Διαχείριση του νερού άρδευσης

Η διαχείριση του νερού άρδευσης στα προβληματικά λόγω αλάτων και νατρίου εδάφη έχει ως σκοπό την διά καταλλήλων τρόπων και μεθόδων χρήση και εφαρμογή του νερού, ούτως ώστε να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις τόσο της αλατότητας όσο και του νατρίου σε βάρος του εδάφους και των καλλιεργειών, για να καταστεί δυνατή η ανάπτυξη των φυτών κατά τρόπον αποτελεσματικό. Κατά την άρδευση, πέραν του γεγονότος ότι τα φυτά εφοδιάζονται με την απαραίτητη ποσότητα νερού, το νερό αυτό καθεαυτό συμβάλλει και στην αραίωση των τυχόν υπαρχόντων αλάτων στο έδαφος, με συνέπεια να βοηθά και με αυτή τη δράση του στη δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος για τις καλλιέργειες. Η αραίωση αυτή ευνοεί την ανάπτυξη των φυτών, διότι έτσι αυτά μπορούν να προσλαμβάνουν σημαντικές ποσότητες νερού, γεγονός που έχει ως συνέπεια τη μείωση του επιπέδου του νερού στην περιοχή της ριζοσφαίρας. Σ' αυτό προστίθεται και η επίδραση της εξάτμισης, με αποτέλεσμα τα άλατα να παραμένουν στο έδαφος, καθώς απομακρύνεται το νερό και σε τελευταία ανάλυση να συμπυκνώνονται. Η συμπύκνωση αυτή λαμβάνει χώρα, όπως είναι φυσικό, στην περιοχή της ριζοσφαίρας όπου δραστηριοποιούνται οι ρίζες. Γι' αυτό, το εδαφοδιάλυμα στην περιοχή αυτή εμφανίζει την υψηλότερη αγωγιμότητα και τη μέγιστη ωσμωτική πίεση με όλες τις συνέπειες σε βάρος της ομαλής ανάπτυξης του φυτού. Για την επίτευξη της διατήρησης των αλάτων της ριζοσφαίρας σε κατάσταση αραίωσης θα πρέπει η άρδευση των καλλιεργειών να γίνεται πιο συχνά, δηλαδή το εύρος άρδευσης να είναι μικρό. Όταν το εύρος άρδευσης είναι μέγιστο, τότε τα φυτά υφίστανται εντονότερα τις επιπτώσεις της αλατότητας, δεδομένου ότι το έδαφος παύει να βρίσκεται σε κατάσταση αραίωσης, και άρα να έχει τα άλατά του συμπυκνωμένα. Η μέθοδος εφαρμογής του νερού, σύμφωνα με τους πιο πάνω ερευνητές, φαίνεται ότι μπορεί να ελέγχει την ηλεκτρική αγωγιμότητα της ριζόσφαιρας. Π.χ. η μέθοδος άρδευσης με τεχνητή βροχή (Sprinkler irrigation) δίνει εν προκειμένω τα καλύτερα αποτελέσματα, διότι έχει ευνοϊκή επίδραση στην ανάπτυξη των φυτών. Και τούτο διότι δι' αυτής της μεθόδου το νερό εύκολα μπορεί να εφαρμόζεται σε συχνά χρονικά διαστήματα, όταν το έδαφος δεν είναι κορεσμένο, και μάλιστα να δίνεται σε μικρές ποσότητες, κάτι που δεν μπορεί να επιτευχθεί εύκολα με τη μέθοδο των αυλακιών ή της κατάκλυσης. Αντίθετα, για τα πολυετή φυτά ενδείκνυται η μέθοδος των σταγόνων (drip irrigation), όταν βέβαια αυτά καλλιεργούνται σε συνθήκες σχετικής αλατότητας, διότι οι δενδρώδεις καλλιέργειες, ως γνωστό, είναι ευαίσθητες στα άλατα, πλην ελάχιστων περιπτώσεων. Βέβαια, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η παρουσία των επιπέδων του νερού για την επίτευξη της αραίωσης των αλάτων του εδάφους, πρέπει να είναι τέτοια, ώστε να μη δημιουργούνται ασφυκτικές συνθήκες για τα φυτά, δηλαδή να αποφεύγεται η δημιουργία συνθηκών ανοξίας στο έδαφος. Σε σχετικά πειράματα, όπου εφαρμόστηκε το νερό με σταγόνες και τεχνητή βροχή σε καλλιέργεια τομάτας, βρέθηκε ότι η μέθοδος των σταγόνων έδωσε σημαντικά αυξημένες αποδόσεις έναντι της μεθόδου με τεχνητή βροχή, ανεξάρτητα από το επίπεδο της αγωγιμότητας. Ωστόσο, η επίδραση της αγωγιμότητας στις αποδόσεις στην περίπτωση της τεχνητής βροχής, υπήρξε σαφής. Η εξήγηση της αύξησης των αποδόσεων με τη μέθοδο των σταγόνων βασίζεται στο γεγονός της καλύτερης ομοιόμορφης κατανομής των αλάτων στο έδαφος. Είναι φανερό ότι η κατανομή των αλάτων στη ριζοσφαίρα σχετίζεται άμεσα με την ανάπτυξη του φυτού και ειδικότερα του ριζικού του συστήματος. Γι' αυτό η αγωγιμότητα της ριζοσφαίρας αποτελεί έναν σοβαρό παράγοντα, σημαντικής σπουδαιότητας για τα αναπτυσσόμενα φυτά. Από την ερευνητική, αλλά και την πρακτική εμπειρία έχει βρεθεί ότι μέθοδος άρδευσης μπορεί να τροποποιήσει κατάλληλα την κατανομή των αλάτων στη ριζοσφαίρα, σε τρόπο ώστε να ευνοήσει την ανάπτυξη των φυτών ή να δράσει αρνητικά. Όπως ήδη τονίστηκε, τα άλατα έχουν την τάση να συσσωρεύονται στις κορυφές των σαμαριών, όταν το νερό εφαρμόζεται στα αυλάκια (furrow). Η δε κατανομή των αλάτων που δημιουργείται στα σαμάρια φαίνεται στη διατομή του αυλακιού. Έχοντας υπόψη τα ανωτέρω, μπορούμε να αμβλύνουμε τις επιπτώσεις της αλατότητας φυτεύοντας τα φυτά ή τοποθετώντας το σπόρο σε κατάλληλη θέση. Η κάλυψη των επιφανειών των γραμμών μεταξύ των φυτών με φυτικά υπολείμματα (mulching) μπορεί να συμβάλει στη μείωση της εξάτμισης του νερού και άρα στην επίτευξη της αραίωσης των αλάτων και στη διατήρηση χαμηλού επιπέδου αλατότητας. Επίσης