Καλλιέργεια πεπονιάς θερμοκηπίου
Περιεχόμενα
Προετοιμασία εδάφους
Παρά το γεγονός ότι η πεπονιά αναπτύσσει μεγάλο ριζικό σύστημα (μέχρι 1 m. και περισσότερο), εν τούτοις, οι καλλιέργειες σε θερμοκήπια, ιδιαίτερα κατά τους χειμρινούς μήνες, αναπτύσσουν το μεγαλύτερο όγκο του ριζικού συστήματος σε σχετικά μικρό βάθος στο επιφανειακό κυρίως στρώμα του εδάφους (30-40 εκ.), λόγω και των υψηλότερων θερμοκρασιών που επικρατούν σε αυτό. Η προετοιμασία που πρέπει να γίνει στο έδαφος για να δεχτεί τα φυτά της πεπονιάς, θα πρέπει να περιλαμβάνει μια σειρά επί μέρους εργασιών, που σκοπό θα έχουν να καταστήσουν το έδαφος ελαφρύ και εύθρυπτο και αφράτο, να το απαλλάξουν από τους παθογόνους μικροοργανισμούς που παρασιτούν στο έδαφος, και από άλλα υπολείμματα, και να το εμπλουτίσουν με οργανικά και ανόργανα θρεπτικά στοιχεία. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να γίνουν οι ακόλουθες εργασίες για μια καλή προετοιμασία του εδάφους: (α) Μόλις τελειώσει η προηγούμενη καλλιέργεια, και όταν ακόμη είναι χλωρά τα φυτά, εκριζώνονται μαζί με το μεγαλύτερο δυνατό μέρος των ριζών και απομακρύνονται από το θερμοκήπιο. (β) Ακολουθεί ένα βαθύ όργωμα (25-35 εκ.), με υνί αν είναι δυνατόν, όταν το έδαφος δεν είναι ξηρό, με αποτέλεσμα να σχηματίζονται σβώλοι, οι οποίοι συντελούν στη βελτίωση της υφής του εδάφους, γιατί το έδαφος παραμένει εκτεθειμένο στον αέρα και τον ήλιο για αρκετό καιρό. Εάν δημιουργηθεί υποψία ύπαρξης "σκληρού τηγανιού", τότε συνιστάται και ένα υπεδάφιο όργωμα για σπάσιμο του αδιαπέρατου στρώματος. (γ) Ένα περίπου μήνα πριν από την εγκατάσταση της φυτείας, γίνεται πότισμα, ακολουθεί η προσθήκη 5-6 τον. καλά χωνεμένης κοπριάς ή άλλης οργανικής ουσίας και όργωμα ή φρεζάρισμα, προκειμένου να ενσωματωθεί η οργανική ουσία.
Η απολύμανση του εδάφους του θερμοκηπίου είναι αναγκαία για την εξασφάλιση επιτυχίας στην καλλιέργεια της πεπονιάς, έστω και αν η προηγούμενη καλλιέργεια δεν ήταν πεπονιά. Συνιστάται η απολύμανση με ατμό, όπου είναι δυνατόν. Όπου δεν είναι δυνατόν, να εφαρμόζεται χημική απολύμανση, όχι με το βρωμιούχο μεθύλιο, του οποίου η χρήση έχει απαγορευθεί, αλλά με άλλες χημικές ουσίες. Χρονικά η χημική απολύμανση θα πρέπει να γίνεται το καλοκαίρι ή σε εποχή που οι θερμοκρασίες του εδάφους είναι σχετικά υψηλές, για να είναι και η απολύμανση αποτελεσματική. Η ηλιοαπολύμανση επίσης αποτελεί μια εναλλακτική προσέγγιση με χαμηλό κόστος. Οι λοιποί χώροι του θερμοκηπίου, σκελετός, εργαλεία κ.λπ. να απολυμαίνονται με διαλυμα φορμαλδεΰδης 2%. Μερικές ημέρες μετά την απολύμανση γίνεται ένα ή περισσότερα οργώματα ή φραζαρίσματα για την απομάκρυνση των υπολειμμάτων του απολυμαντικού, εφόσον έγινε χημική απολύμανση. Πριν από το φρεζάρισμα διασκορπίζονται σε ολόκληρη την επιφάνεια του εδάφους και ενσωματώνονται και τα χημικά λιπάσματα της βασικής λίπανσης. Μετά το τελευταίο φρεζάρισμα ακολουθεί η διαμόρφωση του εδάφους, ανάλογα με τη μέθοδο φύτευσης και ποτίσματος, π.χ. κατασκευή αναχωμάτων, κατασκευή αυλάκων κ.ο.κ. Σε μερικές περιοχές οι καλλιεργητές, κατά την τελευταία φάση της προετοιμασίας του εδάφους, ανοίγουν αυλάκια τα οποία γεμίζουν με κοπριά και στη συνέχεια τα καλύπτουν με ένα στρώμα εδάφους και ακολουθεί μεταφύτευση πάνω στην αυλακιά. Στόχος είναι η ανύψωση της θερμοκρασίας του ριζοστρώματος, ο εφοδιασμός με οργανική ουσία και όλα τα άλλα πλεονεκτήματα που προκύπτουν από τον εμπλουτισμό με οργανική ουσία και συγκεκριμένα της κοπριάς.[1]
Βασική λίπανση
Η βασική λίπανση περιλαμβάνει την προσθήκη της οργανικής ουσίας και των χημικών λιπασμάτων πριν τη μεταφύτευση, κατά την προετοιμασία του εδάφους.
