Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Βοτανικά χαρακτηριστικά σόργου"

Τελευταία αναθεώρηση της 15:03, 3 Ιουλίου 2013

Ριζικό σύστημα

Αποτελείται από μία δευτερογενή εμβρυακή ρίζα με κατακόρυφη διέυθυνση και πολλές πλευρικές κατά μήκος αυτής. Υπάρχουν επίσης μόνιμες και εναέριες ρίζες. Το βάθος του ενεργού ριζοστρώματος σε πλήρως ανεπτυγμένα φυτά σόργου βρίσκεται μεταξύ 0.9-1.2m, ενώ υπάρχουν δυνατότητες να φθάσουν ρίζες μέχρι 1.8-2.7m. Γενικά, είναι καλά ανεπτυγμένο, παρόμοιο με του αραβόσιτου αλλά λεπτότερο και περισσότερο ινώδες. Οι μόνιμες ρίζες κατά μονάδα μήκους δευτερογενούς εμβρυακής είναι διπλάσιες στο σόργο σε σύγκριση με τον αραβόσιτο. Επομένως υπάρχει μεγαλύτερη (περίπου διπλάσια) ικανότητα απορρόφησης νερού στο σόργο, σε σύγκριση με τον αραβόσιτο. Αυτό έχει μεγάλη οικολογική σημασία εάν ληφθεί υπόψη ότι η φυλλική επιφάνεια του σόργου είναι η μισή από εκείνη του αραβόσιτου.

Βλαστός

Είναι κατακόρυφος με ύψος από 50cm-5m, ανάλογα με την ποικιλία. Το ύψος του εξαρτάται κια από το μήκος των μεσογονατίων, το οποίο καθορίζεται από τέσσερις ανεξάρτητους γόνους που δρουν προσθετικά (Dw₁, Dw₂, Dw₃, Dw₄). Αυτοί επηρεάζουν το μήκος του μεσογονατίου χωρίς να επηρεάζουν τον αριθμό των φύλλων ή τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου. Με τους κατάλληλους βελτιωτικούς χειρισμούς επιτεύχθηκε σήμερα η δημιουργία μικρόσωμων ποικιλιών που είναι πολύ παραγωγικές και μπορούν να θεριζοαλωνισθούν. Έτσι υπάρχουν, ανάλογα με τη σχέση κυρίαρχων (Dw) προς επικαλυπτόμενους γόνους (dw), οι εξής περιπτώσεις (ibid.):

• υψηλές ποικιλίες (τρεις Dw, ένας dw): ύψος 120-207cm
• νάνες ποικιλίες (δύο Dw, δύο dw): ύψος 82-126cm
• πολύ νάνες ποικιλίες (ένας Dw, τρεις dw): ύψος 52-81cm

Δεν υπάρχουν ποικιλίες με τέσσερις επικαλυπτόμενους γόνους, επειδή συνήθως δεν έχουν οικονομική σημασία.

Ο βλαστός έχει εντεριώνη που μπορεί να είναι χυμώδης ή να έχει υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, όπως στα ζαχαροφόρα σόργα.

Στο κεντρικό στέλεχος αναπτύσσονται 7-18 ή και περισσότεροι κόμβοι με οφθαλμούς κατ' εναλλαγή. Από τους οφθαλμούς της βάσης αναπτύσσονται αδέλφια με ανεξάρτητα ριζικά συστήματα. Ο αριθμός των αδελφιών εξαρτάται και από την ποικιλία για δεδομένο περιβάλλον. Το αδέλφωμα ευνοείται από σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες. Πιθανόν σε μεταγενέστερα στάδια ανάπτυξης να εκπτύσσονται πλευρικού βλαστοί από τους ανώτερους οφθαλμούς του στελέχους.

Φύλλα

Ποικίλλουν σε αριθμό από 7-27, αλλά συνήθως είναι 7-18. Οι πρώιμες ποικιλίες έχουν λιγότερα φύλλα (και μικρότερες αποδόσεις) από τις οψιμότερες. Κάθε φύλλο προσθέτει 3-4 ημέρες στην περίοδο της ανάπτυξης. Τα φύλλα μοιάζουν με του αραβοσίτου αλλά φέρουν οδοντώσεις στις παρυφές του ελάσματος και είναι μικρότερα κατά 50-60%. Στις νάνες ποικιλίες οι κολεοί αλληλοεπικαλύπτονται και δεν ξεχωρίζει το καλάμι.

