Καρπός λιναριού
Η χρήση του λιναριού ως τρόφιμο
Η Λατινική ονομασία του λιναρόσπορου είναι αρκετή για να αναγνωρισθεί η μεγάλη αξία του λιναριού. Καταρχήν ανήκει στην οικογένεια των Λινωδών, και η λατινική του ονομασία είναι Linum Usitissimum, το οποίο σημαίνει ´πολύ χρήσιμος´. Αυτό από μόνο του περιγράφει τις πολλαπλές χρήσεις του λιναριού και την μεγάλη θρεπτική του αξία. Ο σπόρος του είναι λίγο μεγαλύτερος από αυτόν του σησαμιού και έχει πιο σκληρό περίβλημα. Το χρώμα του σπόρου ποικίλλει ανάλογα από το αν προέρχεται από την κίτρινη (χρυσή) ή καστανή ποικιλία. Προέρχεται από την Μεσοποταμία αλλά το φυτό είναι γνωστό από την Παλαιολιθική εποχή. Πρώτες αναφορές για την μαγειρική χρήση του λιναριού, υπάρχουν στην Αρχαία Ελλάδα. Στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια φαίνεται να χρησιμοποιείται πριν από το 5000π.Χ. Ο Ιπποκράτης σύστηνε τον λιναρόσπορο για τις φλεγμονές των βλεννογόνων. Οι Ρωμαίοι, ήταν κι αυτοί ένας λαός που δεν έμεινε αδιάφορος στις ωφέλιμες ιδιότητες του λιναρόσπορου. Μετά την πτώση της Ρώμης περιορίστηκε η καλλιέργεια και η χρήση του. Αρχισε να ξαναχρησιμοποιείται όταν ο Καρλομάγνος τον 8ο αιώνα ανακάλυψε τις θεραπευτικές ιδιότητες του λιναριού. Με νομοθεσία επέβαλλε όχι μόνο την καλλιέργεια αλλά και την κατανάλωσή του, προκειμένου να εξασφαλίσει όσο γίνεται περισσότερο την καλή υγεία των υπηκόων του.
Διαθρεπτική αξία του λιναριού
Οι ωφέλιμες ιδιότητες του λιναριού έχουν να κάνουν με τα συστατικά του και ιδιαίτερα την περιεκτικότητά του σε ω-3 λιπαρά οξέα και τις λιγνάνες. Ο πίνακας 1 παρουσιάζει τα συστατικά που περιέχονται σε 2 κουτ. σούπας ή 20γρ. λιναρόσπορο. Ο λιναρόσπορος όπως φαίνεται από τον πίνακα είναι πλούσιος σε ω-3 λιπαρά και συγκεκριμένα περιέχει το α – λινολενικό οξύ (ALA), το οποίο θεωρείται απαραίτητο λιπαρό οξύ ακριβώς επειδή μπορούμε να το πάρουμε αποκλειστικά από τις τροφές. Επίσης, το συγκεκριμένο λιπαρό οξύ αποτελεί πρόδρομη ένωση ενός άλλου πολύ σημαντικού λιπαρού οξέως που ονομάζεται εικοσαπεντανοϊκό ή πιο συνοπτικά EPA. Το συγκεκριμένο αμινοξύ βρίσκεται κυρίως στα ψάρια, εξού και η συνεχής επισήμανση του σημαντικού ρόλου των ψαριών στη διατροφή μας. Το λινέλαιο περιέχει ακόμα περισσότερη ποσότητα ALA συγκριτικά με τον λιναρόσπορο. Πέρα από το α – λινολενικό, ο λιναρόσπορος είναι πλούσιος σε φυτικές ίνες, οι οποίες βοηθούν στη μείωση της χοληστερόλης, στη μείωση της έκθεσης του παχέως εντέρου σε καρκινογόνες ουσίες, στην ανακούφιση από την δυσκοιλιότητα, και στη σταθεροποίηση των επιπέδων γλυκόζης στους διαβητικούς. Ο λιναρόσπορος είναι επίσης πολύ καλή πηγή μαγνησίου, το οποίο βοηθά στη μείωση των συμπτωμάτων του άσθματός αλλά και της αρτηριακής πίεσης, ως συνέπεια στη μείωση του κινδύνου για καρδιακό επεισόδιο ή εγκεφαλικό. Παρακάτω αναφέρονται κάποιες από τις πιο ωφέλιμες δράσεις του λιναρόσπορου:
