Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Υδατοκαλλιέργεια"

Αναθεώρηση της 09:32, 20 Ιανουαρίου 2014

Συστοιχίες πλωτών ιχθυοκλωβών

Σύμφωνα με το FAO, Υδατοκαλλιέργεια είναι η εκτροφή υδρόβιων οργανισμών (μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται τα ψάρια, τα μαλάκια, τα καρκινοειδή και τα υδρόβια φυτά) σε φυσικό ή ελεγχόμενο θαλάσσιο περιβάλλον ή σε εσωτερικά νερά.

Ειδικότερα, Ιχθυοκαλλιέργεια ^[1] είναι η καλλιέργεια ψαριών θαλάσσης και γλυκού νερού σε ελεγχόμενο περιβάλλον και αποτελεί ένα σημαντικό τομέα της Αγροτικής Ανάπτυξης. H Ιχθυοκαλλιέργεια αποτελεί έναν από τους πιο αποτελεσματικούς τομείς παραγωγής πρωτεΐνης υψηλής διατροφικής αξίας.

Στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής, μια κανονική κατανάλωση ψαριών δηλαδή 1-2 φορές την εβδομάδα ενδείκνυται σε όσους ακολουθούν μια διατροφή με χαμηλές θερμίδες αλλά και σε όποιον θέλει να ακολουθήσει μια υγιεινή και σωστή διατροφή.

Μελέτες που έγιναν σε πληθυσμούς με υψηλή κατανάλωση ιχθυελαίων αποκάλυψαν χαμηλά επίπεδα καρδιαγγειακών ασθενειών και άρχισαν να μελετώνται τα πλεονεκτήματα των ω3 λιπαρών οξέων.

Η κατανάλωση ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας, χάρη στο χαμηλό ποσοστό της χοληστερόλης και την παρουσία ω3-πολυακόρεστων λιπαρών οξέων, που απουσιάζουν σε άλλα κρέατα, βοηθά στην καλή λειτουργία της καρδιάς, στη διατήρηση της φυσιολογικής πίεσης του αίματος και στη διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων τριγλυκεριδίων στο αίμα.

Υφιστάμενη κατάσταση ιχθυοκαλλιέργειας

Μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας

Υδατοκαλλιέργεια

Η υφιστάμενη κατάσταση των ιχθυοκαλλιεργειών στην Ελλάδα έχει θετική όψη. Οι ιχθυοκαλλιέργειες ^[2] στην Ελλάδα είναι ένας από τους ταχύτατα αναπτυσσόμενους τομείς. Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της Ελλάδας είναι το μήκος και η εκπληκτική ποικιλομορφία της ακτογραμμής της. Ειδικότερα, στα περίπου 16.000 χιλιόμετρα (είναι η πιο εκτεταμένη ακτογραμμή της Μεσογείου) των ελληνικών ακτών, βρίσκονται εγκατεστημένες περισσότερες από 200 μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας και 25 σταθμοί παραγωγής γόνου, ενώ συνολικά απασχολούνται 40.000 άτομα και παράγονται πάνω από 231.000 τόνοι ιχθυρών. Στα μεσογειακά είδη, κυρίως τσιπούρα και λαβράκι, η ελληνική παραγωγή ανέρχεται στους 90.000 τόνους αναδεικνύοντας τη χώρα μας σε πρώτη θέση στη Μεσόγειο, με παραγωγή που ξεπερνά το 50% της ευρωπαϊκής.

