1, Eco mix 4, Vivikali (Gemma), Viviphos, Οργανικό Ca (Gemma) κ.τ.λ.Οι ποσότητες των κύριων θρεπτικών στοιχείων που θα προστεθούν για τη συμπλήρωση της γονιμότητας του εδάφους του θερμοκηπίου πρέπει να υπολογίζονται με βάση την ανάλυση του εδάφους.

• Προστίθενται ωφέλιμοι μικροοργανισμοί με τη βασική λίπανση, όπως και νηματωδοκτόνα. Στο εμπόριο κυκλοφορούν διάφορα σκευάσματα ωφέλιμων μικροοργανισμών, όπως το Activator Plus (Agrofarm), το Adagon (Gemma) κ.ά., ενώ κατά των νηματωδών τα Zeonym cake (Γεωβέτ), Exel-Bl (Hortiland)

• Φρεζάρισμα και άνοιγμα αυλακιών.

Σπορά

Για την παραγωγή σποροφύτων τομάτας χρησιμοποιούνται ειδικοί καλυμμένοι χώροι (σπορεία) αποκλειστικά για το σκοπό αυτό, χωριστά από το θερμοκήπιο. Η έκταση του σπορείου υπολογίζεται σε 8-10% της έκτασης του θερμοκηπίου. Δηλαδή, για ένα στρέμμα θερμοκηπίου απαιτείται έκταση 80 - 100m² σπορείου. Οι χώροι των σπορείων είναι ηλιοαπολυμασμένοι, χωρίς ζιζάνια (εντός και πέριξ). Στα παράθυρα και στις πόρτες τους υπάρχει εντομοστεγές δίκτυ, για να μειώνεται ο κίνδυνος αναμολύνσεων από το εξωτερικό περιβάλλον. Στην Κρήτη, πρακτικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα σπορεία που ο χώρος τους έχει διαμορφωθεί σε πάγκους κατά τέτοιο τρόπο διατεταγμένους ώστε να διευκολύνεται ο έλεγχος των φυταρίων και οι καλλιεργητικές φροντίδες. Οι πάγκοι είναι συνήθως ξύλινοι, έχουν ύψος 80 - 100cm και πλάτος 80 - 150cm, περίπου. Μπορεί αντί για ξύλο να χρησιμοποιηθεί μεταλλικό δίχτυ ή πλαστικό προσαρμοσμένο σε ξύλινο πλαίσιο. Συνήθως εφαρμόζονται δύο τρόποι σποράς: Στον πρώτο, η σπορά γίνεται σε κιβώτια και στη συνέχεια τα φυτά μεταφυτεύονται σε πλαστικά κύπελλα ή ομαδικά μέσα σποράς. Στον δεύτερο, η σπορά γίνεται απ’ευθείας στα πλαστικά κύπελλα ή ομαδικά μέσα σποράς. Στην πράξη προτιμάται ο πρώτος τρόπος, γιατί επιτυγχάνεται καλύτερο και ομοιόμορφο φύτρωμα των σπόρων, ελέγχονται και περιποιούνται τα νεαρά φυτά σωστότερα και αποτελεσματικότερα, διευκολύνεται η επιλογή για μεταφύτευση των καλύτερων, υγιέστερων και πλέον ομοιόμορφων φυτών και περιορίζονται στο ελάχιστο οι απώλειες και τα έξοδα παραγωγής σποροφύτων.

