Καλλιέργεια μαρουλιού
Περιεχόμενα
Προετοιμασία εδάφους
Για κάθε καλλιέργεια αρχικά γίνεται προετοιμασία του εδάφους. Η προετοιμασία αυτή μπορεί να περιλαμβάνει ένα αρχικό σβάρνισμα ή θρυμματισμό με καταστροφέα των υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας, που ακολουθείται με όργωμα με καλλιεργητή και μετά ξανά με σβάρνισμα. Ο βαθμός και ο αριθμός των παραπάνω εδαφοκατεργασιών εξαρτάται από την ποσότητα των υπολειμμάτων των προηγούμενων καλλιεργειών που θα πρέπει να ενσωματωθούν καθώς και από αν το έδαφος βρίσκεται στο ρώγο του. Περιοδικά, ανά ορισμένα χρόνια, γίνεται ισοπέδωση του εδάφους. Μετά την εδαφοκατεργασία και την προσθήκη εδαφοβελτιωτικών (π.χ. οργανική ουσία, κομπόστ), προετοιμάζεται ο χώρος που θα δεχθεί τα σπορόφυτα του μαρουλιού. Συνήθως χρησιμοποιούνται αυλάκια ή σαμάρια 1-6 γραμμών.[1]
Μεταφύτευση
Η φύτευση των φυτών (γυμνόρριζα ή με μπάλα χώματος) γίνεται είτε με το χέρι είτε με ειδικές μηχανές. Οι αποστάσεις φύτευσης εξαρτώνται κυρίως από τον τύπου μαρουλιού που πρόκειται να καλλιεργηθεί και οι τύποι που σχηματίζουν κεφαλή φυτεύονται σε μεγαλύτερες αποστάσεις. Οι αποστάσεις φύτευσης στην Ελλάδα κυμαίνονται σε 30-40cm και προς τις δύο κατευθύνσεις ή σε αποστάσεις 30-50cm μεταξύ των γραμμών και 25-35cm επί της γραμμής. Πάντως η καλλιέργεια του μαρουλιού στη Β. Ευρώπη γίνεται σε ακόμη μικρότερες αποστάσεις (έως και 20x15cm) που μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλη πυκνότητα φυτών ανά στρέμμα.[2]
Άρδευση
Πριν τη μεταφύτευση το έδαφος πρέπει να αρδευτεί και να φτάσει στο σημείο υδατοϊκανότητάς του. Στη συνέχεια, σε αμμώδη εδάφη η φύτευση μπορεί να γίνεται την επόμενη μέρα, ενώ σε πιο βαριά εδάφη πιθανόν να χρειαστεί να παρέλθουν 3-4 ημέρες ώστε η υγρασία του επιφανειακού στρώματός τους να μειωθεί. Μετά τη μεταφύτευση ακολουθεί ελαφρό πότισμα (μερικών λεπτών της ώρας) κατά προτίμηση με καταιονισμό, ώστε το επιφανειακό στρώμα του εδάφους να φτάσει και πάλι στο σημείο υδατοϊκανότητάς του. Μετά τη μεταφύτευση το φυτό απορροφά νερό μόνο από τα επιφανειακά 3-4 εκ. εδάφους γι’ αυτό είναι σημαντικό το επιφανειακό στρώμα να διατηρείται υγρό. Εάν, για οποιοδήποτε λόγο, το επιφανειακό γόνιμο έδαφος ή ο κύβος εδάφους ή η μπάλα υποστρώματος ξεραθούν λόγω έλλειψης υγρασίας τότε η ανάπτυξη του φυτού καθίσταται προβληματική. Το μαρούλι αναπτύσσει θυσσανώδες επιφανειακό ριζικό σύστημα. Για το λόγο αυτό είναι προτιμότερο να ποτίζεται ελαφρά πολλές φορές παρά βαριά μία φορά. Οι ανάγκες σε νερό μίας καλλιέργειας μαρουλιού ανέρχονται συνήθως σε 336 m3/στρ. Όταν το φυτό πλησιάζει την περίοδο συγκομιδής, το ριζικό του σύστημα θα έχει αναπτυχθεί σε όλο τον