1. Αντιφλεγμονώδης Δράση Ο λιναρόσπορος όπως αναφέρθηκε, αποτελεί πλούσια πηγή σε ω-3 λιπαρά οξέα. Τα ω-3 λιπαρά οξέα σε αντίθεση με τα ω-6 αποτελούν πρόδρομες ενώσεις αντιφλεγμονωδών ουσιών. Περιέχει και ω-6 λιπαρά οξέα αλλά σε αρκετά μικρή ποσότητα. Ετσι η αυξημένη ποσότητα σε ω-3 και η πολύ καλά αναλογία σε ω-3 και ω-6, βοηθά στη μείωση της φλεγμονής, η οποία αποτελεί σημαντικό παράγοντα για ασθένειες όπως το άσθμα, η οστεοαρθρίτιδα, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η οστεοπόρωση.
2. Προστατευτικό Ρόλο σε ασθένειες όπως καρδιοπάθεια, καρκίνος του παχέως εντέρου και διαβήτης Τα ω-3 λιπαρά οξέα πέρα από το ότι προστατεύουν από τη φλεγμονή, βοηθούν και στην παραγωγή ουσιών οι οποίες μειώνουν το σχηματισμό θρόμβων, με αποτέλεσμα να μειώνουν τον κίνδυνο για καρδιακό επεισόδιο ή εγκεφαλικό σε ασθενείς με αθηροσκλήρωση ή διαβητικούς με καρδιοπάθεια. Η αυξημένη επίσης περιεκτικότητά τους σε φυτικές ίνες, βοηθά στη μείωση της χοληστερόλης, στη βελτίωση της αντίστασης στην ινσουλίνη και στην προστασία σου βλενογόνου του εντέρου από καρκινογόνες ουσίες. Τέλος η περιεκτικότητα σε μαγνήσιο βοηθά στη μείωση της αρτηριακή πίεσης.
3. Καρκίνος Προστάτη και Μαστού Εκτός από τα θρεπτικά συστατικά που αναφέρθηκαν παραπάνω, ο λιναρόσπορος αποτελεί καλή πηγή λιγνάνων, οι οποίες μαζί με τα ω-3 λιπαρά οξέα φαίνεται ότι μειώνουν την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων του προστάτη Η περιεκτικότητα του λιναρόσπορου σε λιγνάνες δείχνει να συμβάλλει και στη μείωση του κινδύνου για καρκίνο του μαστού στις γυναίκες.
Προφυλάξεις Οι σπόροι του λιναρόσπορου περιέχουν ίχνη πρωσικού οξέος το οποίο σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να είναι τοξικό. Αν και δεν έχουν αναφερθεί περιστατικά δηλητηρίασης, καλό είναι να μην υπερβαίνονται οι προτεινόμενες δόσεις. Τα 50γρ. θεωρούνται ασφαλής ποσότητα. Το μαγείρεμα επίσης φαίνεται να μειώνει αυτές τις ποσότητες. Κάποια άτομα παρουσιάζουν πρήξιμο και φούσκωμα όταν καταναλώνουν για πρώτη φορά λιναρόσπορο. Προτείνεται να ξεκινάνε με 1 κουτ. σούπας για αρχή. Στη συνέχεια καθώς αυξάνεται η ποσότητα καλό είναι να αυξάνεται και η κατανάλωση νερού. Για την καλύτερη απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών προτείνεται ο λιναρόσπορος να αλέθεται.