Για την καλή ανάπτυξη των φυτών και για υψηλές αποδόσεις από την καλλιέργεια της πεπονιάς στο θερμοκήπιο, θα πρέπει η οργανική ουσία του εδάφους να διατηρείται σε καλά επίπεδα, είτε με την προσθήκη καλά χωνεμένης κοπριάς ή άλλων μορφών οργανικής ουσίας κατά την προετοιμασία του εδάφους πριν από την απολύμανση.
Τα χημικά λιπάσματα ενσωματώνονται ή σε ολόκληρο τον επιφανειακό όγκο του εδάφους του θερμοκηπίου σε βάθος 30cm κατά τη διαδικασία της προετοιμασίας του ή κατά μήκος των γραμμών φύτευσης, μετά την απολύμανση. Η βασική λίπανση θα πρέπει να συμπληρώνει εκείνα τα θρεπτικά στοιχεία, τα οποία η χημική ανάλυση έχει επισημάνει ότι βρίσκονται σε επίπεδα πιο χαμηλά από τα επιθυμητά. Οι ανάγκες σε βασική λίπανση στην πεπονιά είναι περίπου οι ίδιες όπως και στην τομάτα. Θα πρέπει επίσης να προσδιοριστεί και η ολική περιεκτικότητα αλάτων στο έδαφος γιατί, όπως είναι γνωστό, υπερβολική συγκέντρωση αλάτων μειώνει την ανάπτυξη του φυτού και περιορίζει την παραγωγή. Για να καθοριστεί το είδος και η ποσότητα των λιπασμάτων της βασικής λίπανσης, λαμβάνονται υπόψη οι ποσότητες των στοιχείων που αφαιρεί μια καλλιέργεια από το έδαφος, τα αποθέματα των θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος και ο τύπος του εδάφους. Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ότι η πεπονιά είναι φυτό που αναπτύσσεται πολύ γρήγορα σε μικρό χρονικό διάστημα και απαιτεί την παρουσία των θρεπτικών στοιχείων σε ικανοποιητική ποσότητα από την αρχή. Θα πρέπει, επομένως, με τη βασική λίπανση να εξασφαλίζεται ολόκληρη η ποσότητα του φωσφόρου που χρειάζεται στα φυτά όλη την καλλιεργητική περίοδο, ικανοποιητικά αποθέματα καλίου γιατί το στοιχείο αυτό προστίθεται και με την επιφανειακή λίπανση, και ποόστητα αζώτου και μαγνησίου, εφόσον αποδειχθεί ότι το έδαφος την χρειάζεται. Σχετικά με το κάλιο, οι ποσότητες που προστίθενται με τη βασική λίπανση δεν πρέπει να είναι πολύ μεγάλες, ώστε να διατηρείται το ολικό ποσό των υδατοδιαλυτών αλάτων στο έδαφος σε χαμηλά επίπεδα. Όσον αφορά το άζωτο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι με τη βασική λίπανση θα πρέπει (εάν χρειάζεται) να εφαρμόζονται αρχικά χαμηλές δόσεις, γιατί περίσσεια αζώτου προκαλεί ανθόρροια και οψιμίζει την καρπόδεση. Εάν η βασική λίπανση γίνεται εμπειρικά, οι ποσότητες και το είδος των λιπασμάτων που συνιστώνται για ενσωμάτωση σε όλη την έκταση του θερμοκηπίου είναι η χρήση χωνεμένης κοπριάς (6 τον/στρ), τριπλό υπερφωσφορικό (80 κιλά/στρ), Θειικό κάλι (60 κιλά/στρ). Αν χρειαστεί νιτρική αμμωνία (30 κιλά/στρ) και θειϊκό μαγνήσιο (15-20 κιλά/στρ)