Κάθε κιβώτιο σποράς είναι συνήθως διαστάσεων 45 - 50cm μήκος, 30 - 35cm πλάτος και 6 - 7cm ύψος. Γεμίζεται προσεκτικά με το μίγμα χώματος σε όλο το ύψος του. Στη συνέχεια χτυπιέται το κιβώτιο πάνω στον πάγκο για να συμπιεστεί το μίγμα του, ισοπεδώνεται επιμελώς και πιέζεται από πάνω με σανίδα ή άλλο εργαλείο για να κατέβει το χώμα 0,5 - 1cm από το χείλος του κιβωτίου. Ακολούθως ποτίζεται επιμελώς το υπόστρωμα με κατάλληλο ποτιστήρι. Διασκορπίζονται ομοιόμορφα 300 περίπου σπόροι σε κάθε κιβώτιο, καλύπτονται ομοιόμορφα με το ίδιο μίγμα (που έχει ψιλοκοσκινισθεί), για να είναι στο ίδιο βάθος και πιέζεται ελαφρά για να υπάρξει πρόσφυση των σπόρων με το μίγμα. Η ομοιομορφία του βάθους σποράς είναι απαραίτητη προϋπόθεση για το ομοιόμορφο φύτρωμα και την παραγωγή ομοιόμορφων φυταρίων. Τυχόν ανομοιομορφία φυτρώματος αποτελεί σοβαρό μειονέκτημα, γιατί τα φυτά θα έχουν διαφορετικές απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία, νερό κ.τ.λ. Εάν δεν έχει ποτιστεί καλά το υπόστρωμα πριν τη σπορά, χρειάζεται να ποτιστεί μετά τη σπορά με ποτιστήρι με πολύ μικρές οπές και με μεγάλη προσοχή για να μην παρασυρθούν το μίγμα και οι σπόροι. Εάν αυτό είναι δύσκολο, τότε βυθίζεται το κιβώτιο σε νερό, μέχρι που να ανέβει η υγρασία στην επιφάνειά του. Όταν ολοκληρωθεί η σπορά, τα κιβώτια καλύπτονται με τζάμι ή φύλλο πλαστικού και πάνω του τοποθετείται χαρτί ή εφημερίδα. Τοποθετούνται πάνω στους πάγκους του σπορείου και ρυθμίζεται η θερμοκρασία του χώρου για να βλαστήσουν οι σπόροι. Καθημερινά γίνονται έλεγχοι, για να διαπιστωθεί τυχόν έλλειψη υγρασίας, η έναρξη φυτρώματος κ.λ.π. Μετά το φύτρωμα απομακρύνονται τα υλικά κάλυψης. Το πρώτο ορατό σημάδι της βλάστησης του σπόρου της τομάτας είναι η εμφάνιση στην επιφάνεια του υποστρώματος ενός κυρτού σαν «αγκίστρι» λεπτού βλαστού, που είναι ουσιαστικά το υποκοτύλιο του φυτού και το οποίο όταν έρθει σε επαφή με το φως, αναπτύσσεται προς τα πάνω. Εάν ο σπόρος έχει καλή πρόσφυση με το υπόστρωμα, το ριζίδιο σπρώχνει προς τα κάτω, το υποκοτύλιο προς τα πάνω και οι κοτυληδόνες ελευθερώνονται από το περίβλημα του σπόρου. Οι κοτυληδόνες πρέπει να είναι λείες, με βαθύ πράσινο χρώμα, καλά απλωμένες και σε καλή κατάσταση.

Φύτευση

Φύτευση σε κύπελλα ή σε ομαδικά μέσα σποράς: Η φύτευση της τομάτας στα πλαστικά κύπελλα ή στα ομαδικά μέσα σποράς γίνεται μία εβδομάδα περίπου μετά το φύτρωμα, στο στάδιο της έκπτυξης του πρώτου πραγματικού φύλλου, με τις κοτυληδόνες καλά απλωμένες. Σκοπός της μεταφύτευσης είναι η ανάπτυξη πλούσιου ριζικού συστήματος των σποροφύτων που διακλαδίζεται καλώς από τα σημεία τραυματισμού της ρίζας. Τα πλαστικά κύπελλα ή ομαδικά μέσα σποράς είναιδιαφόρων διαστάσεων ανάλογα με το χρόνο που προορίζονται να μείνουν τα φυτάρια σε αυτά και έχουν οπές στη βάση τους για να απομακρύνεται το νερό άρδευσης. Γεμίζονται με υπόστρωμα, πιέζεται η επιφάνειά τους για να υπάρξει πρόσφυση των ριζών των σποροφύτων με το υπόστρωμα, τοποθετούνται στους πάγκους και ποτίζονται. Τα εν λόγω κιβώτια, λίγες ώρες πριν την μεταφύτευση ποτίζονται για να διευκολυνθεί η εξαγωγή των φυτών. Τα νεαρά σπορόφυτα εκριζώνονται κρατώντας τα από τις κοτυληδόνες και όχι από το στέλεχος για να αποφευχθούν τυχόν τραυματισμοί στο βλαστό και στα αδενώδη τριχίδια, που μπορεί να έχουν ως συνέπεια τη θραύση ή τη μόλυνσή τους.

Με τη βοήθεια ξύλινης ή μεταλλικής σπάτουλας ανασηκώνονται με προσοχή για να μην προκληθούν ζημιές στις ρίζες. Με το φυτευτήρι ή με το δάκτυλο ανοίγεται οπή στο κύπελλο ή στο ομαδικό μέσο σποράς, ανάλογου βάθους ώστε όταν τοποθετηθεί το φυτό και η ρίζα του να μη διπλώσει, αλλά να είναι κατακόρυφη. Το βάθος φύτευσης πρέπει να είναι το ίδιο με αυτό του σπορείου ή πολύ λίγο μεγαλύτερο. Μετά την τοποθέτηση του φυτού, η οπή συμπληρώνεται με υπόστρωμα, το κύπελλο χτυπιέται ελαφρά στη βάση του για να συμπιεστεί το υπόστρωμα και ποτίζεται ελαφρά με ποτιστήρι. Η μεταφύτευση γίνεται κατά προτίμηση τις απογευματινές ώρες και με συννεφιά αν είναι εφικτό. Από την εξάπλωση των κοτυληδόνων μέχρι την ανάπτυξη του 2^ου - 3^ου πραγματικού φύλλου διαφοροποιείται η 1^η ταξιανθία και μέχρι το 8^ο περίπου η 2^η και η 3^η. Από την ποιότητα των σποροφύτων που θα παραχθούν εξαρτάται η επιτυχία της καλλιέργειας. Από το στάδιο αυτό προετοιμάζεται η μελλοντική ποσοτική και ποιοτική παραγωγή και προδιαγράφεται σε μεγάλο ποσοστό το μέλλον της καλλιέργειας, γι’ αυτό πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη σημασία. Οι συνθήκες περιβάλλοντος του σπορείου έχουν σημαντική επίδραση στην ανάπτυξη των σποροφύτων, γι’ αυτό απαιτείται η κατάλληλη ρύθμισή τους. Μετά την βλάστηση και μεταφύτευση η επιθυμητή θερμοκρασία του σπορείου την ημέρα είναι 18 - 23^oC και την νύκτα 14 - 16^oC και η επιθυμητή υγρασία είναι γύρω στο 60 - 70%.

