Έγκυος φοράδα-τοκετός και νεογέννητο πουλάρι

Φοράδα με το πουλαράκι της

Οι φοράδες φαίνεται ότι προτιμούν να γεννούν το βράδυ όταν δεν τις παρακολουθεί κανείς και σίγουρα έχουν την ικανότητα να ελέγχουν την έναρξη του τοκετού. Παρά τις συχνές επισκέψεις στο χώρο που βρίσκεται η φοράδα, αυτή θα γεννήσει την ώρα που θα έχουν φύγει όλοι.

Σε περιπτωση που ανακύπτει κάποιο πρόβλημα φρόνιμο είναι να υπάρχει το τηλέφωνο του ιππιάτρου διαθέσιμο. Η φοράδα θα χρειαστεί ένα καθαρό, προστατευμένο και ήσυχο μέρος για να γεννήσει. Τα άλογα πολλές φορές γεννούν στα λιβάδια, το οποίο είναι επίσης μία αποδεκτή επιλογή. Αφήνοντας τη φοράδα να γεννήσει στο λιβάδι έχει κάποια πλεονεκτήματα.

1. Μία ανοικτή έκταση με γρασίδι είναι πιθανότερα πιο καθαρή από ένα στάβλο.
2. Ένα λιβάδι παρέχει αρκετό και υγιεινό χώρο για τον τοκετό.
3. Δεν υπάρχει η ανησυχία μήπως η φοράδα στριμωχτεί στη γωνία ή τον τοίχο όταν προσπαθεί να γεννήσει.

Εάν επιλεγεί η γέννα να γίνει στο στάβλο τότε οι διαστάσεις του θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 4 επί 4μέτρα. Θα πρέπει να υπάρχει αρκετή στρωμνή. Το δάπεδο να είναι καθαρό και να έχει γίνει απολύμανση. Όταν το δάπεδο είναι από χώμα ή άμμο η απολύμανση είναι δύσκολη. Η στρωμνή από άχυρο (ειδικά του σταριού) είναι προτιμότερη από τα ροκανίδια διότι δεν κολλάει στο νεογέννητο ή την φοράδα. Η κοπριά και η λερωμένη στρωμνή πρέπει να απομακρύνονται μετά από κάθε τοκετό.

Ενδείξεις για τον επικείμενο τοκετό

1. Ο μαστός γεμίζει με γάλα τις 2-4 τελευταίες βδομάδες.
2. Οι μύες της λεκάνης χαλαρώνουν. Η βάση της ουράς προβάλλει εντονότερα λίγες μέρες πρίν τη γέννα.
3. Συχνά υπάρχει οίδημα στην κοιλιά μπροστά από τους μαστούς λίγες εβδομάδες πρίν την γέννα.
4. Οι θηλές μεγαλώνουν 4-6 μέρες πρίν τη γέννα.
5. Ένα κίτρινο υγρό σαν μέλι εμφανίζεται 1-4 ημέρες στο άκρο των θηλών. Μπορεί να στάζει γάλα από τον μαστό μερικές μέρες πριν τη γέννα.
6. Εάν η φοράδα είναι ραμμένη στο αιδοίο πρέπει να ανοιχτεί 2-4 εβδομάδες πριν τον αναμενόμενο τοκετό.
7. Η φοράδα γίνεται ανήσυχη. Μπορεί να δείχνει σημάδια κολικού, να κλωτσάει την κοιλιά της, να ξαπλώνει και να σηκώνεται, να κοιτάει ή να δαγκώνει την κοιλιά της και να ιδρώνει. Αυτό είναι το πρώτο στάδιο του τοκετού. Προσοχή όμως. Εάν αυτή η συμπεριφορά παρατείνεται πέραν των 2 ωρών χωρίς εξέλιξη, πρέπει να ζητηθεί συμβουλή ιππιάτρου.

Είναι προτιμότερο να αφήσουμε τη φοράδα να γεννήσει χωρίς βοήθεια ή ενόχληση. Εάν προκύψει κάποιο πρόβλημα χρειάζεται επικοινωνία με τον ιππίατρο. Είναι χρήσιμο να καταγράφεται το χρονικό διάστημα του κάθε σταδίου. Πρέπει να τοποθετηθεί επίδεσμος στη βάση της ουράς όταν παρατηρηθεί ότι ξεκινάει το πρώτο στάδιο (όχι πολύ σφιχτά). Πρέπει να πλένονται οι μαστοί με ένα ήπιο σαπούνι καθώς και το περίνεο και να ξεπλένονται πολύ καλά. Πρέπει να καθαριστεί και να απολυμανθεί ο στάβλος τοκετού και να τοποθετηθεί αρκετή στρωμνή. Η φυσιολογική θέση του πουλαριού όταν γεννιέται είναι με τα μπροστινά πόδια πρώτα, το ένα λίγο πιο μπροστά από το άλλο, οι οπλές κοιτάνε προς τά κάτω, μετά ακολουθεί η μύτη, το κεφάλι, ο λαιμός, οι ώμοι και το υπόλοιπο σώμα. Εάν βγαίνει με το πέλμα των οπλών να κοιτάζει προς τα πάνω πρέπει να ειδοποιηθεί αμέσως ο ιππίατρος, όπως επίσης και εάν παρατηρηθεί κάποια άλλη ανωμαλία.