Τα ποσά των λιπασμάτων που προστίθενται στο έδαφος μπορεί να περιοριστούν, εάν η τοποθέτησή τους γίνεται μόνο στην περιοχή του ριζικού συστήματος των φυτών (γραμμές φύτευσης ή θέσεις φύτευσης), και όχι σε ολόκληρη την επιφάνεια του εδάφους, και αν η προσθήκη της επιφανειακής λίπανσης γίνεται σε μικρές ποσότητες και σε συχνά χρονικά διαστήματα ώστε να αξιοποιούνται πλήρως από τα φυτά. Η γενική εφαρμογή στο έδαφος με τη βασική λίπανση ιχνοστοιχείων δεν συνιστάται. Σε περίπτωση που αποδεδειγμένα υπάρχει έλλειψη κάποιων στοιχείων, μπορεί να εφαρμοστεί στο έδαφος, όπως π.χ. το μαγνήσιο. Για άλλα ιχνοστοιχεία, όπως βόριο, μαγγάνιο, μολυβδαίνιο κ.λπ. έλλειψή τους θεραπεύεται η προλαμβάνεται με τη χορήγηση τους μέσω του συστήματος άρδευσης κατά την επιφανειακή λίπανση ή και με διαφυλλικούς ψεκασμούς.[1]
Εποχή σποράς ή φύτευσης
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η πεπονιά απαιτεί υψηλές θερμοκρασίες αέρος και εδάφους από τα πρώτα στάδια της ανάπτυξης της, και το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με το κόστος θέρμανσης για εξασφάλιση των συνθηκών αυτών καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την εποχή φύτευσης. Στην Ελλάδα έχει επικρατήσει το πιο κάτω χρονολογικό πρόγραμμα καλλιεργητικών εργασιών για παραγωγή πρώιμων καρπών νωρίς την άνοιξη. Σπορά σε θερμαινόμενο σπορείο τον Ιανουάριο και μεταφύτευση σε θερμοκήπιο τον Φεβρουάριο. Με την τακτική αυτή το κόστος θέρμανσης δεν είναι υψηλό, γιατί η θερμοκρασία ανέρχεται σταδιακά από τις αρχές Μαρτίου, ιδίως στην Ν. Ελλάδα. Θα μπορούσε όμως να προγραμματιστεί παραγωγή για συγκομιδή τον Δεκέμβριο με σπορά τον Αύγουστο, όπως επίσης και για συγκομιδή τον Απρίλιο με σπορά από τον Οκτώβριο-Νοέμβριο. Στην τελευταία περίπτωση, βέβαια, θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν τόσο θερμαινόμενο σπορείο όσο και θερμαινόμενο θερμοκήπιο. Γιατί όπως είναι γνωστό τους μήνες Νοέμβριο-Δεκέμβρι-Ιανουάριο-Φεβρουάριο και Μάρτιο οι φυσικές θερμοκρασίες είναι πιο χαμηλές από αυτές που απαιτεί η πεπονιά για να αναπτυχθεί, να καρποδέσει και να ωριμάσει τους καρπούς. Η χρονική διάρκεια της ανάπτυξης του φυτού, από σπορά μέχρι μεταφύτευση - άνθηση - καρπόδεση - ωρίμανση καρπών - συγκομιδή, εξαρτάται από τις συνθήκες που επικρατούν και κυρίως τη θερμοκρασία και την ένταση του φωτισμού, αλλά διαφέρει σημαντικά και μεταξύ των ποικιλιών. Πρώιμες ποικιλίες, σε ευνοϊκές συνθήκες χρειάζονται 3-4 μήνες από τη σπορά μέχρι την ωρίμανση των πρώτων καρπών, ενώ μέσης πρωιμότητας και όψιμες χρειάζονται πέραν των 4 μηνών. Δεδομένα της Ν. Γαλλίας με την ποικιλία "Charentais", με ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης στο θερμοκήπιο, με ελάχιστη θερμοκρασία νύκτας 16-180C, χρειάστηκαν 60 ημέρες από τη σπορά μέχρι την εμφάνιση των αρσενικών ανθέων, 10-15 ημέρες από την εμφάνιση αρσενικών μέχρι τα πρώτα θηλυκά άνθη και 40-50 ημέρες από τα πρώτα θηλυκά άνθη μέχρι την έναρξη της συγκομιδής, δηλ. συνολικά 110-125 ημέρες από σποράς μέχρι έναρξη συγκομιδής. Η χρονική περίοδος από τη σπορά μέχρι την άνθηση μπορεί να επιμηκύνεται όταν οι θερμοκρασίες είναι πολύ χαμηλές και ο φωτισμός φτωχός. Επίσης, και η διάρκεια των υπολοίπων φάσεων της ανάπτυξης του φυτού επηρεάζεται ανάλογα με τις θερμοκρασίες