Γενικά στοιχεία καπνού

Ο καπνός, από πολλές ενδείξεις, φαίνεται ότι καλλιεργείτο σε προϊστορικούς χρόνους. Πολλές ενδείξεις μαρτυρούν πως ο καπνός είναι φυτό της Αμερικής και κατάγεται από περιοχές νοτιότερες του Μεξικού. Οι Ινδιάνοι γνώριζαν την χρήση του καπνού 500 τουλάχιστον χρόνια πριν ακόμη ανακαλυφθεί η Αμερική. Στην Ευρώπη ήρθε τον 16ο αιώνα και πρωτοκαλλιεργήθηκε ως διακοσμητικό και φαρμακευτικό φυτό στη Γαλλία, Πορτογαλία και Ισπανία. Στην Ελλάδα ήρθε στις αρχές του 18ου αιώνα και σήμερα καλλιεργείται και στις πέντε Ηπείρους. Αρχικά ο καπνός είχε θρησκευτική σημασία και ύστερα θεωρήθηκε φαρμακευτικό φυτό. Το όνομα Nicotiana δόθηκε από τον Γάλλο πρέσβη στη Πορτογαλία Nicot ο οποίος προσέφερε στην Αικατερίνη των Μεδικών (το 1561) φύλλα καπνού, η οποία όταν ρουφούσε την τριμμένη σκόνη τους, ανακουφιζόταν από το πονοκέφαλο.

Η σημασία του καπνού σε όλο τον κόσμο είναι μεγάλη παρόλο που δεν μετέχει στη διατροφή του ανθρώπου, αλλά καταναλίσκεται για απόλαυση και παρά τις αντικαπνιστικές εκστρατείες. Η αύξηση της παγκόσμιας παραγωγής καπνού υπήρξε θεαματική μέσα στον εικοστό αιώνα. Η μεγαλύτερη ποσότητα καπνού παράγεται στην Ασία (45%) και ακολουθούν η Αμερική (30% ) και Ευρώπη(20%). Ο καπνός είναι μία από τις πιο δυναμικές καλλιέργειες σε επίπεδο παραγωγού, αλλά και σε επίπεδο εθνικής και παγκόσμιας οικονομίας. Οι δασμοί στις εισαγωγές και η φορολογία κατανάλωσης είναι σημαντικό έσοδο για όλα τα κράτη είτε καλλιεργούν είτε δεν καλλιεργούν καπνά. Ανάμεσα στα γεωργικά προϊόντα ο καπνός έρχεται δεύτερος μετά το βαμβάκι και είναι αυτό που δίνει τη μεγαλύτερη ακαθάριστη πρόσοδο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι εδαφοκλιματικές συνθήκες της χώρας μας είναι εξαιρετικά ευνοϊκές για παραγωγή καπνών ποιότητας. Το Ελληνικό κράτος στήριξε από την αρχή το προϊόν και οργάνωσε επιτυχές σύστημα συγκέντρωσης και διάθεσης του. Μετά από την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους Τούρκους η παραγωγή του καπνού ήταν μόλις 500-600 τόνους. Το 1912 έφτασε τους 12.000 τόνους ενώ την περίοδο 1920-1922 έφτασε τους 28.000 τόνους. Τα κυρίως ελληνικά καπνά είναι τα ανατολικά τύπου καπνά οπού η παραγωγή τους μεγιστοποιήθηκε το 1990 φθάνοντας τους 120.000 τόνους.

Με την ένταξη της χώρας μας στην Ε.Ε το 1981 άρχισε και η καλλιέργεια της ξενικής ποικιλίας καπνού Virginia (Βιρτζίνια), όπου η επέκταση τους υπήρξε ταχύτατη, γιατί είναι πιο παραγωγικά και αποξηραίνονται πιο εύκολα σε σχέση με τα ανατολικά τύπου. Επίσης στην Ελλάδα καλλιεργούνται από το 1960 και τα καπνά Berley (Μπέρλευ) ξενικής προέλευσης. Η διάδοση όμως των δυο ξενικής προέλευσης ποικιλιών αποδυνάμωσαν δυστυχώς την καλλιέργεια των καπνών ανατολικού τύπου. Το μεγαλύτερο μέρος της καπνοκαλλιέργειας είναι συγκεντρωμένο σε δυο γεωγραφικά διαμερίσματα, στη Μακεδονία και Στερεά Ελλάδα, όπου παράγεται αντίστοιχα το 38% και 40% της ελληνικής παραγωγής. Η σημερινή θέση του καπνού στην Ελλάδα, και ιδιαίτερα των Ανατολικών καπνών, δεν είναι τόσο πλεονεκτική όσο στο παρελθόν, ενώ το μέλλον φαίνεται ίσως χειρότερο παρά την ισχυρή επιδότηση που εξακολουθεί να δίνει η Ε.Ε.