Τη στιγμή που τα θαλάσσια οικοσυστήματα «αδειάζουν» από την υπεραλίευση και τη ρύπανση, οι ιχθυοκαλλιέργειες ^[3] κερδίζουν ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο και αναδεικνύονται σε έναν από τους ταχύτατα αναπτυσσόμενους κλάδους, σε παγκόσμιο επίπεδο. Ένα μεγάλο τμήμα ιχθυοκαλλιέργειας βρίσκεται στη Μεσόγειο. Ο μεγαλύτερος αριθμός κλωβών εκτροφής, αγγίζει το 50%, εντοπίζεται στην Ελλάδα, με την Τουρκία, Ιταλία, Ισπανία, Κροατία, να ακολουθούν. Η Ελλάδα λοιπόν είναι σήμερα ή πρώτη χώρα στη Μεσόγειο στην παραγωγή προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας. Το εκπληκτικό δε είναι, ότι η υπεροχή δεν έγκειται μόνο σε ποσοτικά δεδομένα αλλά και ποιοτικά. Ένας κλάδος που συμβάλλει στην ανάπτυξη και εξωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας. Με δεδομένη τη βελτίωση του βιωτικού επιπέδου και τη στροφή στα πρότυπα της Μεσογειακής διατροφής, η ζήτηση σε παγκόσμιο επίπεδο αυξάνεται. Το ψάρι, που μεταξύ άλλων, είναι η μόνη φυσική πηγή των πολύτιμων ω3 λιπαρών και συγχρόνως φτωχό σε λιπαρά, έχει υιοθετηθεί ως βασική διατροφή από όλο το Δυτικό κόσμο. Το ελληνικό ψάρι, είναι στη κορυφή αυτής της ζήτησης, χάρη στα συγκριτικά γευστικά πλεονεκτήματά του, που προέρχονται από τις ιδανικές συνθήκες των ακτογραμμών μας. Καλή ποιότητα νερών, σωστές θερμοκρασίες και κατάλληλη αλατότητα. Τα αποθέματα της Μεσογείου μειώνονται και η απάντηση ακούει στο όνομα ιχθυοκαλλιέργεια. Τομέας στον οποίο διατηρώντας την πρωτοπορία, δίνουμε μια σοβαρή διέξοδο στη ελληνική οικονομία.

Γεωγραφική κατανομή μονάδων εκτροφής και ιχθυογεννητικών σταθμών (στοιχεία 2008)

Γεωγραφική κατανομή ιχθυογεννητικών σταθμών

Γεωγραφική κατανομή μονάδων εκτροφής

Εκτρεφόμενα ψάρια και οστρακοειδή

Σαργός

Οξύρρυγχος

Ο κλάδος ^[4] της ιχθυοκαλλιέργειας είναι ο πιο δυναμικά αναπτυσσόμενος στην Ελληνική οικονομία την τελευταία δεκαετία. Η ιχθυοκαλλιέργεια ξεκίνησε στην Ελλάδα την δεκαετία του '80, αλλα γνώρισε εξαιρετική άνοδο την δεκαετία του '90. Στην ανάπτυξη αυτή συνέβαλλαν οι κλιματολογικές και γεωμορφολογικές συνθήκες, η μείωση των αποθεμάτων σε ψάρια (κυρίως λόγω νομοθετικών και περιβαλλοντικών περιορισμών), η ανάπτυξη της τεχνογνωσίας εκτροφής ψαριών, καθώς και οι επιχορηγήσεις από την πολιτεία προς αυτή την κατεύθυνση. Επίσης, η χαμηλή τιμή διάθεσης των ψαριών, η τάση των καταναλωτών για πιο υγιεινή διατροφή και η προσπάθεια πιστοποίησης της ποιότητας των ψαριών, η οποία έχει ξεκινήσει, δημιουργούν θετικές προοπτικές για τη ζήτηση των ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας.

Τα κυριότερα είδη που εκτρέφονται είναι το λαβράκι, η τσιπούρα, ο κόκκινος τόνος ^[5], η πέστροφα ^[6], τα στρείδια ^[7], τα μύδια ^[8], ο οξύρρυγχος ^[9] απ'τον οποίο προέρχεται και το χαβιάρι, ο σολομός ^[10], το χέλι, ο κυπρίνος, η ούγενα, ο σαργός, η γλώσσα, ο μπακαλιάρος, το λυθρίνι, το φαγκρί, η συναγρίδα, ο κέφαλος

Να σημειωθεί πως η τσιπούρα και το λαυράκι αντιστοιχούν σε περισσότερο από το 92% της συνολικής παραγωγής, ενώ τα υπόλοιπα παράγονται σε μικρότερες ποσότητες.

