Σουσάμι
Περιεχόμενα
Γενικά στοιχεία
Το σουσάμι είναι ένα από τα παλαιότερα ελαιούχα φυτά στον κόσμο. Καλλιεργείται παγκόσμια σε έκταση περίπου 50 εκατομμυριών στρεμμάτων και η παραγωγή του φτάνει το 1,5 εκατομμύριο τόνους. Κύριες χώρες παραγωγής είναι η Ινδία, η Κίνα, οι Η.Π.Α., το Σουδάν, η Τουρκία, το Μεξικό κ.α. Στη χώρα μας, δεν καλλιεργείται καθόλου σήμερα, αν και παλαιότερα καλλιεργόταν. Καλλιεργείται για το σπόρο του, από τον οποίο εξάγεται λάδι, το σουσαμέλαιο, που χρησιμοποιείται για διάφορους σκοπούς, με σπουδαιότερο εκείνο, για να παρασκευαστεί ταχίνι και χαλβάς. Το ταχίνι θεωρείται ότι μειώνει τη χοληστερίνη στο αίμα. Ο πλακούντας (πίτα), που μένει μετά την εκχύλιση και την εξαγωγή του λαδιού, διατίθεται για τη διατροφή των ζώων, γιατί είναι πλούσιος σε πρωτεΐνες (50-53%). Το λάδι χρησιμοποιείται και στη βιομηχανία για την παρασκευή σαπουνιών και χρωμάτων, αλλά και στην αρωματοποιία και τη φαρμακευτική. Τέλος ο σπόρος χρησιμοποιείται στο ψωμί, στα κουλούρια και στα παστέλια. Η περιεκτικότητα του σπόρου σε λάδι είναι υψηλή (50-56%).
Βοτανικά χαρακτηριστικά
Είναι φυτό δικότυλο, ποώδες, ετήσιο, όρθιας ανάπτυξης, ύψους 0,90-1,50 μέτρων. Έχει φύλλα με μίσχο, λογχοειδή ή παλαμοειδή και άνθη μασχαλιαία, ωχρορόδινα, λευκά ή ωχροκίτρινα. Ο καρπός είναι κάψα, ωοειδής ή επιμήκης, πολύχωρη (2χωρη - 4χωρη), πολύσπερμη. Ο σπόρος είναι μικρός και έχει χρώμα άσπρο, ωχροκίτρινο, κίτρινο ή μαύρο. Φυτρώνει με αύξηση του υποκοτυλίου.
Κλιματικές συνθήκες σουσαμιού
Το σουσάμι είναι φυτό των θερμών περιοχών της γής και απαιτεί μια περίοδο 150 ημερών χωρίς παγετούς, για να ολοκληρώσει με επιτυχία το βιολογικό του κύκλο.
Η θερμοκρασία που απαιτείται για το φύτρωμα είναι τουλάχιστον 15-160C και για μια καλή ανάπτυξη 21-260C. Ανάλογα με την καλλιεργούμενη ποικιλία, η βλαστική περίοδος διαρκεί 60-120 ημέρες. Παρόλο που θεωρείται φυτό ανθεκτικό στην ξηρασία, απαιτεί μέτριες βροχοπτώσεις, για να δώσει ικανοποιητικές αποδόσεις. Ζημιώνεται από τις πολλές βροχές.
Εδαφικές συνθήκες σουσαμιού
Προτιμά εδάφη αμμοπηλώδη έως πηλώδη που συγκρατούν υγρασία. Δεν ευδοκιμεί σε βαριά, συνεκτικά εδάφη.
Ποικιλίες σουσαμιού
Κυριότερες καλλιεργούμενες ποικιλίες στην Ελλάδα είναι η Early Russian, αμερικανικής προέλευσης και πολύ πρώιμη, η Margo αμερικανικής προέλευσης και σχετικά όψιμη και η Δωδεκανήσου, διαλογή του Ινστιτούτου βάμβακος από αυτόχθονα πληθυσμό η οποία παρουσιάζει μεγάλη προσαρμοστικότητα και είναι μεσοπρώιμη.
Εχθροί σουσαμιού
O τετράνυχος ανήκει στην οικογένεια Tetranychidae που περιλαμβάνει έναν μεγάλο αριθμό ειδών. Πολλά από αυτά είναι ευρύτατα διαδεδομένα γεωγραφικά.
Τα αυγά είναι σφαιρικά, πολύ μικρά με διάμετρο 0.15mm, διαφανές όταν αρχικά εναποτίθενται και λίγο πριν την εκκόλαψη υπόλευκα ή κιτρινοπράσινα. Οι προνύμφες έχουν 3 ζεύγη ποδιών και είναι ημιδιαφανείς με κόκκινα μάτια. Τα ενήλικα είναι ωοειδή, έχουν δύο χαρακτηριστικές μαύρες κηλίδες στην πλάτη και 4 ζεύγη ποδιών.
Το άκαρι αυτό προσβάλλει ένα πολύ μεγάλο αριθμό φυτών και όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές ( σχετικά υψηλές θερμοκρασίες και χαμηλή σχετική υγρασία) , μπορεί να αποξεράνει το φύλλωμα των φυτών και να προκαλέσει τη μάρανση τους.
Από την άλλη μεριά, η κατάσταση τα τελευταία χρόνια έχει αρκετά επιδεινωθεί με την αλόγιστη χρήση ευρέος φάσματος εντομοκτόνων που σκοτώνουν και φυσικά παράσιτα των τετρανύχων. Η υπερβολική χρήση αζωτούχων λιπασμάτων επίσης προκαλεί την εμφάνιση νεαρής τρυφερής βλάστησης κατάλληλη για τις τροφικές αλλά και αναπαραγωγικές ανάγκες των τετρανύχων, των οποίων έτσι η ωοπαραγωγή αυξάνει σημαντικά.
Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται υπό μορφή μικρών ( 1 χιλ. ή λιγότερο) κίτρινων γωνιωδών κηλίδων στα φύλλα. Τα βαριά προβεβλημένα φύλλα γίνονται κίτρινα, νεκρώνονται και καλύπτονται από ένα πολύ λεπτό ιστό που προστατεύει τα ακάρεα. Τα σοβαρά προσβεβλημένα φυτά παρουσιάζουν καθυστερημένη ανάπτυξη και τα άνθη τους στεγνώνουν. Η ζημία στο φυτό προκαλείται από τις προνύμφες , νύμφες και τέλειο. Ο τετράνυχος τρέφεται από την κάτω επιφάνεια των φύλλων . Η ζημιά μπορεί να γίνει πολύ σοβαρή με την μείωση της ανάπτυξης και της παραγωγής του φυτού. Σε μεγάλο βαθμό προσβολής η καλλιέργεια μπορεί να καταστραφεί ολοσχερώς.