και το επίπεδο φωτισμού που επικρατούν. Μεταξύ των φυτών μπορεί να υπάρχουν επίσης μεγάλες διαφορές στην ανάπτυξη, γεγονός που αντικατοπτρίζεται σε μια κλιμάκωση της άνθησης και της καρπόδεσης, που μπορεί και χρονικά να καλύπτει μια περίοδο διαφοράς 3-4 εβδομάδων. Η κλιμάκωση αυτή της καρπόδεσης επεκτείνεται σε μεγάλο μέρος και στη συγκομιδή (υπάρχει κλιμάκωση και της συγκομιδής). Όταν συγκομιστούν όλοι οι καρποί σε ένα φυτό (π.χ. την άνοιξη) παρατηρείται μια ζωηρή αναβλάστηση και ακολουθεί ένας νέος κύκλος άνθησης, που εάν αφεθεί, θα μπορεί να παραγάγει ένα δεύτερο κύκλο συγκομιδής. Στα φυτά που οι καρποί τους έχουν συγκομιστεί πιο νωρίς, η αρχή του δεύτερου κύκλου άνθησης μπορεί να συμπέσει με το τέλος της συγκομιδής άλλων φυτών στην ίδια καλλιέργεια και, με μια διακοπή ενός περίπου μηνός, να ακολουθήσει δεύτερος κύκλος συγκομιδής, που έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση της ολικής παραγωγής και του εισοδήματος του καλλιεργητή.[1]
Μεταφύτευση
Η μεταφύτευση σε θερμαινόμενο θερμοκήπιο ή σε εποχή που η θερμοκρασία εδάφους και ατμόσφαιρας είναι υψηλή γίνεται συνήθως όταν το φυτό αποκτήσει 4-6 πραγματικά φύλλα, πριν οι ρίζες των φυτών στα γλαστράκια αρχίσουν να ασφυκτιούν. Ο χρόνος που χρειάζεται το φυτό για να φτάσει στο στάδιο αυτό από την ημέρα της σποράς είναι περίπου 3-5 εβδομάδες, όταν οι συνθήκες ανάπτυξης στο σπορείο είναι ευνοϊκές. Σε περίπτωση που το έδαφος είναι ακόμη ψυχρό και το σπορείο θερμαίνεται, τότε η μεταφύτευση θα πρέπει να καθυστερήσει για κάποιο ακόμη χρονικό διάστημα και τα φυτά θα μείνουν στο σπορείο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Το γεγονός αυτό θα πρέπει να προβλεφθεί, ώστε να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα για να αποφευχθεί η υποβάθμιση της ποιότητας των φυτών. Τα μέτρα αυτά είναι: μεγαλύτερα γλαστράκια, υποστύλωση των νεαρών φυτών με ένα καλαμάκι μήκους 50-60 εκ. περίπου, πρόσθετος εφοδιασμός με θρεπτικά στοιχεία, αραίωση των γλαστρών ώστε τα φυτά να μην αλληλοσκιάζονται κ.λπ. Υπό ελληνικές συνθήκες, στην πράξη η περίπτωση αυτή παρουσιάζεται την περίοδο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου, όταν ετοιμάζονται φυτά σε θερμαινόμενο σπορείο για μεταφύτευση νωρίς την άνοιξη, με στόχο την πρώιμη παραγωγή καρπών τον Μάιο. Η παράταση της παραμονής στο σπορείο υπαγορεύεται για λόγους μείωσης του κόστους παραγωγής (ενέργειας). Πριν τη μεταφύτευση προηγείται σκληραγώγηση των φυτών διάρκειας 7-10 ημερών με μείωση του νερού ποτίσματος στο σπορείο. Κατά τη μεταφύτευση συνιστάται τα φυτά να φυτεύονται λίγο υψηλά σε μικρό ανάχωμα ή στα πρανή αυλακιάς ώστε να μην έρχονται σε επαφή με το νερό ποτίσματος (το φυτό είναι πολύ ευπαθές στη σήψη του λαιμού). Μερικοί παραγωγοί μεταφυτεύουν σε επίπεδο έδαφος και άλλοι εφαρμόζουν εδαφοκάλυψη με μαύρο ή διαφανές πλαστικό σε επίπεδο έδαφος, αλλά καλύτερα είναι να γίνεται σε ανάχωμα. Ο σταλακτήρας δεν