Ασθένεια μελισσών Νοζεμίαση
Η ασθένεια αυτή οφείλεται στο πρωτόζωο Nosema apis και αποτελεί τη δεύτερη σηµαντικότερη ασθένεια των µελισσών. Πρόκειται για µια ασθένεια, µε την οποία ο µελισσοκόµος δεν έρχεται σε άµεση επαφή και ενίοτε αγνοείται, µπορεί όµως να προκαλέσειµεγάλα προβλήµατα.
Το πρωτόζωο αναπτύσσεται στα επιθηλιακά κύτταρα του στοµάχου της ενήλικης µέλισσας, ενώ τα ατελή στάδια δεν προσβάλλονται. ∆ιαταράσσεται η πέψη των µελισσών, οι οποίες καταναλώνουν περισσότερες τροφές και µειώνεται η διάρκεια ζωής τους. Στη συνέχεια, προσβάλλονται οι υποφαρυγγικοί αδένες, µε αποτέλεσµα να µην παράγουν αρκετό βασιλικό πολτό. Η βασίλισσα δεν τρέφεται κανονικά και περιορίζεται η ωοτοκία της. Οι µέλισσες παθαίνουν δυσεντερία, µε αποτέλεσµα να µη µπορούν να συγκρατήσουν τα περιττώµατά τους και να τα αφήνουν συχνά εντός της κυψέλης. Με αυτό τον τρόπο, η ασθένεια µεταδίδεται στις υπόλοιπες µέλισσες που θα πάνε να καθαρίσουν τα περιττώµατα, ενώ πηγή µόλυνσης είναι και η µολυσµένη τροφή. Τα σπόρια διατηρούν τη ζωτικότητά τους για 2 χρόνια στα περιττώµατα της µέλισσας, 2 µήνες στο έδαφος και 4 µήνες στο µέλι. Η ασθένεια είναι ενδηµική σε πολλές περιοχές της χώρας και η εµφάνισή της είναι εποχιακή. Το µέγιστο της ανάπτυξής της είναι την άνοιξη, ενώ το καλοκαίρι περιορίζεται σηµαντικά. Η τροφοδότηση των µελισσών µε ακατάλληλες τροφές ευνοεί την εκδήλωση της νοζεµίασης. Το ίδιο συµβαίνει µε την τροφοδότηση µε σιρόπι αργά το φθινόπωρο. Ακόµη, οι κακές συνθήκες ξεχειµωνιάσµατος (υγρασία στην κυψέλη, παρατεταµένος χειµώνας, επιθεωρήσεις µε ακατάλληλες καιρικές συνθήκες κλπ.) και οι συχνές µετακινήσεις ευνοούν την εµφάνισή της. Γενικά, υπεύθυνες για την εκδήλωση της ασθένειας είναι καταστάσεις που προκαλούν δυσεντερίες στις µέλισσες, αλλά και αυτές που περιορίζουν τις µέλισσες εντός της κυψέλης για µεγάλο χρονικό διάστηµα.
Το πιο χαρακτηριστικό σύµπτωµα είναι η παρουσία περιττωµάτων στην είσοδο, στα τοιχώµατα και στα καπάκια της κυψέλης. Επίσης, οι µέλισσες έχουν διογκωµένες κοιλιές και σέρνονται εκτός της κυψέλης, έχοντας ανοιχτά τα φτερά τους και αδυνατώντας να πετάξουν. Βρίσκουµε, ακόµα, πολλές νεκρές µέλισσες µπροστά στην κυψέλη και τον πληθυσµό γενικά ελαττωµένο. Για επιβεβαίωση της ασθένειας, γίνεται µικροσκοπική εξέταση εκχυλίσµατος του στοµάχου της µέλισσας, οπότε και φαίνονται τα σπόρια του παθογόνου.
Πρέπει να τονίσουµε ότι η διάρροια είναι σύµπτωµα της νοζεµίασης, κάθε διάρροια όµως δεν είναι νοζεµίαση.
Επειδή η ασθένεια συνήθως ενδηµεί σε µια περιοχή αναµένοντας τις κατάλληλες συνθήκες για να εκδηλωθεί, λαµβάνουµε προληπτικά µέτρα. Κατά το φθινόπωρο τα µελίσσια πρέπει να έχουν νέα και καλής ποιότητας βασίλισσα, αλλά και µεγάλο αριθµό νεαρών εργατριών. Για την αποφυγή των δυσεντεριών πρέπει να δίνονται τροφές καλής ποιότητας και να υπάρχει στο µελισσοκοµείο τρεχούµενο και καθαρό νερό, όχι στάσιµο. Για το ξεχειµώνιασµα, το µελισσοκοµείο να έχει νότια έκθεση, προστατευµένη από ανέµους και σε περιοχή µε περιορισµένη υγρασία. Σε περίπτωση που διακοπεί η νεκταροέκκριση, οι µέλισσες πρέπει να µεταφερθούν σε άλλη ανθοφορία ή να τροφοδοτηθούν διεγερτικά. Τέλος, οι κηρήθρες καλό είναι να ανανεώνονται κάθε δύο χρόνια.
Αναφορικά µε τη χρήση χηµικών, το αντιβιοτικό φουµαγιλλίνη χρησιµοποιούταν µε επιτυχία µέχρι πρόσφατα, οπότε και απαγορεύτηκε η χρήση αντιβιοτικών στη µελισσοκοµία.
