Μέγιστα όρια υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων

Όλα τα τρόφιμα που προορίζονται για ανθρώπινη ή ζωική κατανάλωση στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) υπόκεινται σε ανώτατο όριο υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων (MLR) στη σύστασή τους, ώστε να προστατεύεται η υγεία των ανθρώπων και των ζώων. Με τον όρο ανώτατο όριο υπολειμάτων εννοούμε τη μέγιστη συγκέντρωση του υπολείμματος ενός εγκεκριμένου φυτοφαρμάκου μέσα ή επάνω σε τρόφιμα ή ζωοτροφές.

Ο κανονισμός (ΕΕ) 149/2008 συγκεντρώνει σε ένα μόνο κείμενο και εναρμονίζει τα όρια που εφαρμόζονται στα διάφορα προϊόντα ανθρώπινης ή ζωικής διατροφής· επιπλέον, καθορίζει ένα ανώτατο όριο που ισχύει εξ ορισμού. Ο στόχος είναι να εξασφαλιστεί ότι τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων που υπάρχουν σε τρόφιμα δεν συνιστούν απαράδεκτο κίνδυνο για την υγεία των καταναλωτών και των ζώων. Πιο κάτω γίνεται μια σύνοψη των όσων περιέχει ο εν λόγω κανονισμός.

Σχετικά τρόφιμα

Ο κανονισμός καλύπτει το σύνολο των προϊόντων που προορίζονται για ανθρώπινη ή ζωική κατανάλωση, τα οποία απαριθμούνται στο παράρτημα Ι. Αυτά τα προϊόντα δεν υπόκεινται στα καθιερωμένα όρια όταν προορίζονται για τη σπορά ή τη φύτευση, για εγκεκριμένες δοκιμές όσον αφορά τις δραστικές ουσίες, για την παρασκευή άλλων προϊόντων εκτός από τρόφιμα ή ακόμα για την εξαγωγή εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).

Όριο εξ' ορισμού και ειδικά όρια

Η ανώτατη περιεκτικότητα σε υπολείμματα φυτοφαρμάκων στα τρόφιμα ανέρχεται σε 0,01 mg/kg. Αυτό το γενικό όριο ισχύει "εξ' ορισμού", δηλ. για όλες τις περιπτώσεις για τις οποίες δεν έχει καθοριστεί MLR κατά συγκεκριμένο τρόπο για ένα προϊόν ή για ένα είδος προϊόντος.

Τα ειδικά MLR που παρατίθενται στο παράρτημα ΙΙ είναι, σε ορισμένες περιπτώσεις, υψηλότερα από το "εξ' ορισμού" όριο.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορούν να θεσπιστούν προσωρινά MLR, τα οποία στη συνέχεια καταχωρίζονται στο παράρτημα ΙΙΙ. Προσωρινά MLR μπορούν να καθοριστούν ιδίως στις ακόλουθες περιπτώσεις:

για το μέλι ή τα ροφήματα
σε ορισμένες εξαιρετικές περιστάσεις μόλυνσης από φαρμακευτικά προϊόντα
για τα εθνικά MLR που δεν έχουν ακόμα εναρμονιστεί
όταν καταχωρίζονται νέα προϊόντα στο παράρτημα Ι και ένα κράτος μέλος υποβάλει σχετικό αίτημα, προκειμένου να υπάρξει ο απαραίτητος χρόνος για τη λεπτομερή επιστημονική αξιολόγηση και υπό τον όρο ότι δεν προκύπτει κανένας κίνδυνος για τον καταναλωτή

Απαγορεύεται η αραίωση προϊόντων που δεν τηρούν τα καθορισμένα όρια, εκτός από την περίπτωση ορισμένων επεξεργασμένων ή/και σύνθετων προϊόντων που απαριθμούνται από την Επιτροπή (παράρτημα VΙ).