Βιολογικός κύκλος τσιπούρας-λαβρακίου

Σαν γεννήτορες στους Ιχθυογεννητικούς σταθμούς επιλέγονται ψάρια που έχουν δείξει καλή ανάπτυξη στους ιχθυοκλωβούς και γενικά ανθεκτικότητα σε ασθένειες και καλά οργανολητικά χαρακτηριστικά. Τα ψάρια αυτά διατηρούνται σε ελεγχόμενες συνθήκες σε μικρές ομάδες μεικτών πληθυσμών και διατρέφονται πολύ προσεκτικά ενώ γίνεται προσεκτικός έλεγχος της σεξουαλικής αναλογίας. Για την προετοιμασία και επίτευξη της ωορρηξίας και της γονιμοποίησης μέσα στο νερό οι γεννήτορες προετοιμάζονται ειδικά σε δεξαμενές όπου μπορούμε να ελέγξουμε τη θερμοκρασία του θαλασσινού νερού και την φωτοπερίοδο ώστε να μιμηθούμε τις περιβαλλοντικές συνθήκες στις οποίες αυτά τα είδη αναπαράγονται στη φύση. Στη φύση η τσιπούρα διαφέρει από το λαβράκι στο ότι είναι πρωτο-ανδρικό ερμαφρόδιτο είδος που σημαίνει ότι όλες οι τσιπούρες γεννιούνται και παραμένουν αρσενικά άτομα για τα πρώτα 2-3 χρόνια ενώ γίνονται όλα θηλυκά μετά από αυτό το στάδιο, που σημαίνει ότι όλες οι τσιπούρες ιχθυοκαλλιέργειας που φτάνουν στο πιάτο μας είναι αρσενικές. Η τσιπούρα φτάνει στη φύση τα 50-60 εκατοστά ενώ το λαβράκι το ένα μέτρο. Στο σύνδεσμο που ακολουθεί παρατίθενται λεπτομέρειες για τον βιολογικό κύκλο της τσιπούρας και του λαβρακίου. Βιολογικός κύκλος τσιπούρας-λαβρακίου^[11]

Τύποι εκτροφής υδατοκαλλιεργειών

Πολλοί τύποι ^[12] υδατοκαλλιεργειών αναπτύχθηκαν στην πορεία της εξέλιξής τους. Τα βασικά τους χαρακτηριστικά παραμένουν σταθερά και βοηθούν στην ομαδοποίηση, διακινδυνεύοντας όμως να υποτιμήσουμε την δυναμική των σύνθετων μορφών και την φαντασία των παραγωγών. Απλοποιώντας την όλη διαδικασία διακρίνουμε τρεις τύπους εκτροφής:

• τον εκτατικό, που χαρακτηρίζεται από τα πολλά είδη (πολυκαλλιέργεια), τη χαμηλή ιχθυοπυκνότητα (0,03–1 τον/ha) και τη μη χορήγηση τροφής. Η ανθρώπινη παρέμβαση είναι μικρή, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις καθοριστική. Η λογική σε αυτό τον τύπο εκτροφής είναι: εμπλουτισμός–αλίευση, δηλαδή εμπλουτισμός με γόνο ή βελτίωση των φυσικών πεδίων αναπαραγωγής ή και τα δύο και κατά χρονικά διαστήματα αλίευση. Εφαρμόζεται σε μεγάλες ή μικρές φυσικές ή τεχνητές υδατοσυλλογές, σε υποβαθμισμένα υδάτινα οικοσυστήματα ή σε περιοχές που υπάρχει μεγάλη χερσαία έκταση και μικρή διαθέσιμη παροχή νερού.
• τον ημιεντατικό που χαρακτηρίζεται από πολλά είδη ψαριών, σχετικά χαμηλή ιχθυοπυκνότητα (1–3 τον/ha), περιορισμένη χορήγηση τροφής και υποδομή μικρής κλίμακας. Ο τύπος αυτός εκτροφής εφαρμόζεται σε μικρές τεχνητές λίμνες 50–100ha, σε περίκλειστα που μπορούν να κατασκευασθούν εντός ή περιφερειακά των υδατοσυλλογών και σε χωμάτινες δεξαμενές από 1–10ha, όπου εκτρέφονται είδη όπως, "άγρια" πέστροφα, πέρκα, τούρνα αλλά και είδη όλων των άλλων οικογενειών, συνήθως με την μέθοδο της πολυκαλλιέργειας. Η διατροφή αποτελείται σε ποσοστό 70–80% από φυσικούς οργανισμούς (τροφική αλυσίδα) και 20–30% από ιχθυοτροφές. Η τυπική μονάδα ημιεντατικού τύπου περιλαμβάνει λεκάνες γόνου και χωμάτινες λεκάνες πάχυνσης και
• τον εντατικό που χαρακτηρίζεται από υψηλή ιχθυοπυκνότητα (30–100 τον/ha), υποχρεωτική χορήγηση τροφής, λίγα ή ένα είδος ψαριού (μονοκαλλιέργεια), πλήρη και ελεγχόμενη υποδομή: (λεκάνες εκτροφής, δεξαμενές εκκολαπτηρίου, τμήματα υποστήριξης της παραγωγής).