Τα φύλλα έχουν χαρακτηριστικά που φανερώνουν αντοχή στην ξηρασία. Συγκεκριμένα, φέρουν εφυμενίδα με κηρώδες επίχρισμα και πολλά μηχανικά κύτταρα στην άνω επιδερμίδα που προσδίδουν ικανότητα συστροφής του ελάσματος σε περιόδους ξηρασίας και μειώνουν τις απώλειες νερού. Επίσης μπορεί να φέρουν τρίχωμα, το οποίο προσδίδει αντοχή σε ορισμένους εχθρούς. Το μεσόφυλλο έχει την «πανικοειδή» μορφολογία του τύπου C₄.

Αναπαραγωγικά όργανα

Η ταξιανθία είναι φόβη συμπαγής ή αραιή, ποικίλου μεγέθους. Ο κεντρικός άξονας φέρει πλάγιους βραχίονες όπου υπάρχουν σταχύδια κατά ζεύγη, ένα άμισχο (γόνιμο) και ένα έμμισχο (άγονο). Το γόνιμο σταχύδιο περιέχει 2 άνθη, ένα γόνιμο (το ανώτερο) και ένα στείρο (το κατώτερο).

Το γόνιμο άνθος αποτελείται από τρεις στήμονες, μία ωοθήκη με δύο στύλους που καταλήγουν σε πτεροειδή στίγματα και δύο γλωχίνες στη βάση της ωοθήκης. Το σταχύδιο περικλείεται από δύο δερματοειδή λέπυρα. Το γόνιμο άνθος έχει έναν στενό χιτώνα με βραχύ συνήθως άγανο και μία μικρή λεπίδα. Και τα δύο λεπυρίδια είναι συνήθως διαφανή. Το στείρο άνθος συνήθως αντιπροσωπεύεται μόνο από τον χιτώνα του επειδή έχουν εκφυλισθεί όλα τα άλλα μέρη του. Συνήθως υπάρχουν 1000-5000 γόνιμα άνθη/φυτό.

Η φόβη είναι συνήθως κατακόρυφη και σπανιότερα ανεστραμμένη κατά 180^o. Η κατάσταση αυτή είναι ανεπιθύμητη διότι δυσκολεύει σημαντικά τη μηχανική συγκομιδή. Η αναστροφή οφείλεται σε ελαστικότητα του μίσχου της φόβης και σε συμπαγή βαρεία ταξιανθία. Ετσι, η τάση εξόδου της ταξιανθίας από τους στενούς κολεούς προκαλεί την παραμόρφωση του μίσχου. Επομένως, σκληρός μίσχος συνεπάγεται και κατακόρυφη ταξιανθία. Εξάλλου επιμήκεις μίσχοι της ταξιανθίας διευκολύνουν τη μηχανική συλλογή και προκαλούν ομοιόμορφη ωρίμανση των καρπών.

Καρπός

Έχει μήκος από 8-35mm. Το βάρος 1000 καρπών είναι 20-40g, ανάλογα με την ποικιλία. Μία ταξιανθία μπορεί να φέρει μέχρι 3000-4000 καρπούς. Ο καρπός περιβάλλεται από δύο λέπυρα που αποχωρίζονται στην κορυφή και αποκαλύπτουν ένα μεγάλο τμήμα του. Τα λέπυρα μπορεί να απομακρύνονται εύκολα ή δύσκολα (στο ζαχαροφόρο σόργο) από την καρύοψη. Οι καρποί έχουν χρώμα κόκκινο, λευκό, κίτρινο ή καφέ. Οι χρωστικές βρίσκονται στο περικάρπιο ή την testa. Το σκοτεινό χρώμα υποδηλώνει παρουσία ταννίνης η οποία μειώνει την πεπτικότητα του καρπού. Το ενδοσπέρμιο αποτελείται από άμυλο (22 - 24% αμυλόζη και 75-78% αμυλοπηκτίνη). Κηρώδης υφή του ενδοσπερμίου (αποκλειστική παρουσία αμυλοπηκτίνης) ελέγχεται από επικαλυπτόμενο γόνο. Κίτρινο ενδοσπέρμιο υποδηλώνει μεγάλη περιεκτικότητα σε καρωτίνια και επομένως υψηλή θρεπτική αξία.