Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Ασθένεια καπνού Τήξεις σπορίων"

Τελευταία αναθεώρηση της 11:59, 30 Οκτωβρίου 2013

Προσβολή φυταρίων καπνού από Rhizoctonia solani

Προσβολή φυταρίων καπνού από Pythium sp

Η ασθένεια αυτή οφείλεται στους μύκητες Pythium sp. και Rhizoctonia solani. Γενικά υπάρχουν δύο τύποι:

• Προφυτρωτική τήξη, όπου ο μόλις βλαστημένος σπόρος σαπίζει, πριν βγει το φυτάριο στην επιφάνεια και γίνεται αντιληπτή από τα κενά στις γραμμές σποράς.

• Μεταφυτρωτιική τήξη, όπου έχουμε σάπισμα ή μαρασμό φυταρίων αμέσως μετά το φύτρωμα. Στην περίπτωση αυτή τα προσβεβλημένα τρυφερά στελέχη στην επιφάνεια του εδάφους παρουσιάζουν αρχικά μια "ζεματισμένη" όψη, που εξελίσσεται σε νέκρωση, περίσφιξη και στένεμα του στελέχους στο σημείο αυτό. Το αποτέλεσμα είναι το φυτάριο να πλαγιάζει στο έδαφος με επακόλουθο την γρήγορη εξαφάνισή του σαν να έχει λιώσει. Αν τα φυτάρια έχουν αρχίσει να ξυλοποιούνται, μαραίνονται αλλά μένουν όρθια, που όχι σπάνια καταφέρνουν να επιζήσουν αν ακολουθήσουν συνθήκες ευνοϊκές για τα φυτά και δυσμενείς για τα παθογόνα.

Οι τήξεις παρατηρούνται μόνο στο καπνοσπορείο, σε όλα τα στάδια, αρχίζοντας προφυτρωτικά. Οι μεγάλες ζημιές γίνονται στα πολύ νεαρά φυτάρια, τα οποία μαραίνονται και κατόπιν ξηραίνονται. Όταν ο μύκητας προσβάλλει τα καπνόφυτα λίγο πριν τη μεταφύτευση, οι ιστοί του βλαστού καταστρέφονται και κατα το τράβηγμα κόβεται. Εάν όμως επικρατήσουν δυσμενείς συνθήκες για την ανάπτυξη του παθογόνου, το φυτό μπορεί να συνέλθει, τα συμπτώματα όμως εκδηλώνονται μετά την φύτευση, στο χωράφι. Αν τα συμπτώματα αυτά εκδηλωθούν σε νεαρή ηλικία τα φυτά νεκρώνονται και έχουμε απώλειες φυτών στο χωράφι. Αν αυτά εκδηλωθούν αργότερα, το φυτό αδυνατεί να τροφοδοτήσει κανονικά το υπέργειο τμήμα του με αποτέλεσμα να πλαγιάζει. Σε αυτή την περίπτωση τα φυτά παραχώνονται, ώστε να μπορούν να βγάλουν ρίζες πάνω από το σημείο της βλάβης.

Για τον μύκητα Rhizoctonia solani, ο μύκητας αυτό είναι σχεδόν αποκλειστικά υπέυθυνος για τα μεταφυτρωτικά σαπίσματα. Επίσης σε αρκετές περιπτώσεις είναι υπεύθυνος για τις προφυτρωτικές τήξεις και σπανιότερα η προσβολή του εκδηλώνεται και στα φύλλα αρκετών φυτών-ξενιστών. Ο μύκητας αυτός αναπαράγεται μόνο με μυκήλιο ή μάζες μυκηλίου σκληρωτιακής μορφής. Στην αρχή του βιολογικού του κύκλου περνά από μια φάση σαπροφυτικής ζωής πάνω σε νεκρά υπολείμματα φυτά, όπου παράγει άφθονα μυκηλιακά συσσωματώματα, τα "σκληρώτια" που αλλιώς είναι γνωστά και σαν "ψευδοσκληρώτια". Όταν όμως οι υφές του συναντήσουν ζωντανά υπόγεια όργανα (ρίζες, ριζώματα, υπόγειους βλαστούς κ.α.) ευαίσθητων φυτών - ξενιστών γίνεται παράσιτο. Κάτω από ορισμένες συνθήκες ο μύκητας μπορεί να φτιάξει βασιοδιοσπόρια, δηλαδή αναπαραγωγικά όργανα της τέλειας βασιδιακής μορφής του. Ο μύκητας αναπτύσσεται γρήγορα μέσα στους φυτικούς ιστούς, σχηματίζοντας τελικά τα σκληρώτιά του, τα οποία στην άρχη έχουν το ίδιο χρώμα με τους ιστούς και στο τέλος είναι μαύρα. Αυτά παραμένουν στο έδαφος για αρκετά χρόνια μέχρι να ξαναπλησιάσουν ευαίσθητους ιστούς ξενιστών. Ευνοϊκές συνθήκες για την ασθένεια είναι ζεστός και υγρός καιρός, καθώς και οι όψιμες σπορές. Τα όξινα εδάφη (pH < 6.5) ευνοούν την εμφάνιση ζημιών από τήξεις που οφείλονται κυρίως σε μύκητες του γένους Pythium. Ο Rhizoctonia solani, επηρεάζεται περισσότερο από την ταχύτητα ανάπτυξης των ιστών του ξενιστή, παρά από την υγρασία και θερμοκρασία του εδάφους. Έτσι σπορά σε μεγαλύτερο από το κανονικό βάθος ή όποιος άλλος λόγος μπορεί να καθυστερήσει την έξοδο των φυτών στην επιφάνεια και την πιο πέρα γρήγορη ανάπτυξή τους, αυξάνει τις πιθανότητες προσβολής τους από τον μύκητα.

Εναι απαραίτητο να λαμβάνονται προληπτικά μέτρα: ο σπόρος να είναι υγιής, να επιλέγεται προσεκτικά ο χρόνος σποράς και στο χωράφι να έχουν γίνει οι απαραίτητες εργασίες (π.χ. σπορά σε αναχώματα, καλή στράγγιση, σκάλισμα για καλό αερισμό, απαλλαγή από ζιζάνια). Ο στόχος είναι να εξασφαλίζονται οι καλύτερες δυνατές συνθήκες για την εγκατάσταση και την γρήγορη πρώτη ανάπτυξη της καλλιέργειας κατά την κρίσιμη περίοδο από τη σπορά μέχρι λίγο μετά το φύτρωμα. Σε περιοχές με ιδιαίτερο πρόβλημα, συνιστάται η εφαρμογή κατάλληλου μυκητοκτόνου στο έδαφος πριν ή μετά την σπορά. Προληπτικά συνιστάται να αποφεύγεται η πυκνή σπορά, που δημιουργεί κακές συνθήκες αερισμού των φυτών και ευνοεί την ανάπτυξη των μυκήτων, καθώς και τα συχνά ποτίσματα. Επίσης, συστήνεται συχνή διαδοχή σιτηρών και άλλων αγρωστωδών και μακρόχρονη αμειψισπορά, χωρίς την παρεμβολή ευαίσθητων φυτών, όπως τα τριφύλλια, άλλα ψυχανθή, η πατάτα κ.α.