Ο τοκετός χωρίζεται σε τρία στάδια

Πρώτο στάδιο. Ξεκινά με την έναρξη των συσπάσεων και συνήθως κρατάει 1-2 ώρες. Η φοράδα μπορεί να σηκώνεται και να ξαπλώνει, να κοιλιέται αρκετές φορές ούτως ώστε το πουλάρι να τοποθετηθεί κατάλληλα για τη γέννα. Σε αυτή τη φάση, οι συσπάσεις προωθούν το πουλάρι μέσω του τραχήλου της μήτρας και σε θέση στην γεννητική οδό. Οι εμβρυικοί υμένες (αλλαντοικός υμένας) μπορεί να φανούν στο αιδοίο της φοράδας. Όταν ο υμένας σπάσει και βγεΙ το περιεχόμενο υγρό, το πρώτο στάδιο τελειώνει.

Δεύτερο στάδιο. Είναι η τελική έξοδος του πουλαριού που γίνεται πολύ γρήγορα. Εάν διαρκέσει περισσότερο από 30 λεπτα υπάρχει πρόβλημα. Γι' αυτό εάν δεν υπαρχει πρόοδος 10-15 λεπτά αφού σπάσουν οι υμένες, χρειάζεται επικοινωνία με τον ιππίατρο.

Τρίτο στάδιο. Αρχίζει μετά το τέλος του τοκετού και τελειώνει με την έξοδο του πλακούντα. Διαρκεί 1-3 ωρες. Εάν ο πλακούντας δεν έχει βγεί μέσα σε 3 ώρες πρέπει να κληθεί ο ιππίατρος. Ο παραμένων πλακούντας μπορεί να προκαλέσει σοβαρή μόλυνση και ενδονυχίτιδα.

Μετά τον τοκετό

Πρέπει να δοθεί λίγος χρόνος στο πουλάρι να σπάσει τους υμένες. Όταν γίνει αυτό πρέπει να είναι σίγουρο ότι το πουλάρι αναπνέει. Γενικά δεν συνιστάται να κόψουμε ή να σπάσουμε τον ομφάλιο λώρο. Εάν δε σπάσει κατά τον τοκετό, συνήθως σπάει όταν η φοράδα σηκώνεται. Ο ομφάλιος λώρος σπάει 2,5 εκατοστά από την κοιλιά του πουλαριού, στο σημείο που είναι στενότερος. Εάν είναι απαραίτητο να σπάσουμε τον λώρο, τότε πρέπει να τον συγκρατήσουμε εκατέρωθεν του σημείου που αναφέρθηκε, στρίβουμε τον λώρο με το χέρι που είναι προς τον πλακούντα και τραβάμε για να σπάσει. Με αυτόν τον τρόπο ελαττώνουμε την εμφάνιση αιμορραγίας. Εάν όμως υπάρξει αιμορραγία ασκούμε πίεση στο κολόβωμα του λώρου για μερικά λεπτά με τα δάκτυλα. Ποτέ δεν κόβουμε τον λώρο. Αφήνοντας τη φοράδα και το πουλάρι να ξεκουραστεί πρίν σπάσει ο λώρος αρκετό αίμα περνάει από τη φοράδα στο πουλάρι. Χρησιμοποιήστε καποιο αντισηπτικό διάλυμα που θα σας συστήσει ο ιππίατρος, στο κολόβωμα του λώρου για μερικές μέρες, για να προστατευτεί το νεογέννητο από μολυνση στο σημείο αυτό. Η φοράδα πρέπει να παρακολουθείται για τις επόμενες 24 ώρες.