επιφανειακό όγκο του εδάφους, σε βάθος 20-30 εκ. Το πότισμα στο μαρούλι καλό είναι να γίνεται με καταιονισμό για να γίνεται ομοιόμορφη κατανομή του νερού στον αγρό ή το θερμοκήπιο. Σε περίπτωση που εφαρμόζεται εδαφοκάλυψη με πλαστικό σε όλη την έκταση του εδάφους, τότε το πότισμα γίνεται ή με τη μέθοδο στάγδην από σωλήνες που βρίσκονται κάτω από το πλαστικό κάλυψης (1 σωλήνας για κάθε 2 γραμμές φυτών) ή με καταιονισμό, αλλά θα πρέπει το πλαστικό εδαφοκάλυψης να είναι διάτρητο.[1]
Λίπανση
Η λίπανση που εφαρμόζεται πριν τη μεταφύτευση (βασική λίπανση) περιλαμβάνει την ενσωμάτωση (σε βάθος περίπου 30cm) 10 τόνων χωνεμένης κοπριάς/στρέμμα. Αν δεν πραγματοποιηθεί χημική ανάλυση εδάφους για τον ακριβή υπολογισμό των απαιτούμενων ποσοτήτων λιπασμάτων, τότε συνήθως ενσωματώνονται 50-75Kg τριπλού υπερφωσφορικού/στρέμμα, 30-40Kg θειϊκού καλίου/στρέμμα ή σύνθετα λιπάσματα (11-15-15, 14-22-9) σε ποσότητα 50-100Kg/στρέμμα. Η επιφανειακή λίπανση γίνεται με αζωτούχα λιπάσματα (ασβεστούχο νιτρική αμμωνία ή νιτρική αμμωνία) που προστίθονται σε περιόδους περίπου 20 ημερών. Η προσθήκη των αζωτούχων λιπασμάτων πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή και όχι σε υψηλές ποσότητες γιατί αυξάνεται η συσσώρευση νιτρικών στα φύλλα και δημιουργούνται προβλήματα στον ανθρώπινο οργανισμό. Αν δεν πραγματοποιηθεί βασική λίπανση και τα κύρια θρεπτικά στοιχεία (άζωτο, φώσφορος, κάλι) δίνονται μαζί με το νερό ποτίσματος (μέχρι 1 εβδομάδα πριν τη συγκομιδή) τότε οι συγκεντρώσεις τους είναι 100ppm αζώτου, 30-50ppm φωσφόρου και 150-200ppm καλίου.[2]
Συγκομιδή
Η συγκομιδή γίνεται όταν τα φυτά αποκτήσουν εμπορεύσιμο μέγεθος, ανάλογα με τον τύπο του μαρουλιού και την ποικιλία. Η συγκομιδή γίνεται 2-4 μήνες μετά τη σπορά και εξαρτάται σημαντικά από τις συνθήκες, την εποχή καλλιέργειας, την καλλιεργητική τεχνική (υπαίθριες ή θερμοκηπιακές καλλιέργειες, καλλιέργεια εκτός εδάφους) και την ποικιλία. Στις ποικιλίες του τύπου Ρωμάνα η συγκομιδή ξεκινά αφού έχει σχηματιστεί καλά η μικρή κεφαλή στο εσωτερικό του φυτού. Στις ποικιλίες των ¨κεφαλωτών» τύπων μαρουλιού η συγκομιδή ξεκινά αφού έχει σχηματιστεί η κεφαλή και έχει αποκτήσει το χαρακτηριστικό μέγεθος της ποικιλίας. Η συγκομιδή γίνεται όταν η θερμοκρασία δεν είναι υψηλή και τα φυτά δεν έχουν περίσσεια υγρασίας. Τα φυτά κόβονται από τη βάση τους, λίγο κάτω από την επιφάνεια του εδάφους και στη συνέχεια αφαιρούνται τα κατεστραμμένα εξωτερικά φύλλα. Τα φύλλα πρέπει ν έχουν καλή εξωτερική εμφάνιση, να είναι τρυφερά και τραγανά και να μην έχουν πικρή γεύση. Οι αποδόσεις κυμαίνονται από 2-2,5 τόνους/στρέμμα στα «κεφαλωτά» μαρούλια και από 2,5-4 τόνους στα τύπου «Ρωμάνα».[2]