Εξαιρέσεις στα όρια

Ορισμένες ουσίες που απαριθμούνται από την Επιτροπή (παράρτημα VII) μπορούν να εγκριθούν, παρόλο που υπερβαίνουν τα MLR που έχουν καθοριστεί για αυτές, εάν ικανοποιούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

τα σχετικά προϊόντα δεν προορίζονται για άμεση κατανάλωση
πραγματοποιούνται έλεγχοι για να αποφευχθεί η διάθεση των προϊόντων αυτών στον καταναλωτή
τα λοιπά κράτη μέλη και η Επιτροπή ενημερώνονται για αυτά τα μέτρα

Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, προϊόντα που δεν τηρούν τα καθορισμένα όρια στα παραρτήματα ΙΙ και ΙΙΙ μπορούν να εγκριθούν από ένα κράτος μέλος, εάν αυτά τα προϊόντα δεν αντιπροσωπεύουν απαράδεκτο κίνδυνο. Το κράτος μέλος πρέπει να ενημερώσει αμέσως την Επιτροπή, τα άλλα κράτη μέλη και την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) με σκοπό να καθοριστούν όσο το δυνατόν συντομότερα τα κατάλληλα μέτρα (προσωρινά MLR κ.λπ.).

Ορισμένες δραστικές ουσίες δεν υπόκεινται σε κανένα όριο υπολειμμάτων. Πρόκειται για δραστικές ουσίες που υπάρχουν σε φυτοπροστατευτικά προϊόντα που αξιολογούνται σύμφωνα με την οδηγία 91/414/EOK (σχετικά με τη διάθεση στην αγορά φυτοπροστατευτικών προϊόντων) και για τις οποίες δεν έχει κριθεί αναγκαία καμία τιμή MLR. Παρατίθενται στο παράρτημα IV, το οποίο η Επιτροπή πρέπει να θεσπίσει εντός δώδεκα μηνών από τη θέση σε ισχύ του παρόντος κανονισμού.

Καθορισμός, τροποποίηση και κατάργηση των MLR

Προκειμένου ένα φυτοπροστατευτικό προϊόν να μπορεί να διατεθεί στην αγορά σύμφωνα με την οδηγία 91/414/EOK, οι δραστικές ουσίες που περιέχει πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο αξιολόγησης, με σκοπό να καθοριστεί το κατώτατο όριο πέρα από το οποίο η συγκέντρωσή τους στα τρόφιμα παρουσιάζει κίνδυνο για τον άνθρωπο ή τα ζώα.

Ο παρών κανονισμός ορίζει τη διαδικασία σχετικά με τις αιτήσεις για MLR. Αυτές πρέπει να υποβληθούν στο κράτος μέλος το οποίο τις διαβιβάζει στην Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA).

Η αξιολόγηση των κινδύνων εμπίπτει στην αρμοδιότητα της EFSA, η οποία πρέπει να αποφανθεί για κάθε νέο MLR, τροποποίηση ή προβλεπόμενη κατάργηση (πλην κατάργησης για λόγους ανάκλησης της έγκρισης που ισχύει για ένα φυτοπροστατευτικό προϊόν). Η EFSA εκδίδει γνώμη που περιλαμβάνει, ιδίως, το αναμενόμενο όριο προσδιορισμού για το συνδυασμό φυτοφαρμάκων/προϊόντος καθώς και αξιολόγηση των κινδύνων σε περίπτωση υπέρβασης της επιτρεπόμενης καθημερινής δόσης.

Με βάση τη γνώμη της EFSA, η Επιτροπή εκδίδει κανονισμό ο οποίος θεσπίζει ένα νέο MLR ή ο οποίος τροποποιεί ή καταργεί ένα υφιστάμενο MLR.

Έλεγχος των MLR

Με βάση πολυετή κοινοτικά και εθνικά προγράμματα που επικαιροποιούνται κάθε χρόνο, τα κράτη μέλη διεξάγουν ελέγχους υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων, για να επαληθεύσουν την τήρηση των MLR. Αυτοί οι έλεγχοι συνίστανται ειδικότερα στη λήψη δειγμάτων, στην υποβολή τους σε αναλύσεις και στον προσδιορισμό των φυτοφαρμάκων που είναι παρόντα σε αυτά καθώς και των αντίστοιχων επιπέδων υπολειμμάτων τους.

Ο παρών κανονισμός προτείνει εναρμονισμένα ανώτατα όρια για όλα τα προϊόντα διατροφής. Επίσης, περιλαμβάνει την ίδια προστασία για τα προϊόντα διατροφής που προορίζονται για τα ζώα. Είναι η πρώτη φορά που υπάρχει ένα τέτοιο κοινό όριο σε ευρωπαϊκό επίπεδο για όλα τα είδη φυτοφαρμάκων, χωρίς να γίνεται διάκριση μεταξύ κατηγοριών τροφίμων. Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα πληροφόρησης μέσω της βάσης δεδομένων της ΕΕ για όλα τα προϊόντα που περιγράφει ο πιο πάνω κανονισμός.