Μετά τον τοκετό πρέπει να δίνεται σημασία στα παρακάτω

1. Εάν το πουλάρι αναπνέει φυσιολογικά.
2. Εάν είναι ζωηρό και κινητικό. Το πουλάρι πρέπει να κάνει προσπάθειες να σηκωθεί μέσα σε 30 λεπτά αφού γεννηθεί.
3. Εάν η φοράδα αποδέχεται το νεογέννητο. Συνήθως κάποιες πρωτόγεννες φοράδες μπορεί να μην αποδεχτούν το παιδί τους. Σε αυτή την περίπτωση απομακρύνουμε το νεογέννητο και το παρουσιάζουμε πάλι αφού έχουμε συγκρατήσει τη φοράδα.
4. Εάν το νεογέννητο στέκεται όρθιο και θηλάζει μέσα σε 2 ώρες από τη γέννα. Εάν δεν συμβεί αυτό καλέστε τον ιππίατρο διότι το πουλάρι μπορεί να είναι ασθενικό και να χρειάζεται ιατρική βοήθεια.
5. Εάν το πουλάρι περάσει το μηκώνιο (η πρώτη κένωση) μετά από το πρώτο κλύσμα που γίνεται λίγες ώρες μετά τη γέννα. Εάν δεν περάσει το μηκώνιο ένα δεύτερο κλύσμα πρέπει να γίνει.
6. Εάν η φοράδα είναι ζωηρή και ευδιάθετη. Δώστε της να φάει και να της έχετε καθαρό νερό.
7. Όταν ο πλακούντας βγει σιγουρευτείτε ότι είναι ακέραιος και δεν έχει τρύπες ειδικά στα άκρα των κεράτων. Ο πλακούντας πρέπει να έχει σχήμα "Υ" και η μόνη τρύπα που έχει είναι από εκεί που βγήκε το έμβρυο. Πολλές φοράδες μπορεί να ξαπλώσουν για να βγάλουν τον πλακούντα αλλά αυτό γίνεται γρήγορα. Εάν δείχνει ότι πονάει αφού έχει βγεί ο πλακούντας χρειάζεται ιατρική βοήθεια. Να φυλάγεται πάντα ο πλακούντας ούτως ώστε να μπορεί ο ιππίατρος να τον εξετάσει.
8. Καλό είναι να παρακολουθείτε την θερμοκρασία της φοράδας τις πρώτες 24 ώρες (η φυσιολογικη είναι 37.5-38.6 βαθμούς).
9. Παρατηρήστε τις κενώσεις της φοράδας και την πρόσληψη τροφής διότι μετά τη γέννα υπάρχει δυνατότητα κολικού λόγω μετατόπισης του παχέος εντέρου.

Το πρώτο γάλα της φοράδας είναι πλούσιο σε αντισώματα. Παρέχει ανοσία στο πουλάρι απέναντι σε ασθένειες μέχρι να ξεκινήσει το δικό του ανοσοποιητικό σύστημα. Το πουλάρι πρέπει να πάρει το πρωτόγαλα μέσα στις πρώτες 8-12 ώρες της ζωής του για να προσλάβει τα αντισώματα. Εάν είναι πολύ αδύνατο πρέπει να αρμεχτεί η φοράδα και ο ιππίατρος να δώσει το πρωτόγαλα με οισοφαγικό καθετήρα. Εάν η φοράδα πριν γεννήσει έχει πολύ γάλα σε βαθμό που βγαίνει από τον μαστό (συνήθως αυτό δεν έχει αντισώματα), συμβουλευτείτε τον ιππίατρο μήπως η φοράδα πρέπει να αρμεχθεί και το πρωτόγαλα να μπει στο ψυγείο για να δοθεί στο νεογέννητο. Για ορφανά πουλάρια ή όταν η φοράδα δεν έχει αρκετό πρωτόγαλα είναι σημαντικό να υπάρχει μία πηγή προμήθειας. Χωρίς αυτό το πουλάρι είναι εκτεθημένο σε μολύνσεις. Ο ιππίατρος μπορεί να ελέγξει αν το πρωτόγαλα έχει αρκετά αντισώματα. Το αίμα του νεογέννητου μπορεί να ελεγχθεί για την ποσότητα των αντισωμάτων στις 8-12 ώρες της ηλικίας του. Εάν είναι χαμηλά και το πουλάρι είναι αρκετά μικρο σε ηλικία μπορεί να δοθεί συμπληρωματικό πρωτόγαλα ή πλάσμα εάν είναι μεγαλύτερο (δεν υπάρχει στην ελληνική αγορά).

Σημεία πού χρειαζονται προσοχή

• Μην τραβήξετε το πουλάρι την ώρα που βγαίνει από τη φοράδα. Μόνο σε μία περίπτωση μπορεί να γίνει αυτό. Όταν βγαίνει με τα πίσω πόδια οπότε πρέπει να βγεί γρήγορα, διότι μπορεί να πεθάνει από ασφυξία. Τότε τραβάμε μόνο με την δική μας δύναμη (όχι με άλλα μέσα) και ταυτόχρονα με τις συσπάσεις της φοράδας. Αντικανονικό τράβηγμα βάζει σε κίνδυνο το πουλάρι και τη φοράδα.
• Πολλά πουλάρια γεννιούνται με αδύνατα πόδια. Συνήθως ισιώνουν σε 2-3 ημέρες. Εάν όμως υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις στα πόδια συμβουλευτείτε τον ιππίατρο.
• Είναι φρόνιμο να καλέσετε τον ιππίατρο μετά τη γέννα για να εξετάσει την φοράδα, το νεογέννητο και τον πλακούντα.

Η φύση έχει προικήσει με αποτελεσματικούς μηχανισμούς τη φοράδα ούτως ώστε να γεννήσει και να μεγαλώσει το πουλάρι της. Προετοιμαστείτε και ενημερωθείτε ώστε να απολαύσετε το θαύμα της γέννησης, μην ανησυχείτε υπερβολικά και βοηθήστε την νέα μητέρα με το πουλαρι της για ένα νέο ξεκίνημα.