Φύτευση στο θερμοκήπιο: Η φύτευση στο θερμοκήπιο γίνεται περίπου 25 - 40 ημέρες από την μεταφύτευση στα κύπελλα ή στα ομαδικά μέσα σποράς. Επιλέγονται εύρωστα φυτά, ομοιόμορφα και καλής ανάπτυξης. Οι αποστάσεις φύτευσης καθορίζονται από διάφορους παράγοντες {π.χ. η εποχή φύτευσης, ο τύπος του θερμοκηπίου, το σύστημα άρδευσης, η καλλιεργούμενη ποικιλία και το σύστημα μόρφωσης που εφαρμόζεται (στο μονοστέλεχο σύστημα η φύτευση είναι πιο πυκνή ενώ στο διστέλεχο πιο αραιή)}. Στην Κρήτη συνηθίζεται η φύτευση να γίνεται σε διπλές γραμμές και οι αποστάσεις φύτευσης διαφέρουν ανάλογα την εποχή φύτευσης.

• Για καλοκαιρινές ή φθινοπωρινές φυτεύσεις: Έχουν επικρατήσει αποστάσεις 110 - 120cm μεταξύ των διπλών γραμμών, 90cm μεταξύ των γραμμών και 30 - 50cm μεταξύ των φυτών πάνω στη γραμμή ή 130 - 140cm μεταξύ των διπλών γραμμών, 80cm μεταξύ των γραμμών και 33cm πάνω στη γραμμή φύτευσης. Δηλαδή φυτεύονται 2.300-2.600 φυτά στο στρέμμα.

• Για φυτεύσεις τέλη χειμώνα: Οι αποστάσεις μεταξύ των διπλών γραμμών και μεταξύ των γραμμών μπορεί να είναι μικρότερες, για να χωρέσουν περισσότερα φυτά στο στρέμμα και να αυξηθεί η πρώιμη παραγωγή.

Το σύστημα φύτευσης σε διπλές γραμμές επιλέγεται για τους εξής λόγους:

• Αξιοποιείται καλύτερα ο χώρος του θερμοκηπίου, ώστε να χωρά τόσα φυτά ώστε να αναπτύσσονται κανονικά.

• Δεν συμπιέζεται ο χώρος μεταξύ των διπλών γραμμών φύτευσης κατά τη διάρκεια της καλλιέργειας και εξασφαλίζεται καλός αερισμός του ριζικού συστήματος, διότι όλες οι καλλιεργητικές φροντίδες από το προσωπικό και τα μηχανήματα γίνονται μέσω των διαδρόμων του θερμοκηπίου.

• Μπορεί να εξασφαλιστεί σημαντική οικονομία στην εγκατάσταση του συστήματος στάγδην άρδευσης, γιατί με μία κεντρική σωλήνα άρδευσης που βρίσκεται στο μέσο των διπλών γραμμών με ειδικά σωληνάκια μπορεί να αρδεύονται δύο γραμμές φυτών.

Αφού έχει γίνει η κατάλληλη προετοιμασία του εδάφους, η μεταφύτευση πρέπει να γίνεται απογευματινές ώρες και σε έδαφος με κανονική υγρασία. Πριν την φύτευση ποτίζονται τα κύπελλα ή τα ομαδικά μέσα σποράς για να διευκολυνθεί η εξαγωγή των φυταρίων. Οι λάκκοι που θα ανοιχτούν στο έδαφος πρέπει να έχουν κατάλληλες διαστάσεις. Το βάθος πρέπει να είναι τέτοιο ώστε το ανώτερο σημείο της μπάλας του υποστρώματος του φυτού να βρίσκεται ακριβώς στην επιφάνεια του εδάφους. Μεγαλύτερο βάθος δημιουργεί πρόβλημα στις θερμοκηπιακές καλλιέργειες. Στη βαθιά φύτευση οι παλιές ρίζες καταστρέφονται και το φυτό δημιουργεί νέες στην επιφάνεια του εδάφους. Έτσι καθυστερεί η ανάπτυξη του φυτού και δημιουργούνται ευνοϊκές συνθήκες για προσβολή των ριζών από ασθένειες. Αμέσως μετά το φύτεμα ακολουθεί το πότισμα των φυτών.