Μαστίτιδα αγελάδων

Μαστίτιδα ονομάζεται η ασθένεια του ζώου που οφείλεται στη μόλυνση του μαστού από παθογόνους μικροοργανισμούς και έχει σαν συνέπεια την παραγωγή αλλοιωμένης σύστασης και μικρής ποσότητας γάλακτος, με μεγάλο αριθμό παθογόνων μικροοργανισμών. Υπάρχει και η πιθανότητα μόνιμης ή παροδικής αλλοίωσης του μαστού αλλά και πολλές φορές το θάνατο. Ανάλογα με τις συνέπειες που προκαλούν τα μικρόβια και οι τοξίνες τους στο ζώο και κύρια στο μαστό διακρίνονται οι παρακάτω περιπτώσεις:

Μαστίτιδα αγελάδων

Λανθάνουσα μαστίτιδα.

Εμφάνιση μικροβίων στο γάλα, απουσία κλινικών συμπτωμάτων.

Υποκλινική μαστίτιδα.

Εμφάνιση μικροβίων, αύξηση λεμφοκυττάρων, αλλοίωση ποιότητας γάλακτος, μείωση ποσότητας γάλακτος.

Χωρίς εξωτερικά συμπτώματα.

Κλινική μαστίτιδα.

Συμπτώματα όπως της υποκλινικής μαστίτιδας, επιπλέον εξωτερικά συμπτώματα στο μαστό.

Από τα παραπάνω αντιλαμβάνεται κανείς πως η κλινική μαστίτιδα είναι η πιο επώδυνη. Αυτή διακρίνεται σε:

Οξεία μαστίτιδα

• Διόγκωση μαστού

• Υπεραιμία και πόνος στο μαστό

Υποξεία μαστίτιδα

• Θρόμβος στο γάλα

• Απουσία εξωτερικού συμπτώματος

Χρόνια μαστίτιδα

• Δεν θεραπεύεται

• Όλα τα τεταρτημόρια του μαστού είναι προσβεβλημένα και είναι δυνατόν να ατροφήσουν.

Η εμφάνιση της ασθένειας είναι ένας συνδυασμός παραγόντων, όπως το είδος του ζώου, το είδος των μικροοργανισμών (Παθογόνων) και οι συνθήκες περιβάλλοντος.

• Το είδος του ζώου

Έχει παρατηρηθεί πως ζώα με υψηλή παραγωγή ­­­είναι πιο ευάλωτα στην εκδήλωση μαστίτιδων.

Ζώα μεγάλα σε ηλικία είναι περισσότερο ευάλωτα από τα νεότερα.

Μια αγελάδα στην αρχή της γαλακτοπαραγωγικής περιόδου είναι πιο ευάλωτη από ότι μετά.

Η ανατομική κατάσταση του μαστού. Μαστός με μεγάλη θηλή ή μεγάλος μαστός (κρεμασμένος) έχει μεγάλες πιθανότητες να πάθει μαστίτιδα.

• Το είδος του παθογόνου μικροοργανισμού που προσβάλλει το ζώο

Οι μικροοργανισμοί που συνήθως προκαλούν μαστίτιδα είναι οι στρεπτόκοκκοι, σταφυλόκοκκοι, E. Coli, Corynabacterium pyogenes και η P. aeruginosa.

• Συνθήκες περιβάλλοντος

Οι παράγοντες του περιβάλλοντος είναι:

1. Ενσταβλισμός: Πρέπει να γίνεται συχνή ανανέωση του αέρα του στάβλου για να αποβάλλονται το διοξείδιο του άνθρακα, οι παθογόνοι μικροοργανισμοί, η κακοσμία, οι υδρατμοί και γενικά η εξασφάλιση καθαρού αέρα.
2. Το κλίμα: Η θερμοκρασία και η υγρασία πρέπει να διατηρούνται σε σταθερά επίπεδα.
3. Οι συνθήκες υγιεινής: Πόσο συχνά καθαρίζεται ο στάβλος από τη στρωμνή, τα θήλαστρα της αρμεκτικής κ.ά.