Εγκαταστάσεις

Οι εγκαταστάσεις ^[13] διακρίνονται σε χερσαία συστήματα και πλωτά συστήματα.

Χερσαία συστήματα

Χερσαία εγκατάσταση

Στεγασμένη, μονώροφη, ελαφράς κατασκευής χερσαία εγκατάσταση της τάξης των 1-2 στρεμμάτων δίπλα στη θάλλασσα για άντληση θαλασσινού νερού είτε απευθείας από την θάλασσα είτε από γεώτρηση. Στον χώρο αυτό υπάρχουν δεκάδες δεξαμενών είτε μόνιμης κατασκευής είτε από πλαστικό. Πέρα από τις εγκαταστάσεις αυτές οι οποίες σχετίζονται με την παραγωγική διαδικασία γεννήτορες-αυγά-ιχθύδια υπάρχουν, στον ίδιο χώρο, και δεξαμενές του τμήματος της ζωντανής τροφής για τις λάρβες. Έτσι υπάρχουν και μικρότερες δεξαμενές φωτιζόμενες (για την παραγωγή του φυτοπλαγκτού) ή όχι για την παραγωγή του ζωοπλαγκτού.Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η κάθε δεξαμενή έχει την δυνατότητα συνεχούς εισόδου και εξόδου θαλασσινού νερού και σε μερικές από αυτές και αερισμού.

Πλωτά συστήματα

Πλωτοί ιχθυοκλωβοί εκτροφής

Οι πλωτοί ιχθυοκλωβοί της μονάδας εκτροφής έχουν διαφορετικά μεγέθη. Το εμβαδόν του καθενός από αυτούς στην επιφάνεια της θάλασσας, αρχίζει από τα 20 τετραγωνικά μέτρα (4Χ5 μέτρα) και σπάνια φθάνει μέχρι τα 200 τετραγωνικά μέτρα. Σε εγκαταστάσεις μονάδων παραγωγής 200 τόνων υπάρχουν περίπου 30 κλωβοί επιφάνειας στη θάλασσα 25 τετραγωνικών μέτρων και 70 κλωβοί 50 τετραγωνικών μέτρων. Το σύνολο επομένως, του "καλυπτόμενου" θαλάσσιου χώρου φθάνει τα 4 στρέμματα περίπου.

Οι κλωβοί επιπλέουν στη θάλασσα με τη βοήθεια ειδικών κατασκευών (αεροστεγή δοχεία όπως οι σημαδούρες) και διαθέτουν τριγύρω ένα χώρο πλάτους μικρότερου του ενός μέτρου που επιτρέπει το βάδισμα και είναι είτε ξύλινος είτε μεταλλικός από αλουμίνιο. Κάθε κλωβός έχει ένα δίχτυ που φθάνει μέχρι βάθους 6-9 μέτρων, γύρω από κάθε πλευρά, που κλείνει στον πυθμένα. Ο συνολικός, επομένως θαλάσσιος όγκος που καταλαμβάνει μια μονάδα 200 τόνων φθάνει τα 20.000-25.000 κυβικά μέτρα. Οι κλωβοί είναι τοποθετημένοι ο ένας δίπλα στον άλλο και στηρίζονται στο πυθμένα, για να μη μετακινηθούν, με ισχυρά συρματόσχοινα.

Εκκολαπτήρια

Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης των ιχθυδίων λαμβάνει χώρα η οργανογένεση και η οντογένεση διαφόρων συστημάτων.

Τα εκκολαπτήρια ^[14] μπορεί να είναι τεχνολογικά πολύ απλά έως πολύ εξεζητημένα. Η σύλληψη και η οργάνωσή τους εξαρτώνται από:

Εικόνες από διάφορες εγκαταστάσεις εκκολαπτηρίων

1. Την τεχνολογική ανάπτυξη της χώρας στην οποία βρίσκονται,
2. Τα είδη τα οποία εκτρέφονται σε αυτά και
3. Την αγορά στην οποία απευθύνονται.

Οι διαχειριστικές πρακτικές των εκκολαπτηρίων (ανεξάρτητα από το είδος που εκτρέφεται) είναι ίδιες όσον αφορά τους κανόνες υγιεινής, τη διαχείριση των γεννητόρων, την αναπαραγωγή και την φροντίδα κατά τη διάρκεια των νυμφικών σταδίων.

Όμως υπάρχουν σημαντικότατες διαφορές όσον αφορά στην τεχνολογία εκτροφής των ιχθυονυμφών, ανάλογα με το εάν το εκτρεφόμενο ψάρι είναι είδος του γλυκού, του υφάλμυρου ή του θαλασσινού νερού.

