Σπανάκι φυτό
Περιεχόμενα
Γενικά στοιχεία
Το σπανάκι (Spinacea oleracea) ανήκει στην οικογένεια Chenopodiaceae. Είναι φυλλώδες πράσινο λαχανικό και καταναλώνεται αφου μαγειρευτεί. Εν τούτοις όμως χρησιμοποιείται και νωπό σε σαλάτες. Διατίθεται στην αγορά νωπό, κονσερβοποιημένο ή κατεψυγμένο. Καλλιεργείται σε πολλές χώρες του κόσμου σε εποχές κατά την διάρκεια των οποίων το κλίμα είναι ψυχρό και υγρό, δηλ. οι θερμοκρασίες είναι χαμηλές. Στην περιοχή της Ασίας, όπου αποτελεί και το κέντρο διασποράς του σπανακιού, καλλιεργείται σε μεγάλη κλίμακα (75% της παγκόσμιας παραγωγής). Το υπόλοιπο 25% καλλιεργείται στην Ευρώπη.[1]
Βοτανικά χαρακτηριστικά
Είναι φυτό ετήσιο, ποώδες, ψυχρής εποχής. Αναπτύσσει βαθιά κεντρική ρίζα και μεγάλο αριθμό πλαγίων δευτερευουσών επιφανειακών ριζών. Αρχικά το φυτό σχημτίζει εμφανή ροζέτα από τα φύλλα τα οποία βρίσκονται πολύ πυκνά τοποθετημένα, εναλλασσόμενα, πάνω σε υποτυπώδες μη ανεπτυγμένο βλαστό. Τα πολυάριθμα σαρκώδη φύλλα μπορεί να έχουν λεία επιφάνεια ή ζαρωμένη, κυματοειδή, ανάλογα με την ποικιλία. Το σχήμα των φύλλων μπορεί να είναι ωοειδές, στρογγυλεμένο ή τριγωνοειδές και φέρονται πάνω σε κοντό μίσχο. Κατά το δεύτερο στάδιο ανάπτυξης, το αναπαραγωγικό, ο βλαστός επιμηκύνεται και σχηματίζεται ανθικό στέλεχος που φέρει λεπτά επιμήκη οξύληκτα φύλλα. Είναι φυτό δίοικο, δηλ. τα αρσενικά και θηλυκά άνθη φέρονται σε διαφορετικά φυτά και τα σπέρματα παράγονται από το θηλυκό φυτό, ενώ το αρσενικό φυτό καταστρεφέται σύντομα μετά την άνθηση. Η αναλογία εμφάνισης αρσενικών και θηλυκών φυτών είναι 1:1. Η γύρη μεταφέρεται με τον άνεμο, είναι δηλ. ανεμόφιλο φυτό. Η γονιμοποιημένη ωοθήκη αναπτύσσεται σε καρπό που φέρει μόνο ένα σπόρο. Ο καρπός στο σπανάκι ονομάζεται σπόρος και είναι σκληρός σφααιροειδής.[1]
Κλιματικές συνθήκες
Το σπανάκι είναι φυτό ψυχρής εποχής και ευδοκιμεί σε περιοχές με μέση θερμοκρασία 16 - 18oC, αλλά αποδίδει ικανοποιητικά και σε χαμηλότερες μέσες θερμοκρασίες, γύρω στους 10oC. Νεαρά φυτά μπορούν να ανεχθούν θερμοκρασίες παγετού μέχρι και -9oC, χωρίς να υποστούν σημαντικές ζημιές. Η άριστη θερμοκρασία εδάφους για τη βλάστηση του σπόρου κυμαίνεται από 10 - 15oC. Ο σπόρος του σπανακιού εισέρχεται σε λήθαργο σε θερμοκρασίες πάνω από 30oC, για αυτό το λόγο αυτό η βλάστησή του είναι αδύνατη ή πολύ περιορισμένη σε υψηλές θερμοκρασίες. Όσο αφορά την αντίδραση στον φωτοπεριοδισμό, το σπανάκι είναι φυτό μεγάλης ημέρας, δηλ. για να σχηματίσει ανθικό