Συμπεράσματα:

Υπολογίζεται ότι το 40-60% των αγελάδων υψηλής γαλακτοπαραγωγής έχει προσβληθεί από μαστίτιδα που προσβάλει ένα ή περισσότερα τεταρτημόρια. Απ΄ όλες τις μαστίτιδες οι υποκλινικές αποτελούν το κύριο πρόβλημα, εξαιτίας της μεγάλης συχνότητάς τους και των σοβαρών ζημιών που προκαλούν. Το οικονομικό κόστος που προκαλεί η μαστίτιδα εφόσον δεν παρθούν τα κατάλληλα μέτρα για τον έλεγχό τους είναι ιδιαίτερα βαρύ. Έχει υπολογιστεί ότι αν πάθει μαστίτιδα το ένα τέταρτο του μαστού η απόδοση του ζώου μειώνεται κατά 10-12% για την συγκεκριμένη γαλακτική περίοδο. Αν σ’ αυτό προσθέσουμε και το κόστος θεραπείας τότε πολύ εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς πόσο σημαντική είναι η πρόληψη της ασθένειας.

Η διεθνής ομοσπονδία γάλακτος έχει υπολογίσει ότι η μείωση της παραγωγής γάλακτος από μαστίτιδες στην Ευρώπη ισοδυναμεί με το 10% της ετήσιας γαλακτοπαραγωγής των χωρών αυτών. Η σφαγή των αγελάδων που προσβλήθηκαν από μαστίτιδα είναι μια ακόμη σοβαρή απώλεια για την αγροτική οικονομία. Υπολογίζεται ότι πάνω από το 12% των αγελάδων σφάζεται γιατί έγιναν αντιοικονομικές εξαιτίας της μαστίτιδας κάθε χρόνο. Οι μαστίτιδες προκαλούν μεταβολές στα συστατικά του γάλακτος, όπως το λίπος, οι πρωτεϊνες, η λακτόζη, τα άλατα και τα ένζυμα. Το γάλα που προέρχεται από κλινικές μαστίτιδες είναι μακροσκοπικά αλλοιωμένο και απομακρύνεται από τον παραγωγό. Δεν φτάνει ποτέ στη βιομηχανία. Αντίθετα το γάλα που προέρχεται από υποκλινικές μαστίτιδες είναι φαινομενικά υγειές αλλά προκαλεί ανωμαλίες κατά την επεξεργασία του. Παρατηρήθηκε ότι γάλα που προέρχεται από μαστίτιδα (υποκλινική) παρουσιάζει μείωση στο λίπος από 5–12% και 5–15% των στερεών. Επίσης μείωση παρουσιάζει στο ασβέστιο, κάλιο, ριβοφλαβίνη και λευκωμάτων ενώ έχει αύξηση στα ένζυμα καταλάση, φωσφατάση, στο ΡΗ, στο χλώριο και νάτριο. Το λίπος περιέχει μεγάλο αριθμό λευκοκυττάρων και ταγγίζει πολύ γρήγορα. Το βούτυρο που παράγεται είναι μειωμένης ποιότητας που χειροτερεύει με την πάροδο του χρόνου συντήρησης.

Οι επιπτώσεις στη δημόσια υγεία από την κατανάλωση γάλακτος με μαστίτιδα είναι πολύ σοβαρές και προέρχονται από:

• Τα παθογόνα μικρόβια της μαστίτιδας μπορεί να μεταδοθούν και στον άνθρωπο και να προκαλέσουν διάφορες ασθένειες. Ο κίνδυνος αυτός αποτρέπεται με την παστερίωση.

Τοξίνες και ειδικά της σταφυλοκοκκικής εντεροτοξίνης. Η τοξίνη αυτή είναι θερμοανθεκτική. Προσβάλει το κεντρικό νευρικό σύστημα και το έντερο και προκαλεί επικίνδυνη τροφοδηλητηρίαση. Τέλος, έχουμε λιγότερες θρεπτικές ουσίες, όπως λίπος, καλεΐνη, λακτόζη και βιταμινών, με αποτέλεσμα να φτάνουν στην αγορά προϊόντα χαμηλής θρεπτικής αξίας.