Διαγνωστικά στοιχεία

Για την περιγραφή, τη μελέτη και προπαντός τη διάγνωση των νόσων απαιτείται η γνώση ορισμένων στοιχείων των φυσιολογικών λειτουργιών του οργανισμού των ζώων. Τα στοιχεία αυτά αφορούν στη θερμοκρασδία του σώματος, τους καρδιακούς τόνους και το σφυγμό, τη συχνότητα της αναπνοής, τους βλεννογόνους, το αίμα, τα κόπρανα, τα ούρα κ.λπ.

Θερμοκρασία του σώματος

Η θερμοκρασία του σώματος για κάθε είδος ζώου κυμαίνεται μέσα σε ορισμένα φυσιολογικά όρια και ρυθμίζεται κατάλληλα από έναν ειδικό μηχανισμό. Στην περίπτωση χαμηλής θερμοκρασίας στο περιβάλλον η ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος των ζώων γίνεται με την κατάλληλη ενέργεια του ορμονικού συστήματος και κυρίως της υπόφυσης και των επινεφριδίων με την έκκριση από αυτά της αδρεναλίνης. Στην υψηλή θερμοκρασία του περιβάλλοντος η θερμοκρασία του σώματος ρυθμίζεται σε φυσιολογικά όρια με την αγγειοδιαστολή, με την εφίδρωση και σε ορισμένα ζώα, όπως στο πρόβατο και το σκύλο, με την ταχύπνοια, κατά την οποία αποβάλλεται σημαντική ποσότητα υδρατμών.

Η φυσιολογική θερμοκρασία του σώματος των κατοικιδίων ζώων, που παίρνεται στο απευθυσμένο έντερο, σε βαθμούς Κελσίου (^oC) έχει ως εξής:

Ιπποειδή	37,5-38,0	Κόνικλος	39,0-39,5
Βοοειδή	38,5-39,0	Πτηνά	40,0-42,00
Πρόβατο	39,0-39,5	Σκύλος	39,0-39,5
Αίγα	39,0-40,0	Γάτα	38,5-39,0
Χοίρος	39,0-39,5

Η θερμοκρασία του σώματος των ζώων παρουσιάζει ορισμένες διακυμάνσεις που οφείλονται σε διάφορους παράγοντες, οι κυριότεροι απ' τους οποίους είναι οι εξής:

• Ηλικία. Τα νεαρά άτομα έχουν λίγο υψηλότερη θερμοκρασία από όσο τα ηλικιωμένα.
• Φυλή. Τα ζώα των φυλών εντατικών αποδόσεων έχουν λίγο υψηλότερη θερμοκρασία.
• Φύλο. Τα αρσενικά ζώα έχουν λίγο υψηλότερη θερμοκρασία από τα θηλυκά.
• Ώρα της ημέρας. Το βράδυ είναι λίγο υψηλότερη η θερμοκρασία και ιδιαίτερα στα βοοειδή κατά 0,5-1^oC.
• Διατροφή. Η πλούσια σε θρεπτικά συστατικά διατροφή έχει ως συνέπεια την άνοδο της θερμοκρασίας κατά 1^oC.
• Εργασία. Κατά τη διάρκεια κάποιας εγασίας ή λίγο μετά η θερμοκρασία του σώματος του ζώου είναι λίγο υψηλότερη.
• Θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Το θέρος είναι λίγο υψηλότερη, ενώ κατά το χειμώνα λίγο χαμηλότερη.
• Κόπωση λόγω εργασίας ή πορείας. Η θερμοκρασία είναι υψηλότερη.
• Φλεγμονή του απευθυσμένου. Έχει ως συνέπεια την αύξηση της θερμοκρασίας.
• Παράλυση του πρωκτού έχει ως συνέπεια την πτώση της θερμοκρασίας.
• Υποκλυσμοί θερμοί ανεβάζουν τη θερμοκρασία και ψυχροί την κατεβάζουν.
• Υπερπλήρωση του απευθυσμένου με κόπρανα έχει ως συνέπεια την πτώση της θερμοκρασίας.