στέλεχος και άνθη θα πρέπει να καλλιεργείται όταν το μήκος της ημέρας είναι μικρό. Όταν επικρατούν μεγαλύτερες ημέρες από την κριτική ελάχιστη, η παρουσία υψηλών θερμοκρασιών προκαλεί πρώιμη εμφάνιση ανθικών στελεχών. Η εμφάνιση αυτή των ανθικών στελεχών επιταχύνεται με την αύξηση του μήκους της ημέρας και μάλιστα τα μεγαλύτερης ηλικίας φυτά είναι πιο ευαίσθητα στην άνθηση, σε σύγκριση με τα νεαρής ηλικίας φυτά.[1]
Εδαφικές συνθήκες
Τα εδάφη μέσης σύστασης, όπως τα αμμοπηλώδη και πηλοαμμώδη, πλούσια σε οργανική ουσία, είναι τα πλεόν κατάλληλα για την καλλιέργεια του σπανακιού. Σε περιοχές, όμως με υψηλές βροχοπτώσεις κατά τη διάρκεια της καλλιέργειας, τα ελαφρά αμμώδη εδάφη που στραγγίζουν ευκολότερα θεωρούνται ακόμη περισσότερο κατάλληλα. Το άριστο pH πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 6-7. Το φυτό μπορεί να αναπτυχθεί ικανοποιητικά και σε χαμηλότερο pH (μέχρι 5,5) καθώς και σε ελαφρά αλκαλικό εδαφικό περιβάλλον. Πιο όξινα εδάφη πρέπει να αποφεύγονται ή να διορθώνονται με προσθήκη ενώσεων ασβεστίου.[1]
Πολλαπλασιασμός
Η καλλιέργεια του σπανακιού γίνεται με απευθείας σπορά στο χωράφι. Στην Ελλάδα οι σπόροι ή σπέρνονται στα "πεταχτά" ή φυτεύονται με σπαρκτικές μηχανές σε γραμμές με απόσταση 20-30cm. Το βάθος σποράς πρέπει να είναι περίπου 1-2cm. Η σπορά στην Ελλάδα γίνεται από το τέλος του καλοκαιριού μέχρι της αρχές της άνοιξης.[1]
Ποικιλίες
Οι ποικιλίες του σπανακιού μπορούν να χωριστούν σε τρείς ομάδες, ανάλογα με τον τύπο του φύλλου τους:ανώμαλης επιφάνειας, ημι-ανώμαλης επιφάνειας επίπεδη. Διακρίνονται επίσης σε αυτές που χρησιμοποιούνται για νωπή κατανάλωση στην αγορά και αυτές που καλλιεργούνται για μεταποίηση. Οι ποικιλίες μπορεί να διαχωριστούν σε αυτές που σχηματίζουν γρήγορα ανθικά στελέχη και στις άλλες που εμφανίζουν ανθικά στελέχη και στις άλλες που εμφανίζουν ανθικά στελέχη πολύ αργά. Στον παρακάτω σύνδεσμο αναγράφονται οι σημαντικότερες ποικιλίες του σπανακιού.
Ασθένειες
Το σπανάκι προσβάλλεται από ασθένειες όπως τον περονόσπορο, την κερκοσπόρα τη σκληρωτίνια, την αδρομύκωση και την ίωση. Αναλυτικά οι ασθένειες του σπανακιού καθώς και οι τρόποι καταπολέμησής τους αναγράφονται στον παρακάτω σύνδεσμο:
Εχθροί
Το σπανάκι προσβάλλεται από τις αφίδες και τον φυλλοτρύτη. Πλήρης αναφορά και στους δύο αυτούς εχθρούς όπως και στις μεθόδους που λαμβάνουμε για να τους αντιμετωπίσουμε στον παρακάτω σύνδεσμο:
Πληροφοριακά στοιχεία
Ευδοκιμεί στις περιοχές
|