Οι πιο περίπλοκες μέθοδοι είναι αυτές που χτησιμοποιούνται για τα είδη του θαλασινού νερού, αν και υπάρχουν εξαιρέσεις. Για τα είδη που εκτρέφονται εδώ και πολλά χρόνια η μεθοδολογία και η τεχνολογία εκτροφής είναι πλήρως ελεγχόμενες.

Διατροφή

Η διατροφή γενικά είναι μια σειρά διαδικασιών με τις οποίες κάθε οργανισμός προσλαμβάνει και αφομοιώνει τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία για να ζήσει, να αναπτυχθεί και να αναπαραχθεί. Η διατροφή επηρεάζει την ανάπτυξη, την υγεία και την ποιότητα των ψαριών και αποτελεί το 35-50% (ανάλογα με το είδος και το στάδιο του ψαριού) του κόστους παραγωγής.

Συστατικά απ'τα οποία αποτελείται η κλασική τροφή τσιπούρας

Αρχή λειτουργίας των αυτόματων συστημάτων ταΐσματος

Η διατροφή ^[15] των ψαριών των ψυχρών υδάτων (κυρίως γλυκών) ερευνάται από την δεκαετία του ’40 και αυτών των θερμών (κυρίως θαλασσινών) από την δεκαετία του ’50. Όμως, οι γνώσεις άρχισαν να διευρύνονται από την δεκαετία του ’70 όταν η μελέτη της διατροφής άρχισε να προσεγγίζεται διεπιστημονικά.

Τα ψάρια αντιλαμβάνονται την παρουσία τροφής στο άμεσο περιβάλλον τους, εκτός από την όραση, με

• Τη γεύση,
• Την όσφρηση καθώς και με
• Μεμονωμένους χημειοϋποδοχείς.

Η γεύση είναι σημαντική για την πρόσληψη και την κατάποση της τροφής καθώς και για την απόρριψη τυχόν επιβλαβών ουσιών.

Η τροφή των ψαριών οφείλει να είναι ισορροπημένη και να περιλαμβάνει, στις ποσότητες που χρειάζονται για κάθε είδος, τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, δηλαδή:

1. Πρωτεΐνες,
2. Υδατάνθρακες,
3. Λίπη,
4. Βιταμίνες και
5. Ανόργανα στοιχεία (ιχνοστοιχεία).

Τα συστατικά αυτά απαιτούνται για:

• Την ανάπτυξη,
• Την κίνηση,
• Την αναπλήρωση των σωματικών ιστών και
• Την ορθή λειτουργία των διαφόρων φυσιολογικών συστημάτων.

Η ποιότητα του νερού είναι ένας σημαντικός παράγοντας για τα ψάρια

Είναι γνωστό ότι πολλές παράμετροι της ποιότητας του νερού ^[16] μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα στην υγεία των εντατικώς εκτρεφόμενων ψαριών. Τα προβλήματα αυτά μπορεί να είναι μια απλή ανησυχία των ψαριών ή ακόμα και εκδήλωση υψηλής θνησιμότητας. Παράγοντες που παίζουν σημαντικό ρόλο στη σοβαρότητα της κατάστασης είναι το είδος του ψαριού, ο χρόνος και το επίπεδο έκθεσης, καθώς και η συνεργική δράση άλλων συνθηκών καταπόνησης που ενδεχομένως συνυπάρχουν. Επιπροσθέτως, όταν αυτές οι παράμετροι βρίσκονται έξω από τα ανεκτά για κάθε είδος ψαριού επίπεδα, μπορούν να προκαλέσουν καταπόνηση σε αυτά, με αποτέλεσμα να εξασθενήσει το αμυντικό τους σύστημα, κάνοντάς τα ευάλωτα σε πολλούς ευκαιριακά παθογόνους οργανισμούς.