Όταν η θερμοκρασία του σώματος είναι υψηλότερη από τα παραπάνω φυσιολογικά όρια ονομάζεται πυρετός, ενώ όταν είναι χαμηλότερη, υποθερμία. Ο πυρετός ανάλογα με το ύψος του χαρακτηρίζεται χαμηλός ή πυρέτιο, μέτριος, υψηλός και υπερθερμία και αποτελεί βασικό σύμπτωμα διαφόρων ασθενειών, όπως και η υποθερμία άλλων παθολογικών καταστάσεων.

Ο υψηλότερος πυρετός σπάνια υπερβαίνει τους 42^oC σε όλα τα είδη των ζώων. Από πολύ υψηλό πυρετό συνοδεύονται συνήθως τα λοιμώδη νοσήματα και η σηψαιμία.

Η εκδήλωση του πυρετού σε ένα ζώο σημαίνει αντίδραση του οργανισμού του σε μια λοίμωξη ή τοξίκωση. Έτσι αν εκδηλωθεί πυρετός ύστερα από χειρουργικές επεμβάσεις ή τραυματισμούς, σημαίνει ότι έχει συμβεί κάποια μόλυνση ή λοίμωξη.

Καρδιακοί τόνοι και σφυγμός

Οι καρδιακοί τόνοι ή καρδιακές ώσεις καθίστανται αντιληπτοί με την ακρόαση που γίνεται με το στηθοσκόπιο ή απευθείας με το αυτί του εξετάζοντος επάνω στην αριστερή θωρακική χώρα, στο κατώτερο μέρος της και αμέσως πίσω και λίγο επάνω από την άρθρωση του αγκώνα του εξεταζόμενου ζώου.

Διακρίνονται δυο καρδιακοί τόνοι. Ο πρώτος τόνος ή συστολικός, ο οποίος συμπίπτειπρος την έναρξη της συστολής των κοιλιών της καρδιάς και ο δεύτερος τόνος ή διαστολικός, ο οποίος ακούγεται κατά την έναρξη της διαστολής των κοιλιών της καρδιάς.

Κατά την παραπάνω εξέταση διαπιστώνεται η ένταση, ο ρυθμός και η συχνότητα των καρδιακών τόνων. Παράλληλα διαπιστώνεται αν υπάρχουν και άλλοι ήχοι, που είναι τα φυσήματα και οι ήχοι τριβής και που αποτελούν συμπτώματα παθολογικών καταστάσεων της καρδιάς.

Η ένταση των καρδιακών τόνων πρέπει να είναι για το κάθε ζώο σε κανονικά όρια. Τόσο οι ισχυροί όσο και οι ασθενείς καρδιακοί τόνοι είναι αποτέλεσμα παθολογικών καταστάσεων. Αύξηση της έντασής τους συμβαίνει στη διέγερση της καρδιακής λειτουργίας λόγω υπερτροφίας της καρδιάς, υπερκόπωσης, πυρετού, πνευμονικών και νεφρικών παθήσεων κ.λπ. Εξασθένιση των καρδιακών τόνων σημειώνεται σε περιπτώσεις κατάπτωσης των δυνάμεων του οργανισμού και εξάντλησης γενικά από βαριά νοσήματα.

Ο ρυθμός των καρδιακών τόνων πρέπει να είναι σταθερός. Σε αντίθετη περίπτωση δηλαδή όταν υπάρχει αρρυθμία ή διχασμός των τόνων, πρόκειται για παθολογικές καταστάσεις.

Η συχνότητα των καρδιακών τόνων, δηλαδή ο αριθμός τους ανά λεπτό, βρίσκεται σε ορισμένα φυσιολογικά όρια για το κάθε είδος ζώου. Τόσο η αύξηση της συχνότητάς τους (ταχυκαρδία) όσο και η μείωσή τους (βραχυκαρδία) οφείλονται σε παθολογικές καταστάσεις.

Η συχνότητα των καρδιακών τόνων των κατοικιδίων ζώων (αριθμός τόνων ανά λεπτό) έχει ως εξής:

Ιπποειδή	40 (25-50)
Ημίονος και όνος	50 (40-55)