Βιολογική υδατοκαλλιέργεια

Στα πλαίσια της αειφορίας και της εφαρμογής των αρχών της υπεύθυνης υδατοκαλλιέργειας δηλαδή βιώσιμης και φιλικής προς το περιβάλλον, με καλής ποιότητας τελικό προϊόν και συμβολή στην τοπική ανάπτυξη, εντάσσεται και η βιολογική υδατοκαλλιέργεια. Η βιολογική ιχθυοκαλλιέργεια είναι η βιολογική εκτροφή ιχθύων βάση συγκεκριμένων προτύπων και προδιαγραφών. Η Βιολογική Υδατοκαλλιέργεια^[17] (Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 834/2007) στοχεύει:

1. Στη δημιουργία ενός συστήματος αειφόρου διαχείρισης το οποίο σέβεται το περιβάλλον και βασίζεται σε υψηλού επιπέδου πρότυπα μεταχείρισης των ζώων,
2. Στην παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας,
3. Στην παραγωγή ευρείας ποικιλίας προϊόντων για την ικανοποίηση των καταναλωτών.

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει αυξημένη ζήτηση για προϊόντα τα οποία παράγονται με βιολογικές μεθόδους. Αυτό είναι αποτέλεσμα του ενδιαφέροντος που δείχνουν οι καταναλωτές για ζητήματα υγείας, υποβάθμισης του περιβάλλοντος και υπεραλίευσης. Η παραγωγή από τη βιολογική υδατοκαλλιέργεια το 2000, ήταν 5.000 τόνοι, από τις Ευρωπαϊκές χώρες, το 2003 έφτασε στους 7.500-8.000 ενώ το 2005 έφτασε στους 10.330 τόνους και η αξία της σε 56,08 εκ.€.

^[18]

Σχετικές σελίδες

• Ιχθυηρά
• Υφιστάμενη κατάσταση ιχθυοκαλλιέργειας
• Τσιπούρα (Sparus aurata)
• Λαυράκι (Dicentrarchus labrax)
• Αλιεία
• Εκτρεφόμενα ψάρια και οστρακοειδή
• Βιολογικός κύκλος τσιπούρας-λαβρακίου
• Τύποι εκτροφής υδατοκαλλιέργειας
• Εκτατικός τύπος υδατοκαλλιέργειας
• Ημιεντατικός τύπος υδατοκαλλιέργειας
• Εντατικός τύπος υδατοκαλλιέργειας
• Εγκαταστάσεις ιχθυοτροφείων
• Εκκολαπτήρια-Εκτροφή ιχθύων
• Διατροφή των εκτρεφόμενων ιχθύων
• Ποιότητα νερού και ασθένειες των ιχθύων
• Βιολογική υδατοκαλλιέργεια

Βιβλιογραφία

1. ↑ "Ιχθυοκαλλιέργειες εσωτερικών υδάτων", Σωφρονίδης Κοσμάς Δ., Βιολόγος-Ιχθυολόγος (MSc)
2. ↑ Ιχθυοκαλλιέργεια
3. ↑ Ελληνικές Ιχθυοκαλλιέργειες
4. ↑ Ο κλάδος της Ιχθυοκαλλιέργειας
5. ↑ Thunnus thynnus - Κόκκινος τόνος
6. ↑ Η ιριδίζουσα πέστροφα
7. ↑ Στρείδια
8. ↑ Μύδια
9. ↑ Ο οξύρρυγχος Σιβηρίας
10. ↑ Salmon salar - Σολωμός
11. ↑ "Σύνδεσμος ελληνικών θαλασσοκαλλιεργειών-Βιολογικός κύκλος Τσιπούρας και λαβρακίου"
12. ↑ "Τει Ηπείρου-Τμήμα Ιχθυοκομίας Αλιείας, Εργαστήριο Υδατοκαλλιεργειών και Εσωτερικών Υδάτων, Ηλεκτρονικές Σημειώσεις για την Παραγωγή Ιχθύων Γλυκού Νερού, Επιμέλεια: Περδικάρης Κώστας, Ναθαναηλίδης Κοσμάς, Γκούβα Ευαγγελία, Εργολάβου Άννα, Πάσχος Γιάννης, Ηγουμενίτσα, Ιανουάριος 2006
13. ↑ "Σύνδεσμος ελληνικών θαλασσοκαλλιεργειών-Παραγωγική διαδικασία, Εγκαταστάσεις"
14. ↑ "Εκτροφή ιχθύων, Εκκολαπτήρια", Καθηγήτρια Μ. Κεντούρη, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Τμήμα Βιολογίας
15. ↑ "Διατροφή των εκτρεφόμενων ιχθύων", Καθηγήτρια Μ. Κεντούρη, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Τμήμα Βιολογίας
16. ↑ Ποιότητα νερού και ασθένειες των ιχθύων
17. ↑ Βιολογική Υδατοκαλλιέργεια
18. ↑ Υδατοκαλλιέργειες

Σύνδεσμοι

• FAO