πρέπει να είναι πολύ κοντά στη βάση του φυτού και το νερό να προσεγγίζει το ριζικό σύστημα με διήθηση. Τα τελευταία χρόνια η καλλιέργεια της πεπονιάς στο θερμοκήπιο εξελίσσεται σε μια πιο οργανωμένη και παραγωγική μορφή. Με την εφαρμογή υποστύλωσης και κλαδέματος (σε αντίθεση με την έρπουσα στο έδαφος παραδοσιακή καλλιέργεια), γίνεται αξιοποίηση του χώρου το θερμοκηπίου και σε ύψος και είναι δυνατή ή φύτευση μεγαλύτερου αριθμού φυτών σε δεδομένη έκταση. Οι αποστάσεις φύτευσης και η διάταξη των φυτών σε μια καλλιέργεια πεπονιάς στο θερμοκήπιο, καθορίζονται από διάφορους παράγοντες, όπως η κατασκευή του θερμοκηπίου (άνοιγμα αψίδων κ.λπ.), το σύστημα άρδευσης, η εποχή φύτευσης, η ζωηρότητα της ποικιλίας κ.α. Για την εποχή φύτευσης ισχύει γενικά η αρχή ότι φυτείες που θα ωριμάσουν τους καρπούς τους τον χειμώνα (σπορά Αύγουστο) φυτεύονται πιο αραιά για να φωτίζονται καλύτερα την περίοδο της καρποφορίας, ενώ για φυτείες που θα καρποφορήσουν την άνοιξη (σπορά Ιανουάριο-Φεβρουάριο), η φύτευση γίνεται πιο πυκνά γιατί οι συνθήκες φωτισμού βελτιώνονται. Ένα άλλο σημείο που έχει άμεση σχέση με την πυκνότητα φύτευσης, και που πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα, είναι η αποφυγή δημιουργίας φυτικού τείχους για καλό αερισμό και αποφυγή ασθενειών. Στην Ελλάδα ακολουθούνται δυο κυρίως συστήματα φύτευσης: (α)Η φύτευση είναι γραμμική και οι αποστάσεις μεταξύ των γραμμών των φυτών είναι σταθερές σε όλη την έκταση του θερμοκηπίου και κυμαίνονται από 80-100 και πιθανόν 150 cm μεταξύ τους, ανάλογα και με την κατασκευή του θερμοκηπίου. Οι αποστάσεις των φυτών επί της γραμμής είναι γύρω στα 45-50 cm. Ο συνδυασμός αυτός δίνει τη δυνατότητα φύτευσης 2.000 περίπου φυτών στο στρέμμα . Η φύτευση επι της γραμμής μπορεί να γίνει και πιο πυκνή, εάν το επιτρέπουν οι συνθήκες καλλιέργειας (εποχή φύτευσης, ποικιλία κ.λπ.) (β)Κατά το δεύτερο σύστημα φύτευσης οι αποστάσεις μεταξύ των γραμμών δεν είναι ίσες, αλλά εφαρμόζονται διπλές γραμμές φύτευσης που απέχουν μεταξύ τους 50-70 cm και το ζεύγος των γραμμών φύτευσης απέχει από το επόμενο ζεύγος γύρω στα 100 cm. Η απόσταση αυτή χρησιμοποιείται ως διάδρομος εργασίας. Τα φυτά επί των γραμμών φυτεύονται σε αποστάσεις 50 cm μεταξύ τους και σε διαγώνια θέση από τα φυτά της άλλης γραμμής του ιδίου ζεύγους. Η διάταξη αυτή δίνει τη δυνατότητα φύτευσης 2.600 περίπου φυτών στο στρέμμα, δηλαδή φυτεύονται 30% περισσότερα φυτά σε σύγκριση με το προηγούμενο σύστημα φύτευσης. Περισσότερες λεπτομέρειες όσον αφορά το σύστημα φύτευσης και διάγραμμα αποτύπωσης θέσεων φύτευσης καθώς και πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα κάθε συστήματος δίνονται στην περίπτωση της τομάτας.[1]
Άρδευση
Το πότισμα της πεπονιάς είναι απαραίτητη καλλιεργητική εργασία στο θερμοκήπιο. Το φυτό χρειάζεται συνέχεια ικανοποιητικά επίπεδα υγρασίας στο έδαφος κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης των βλαστών, που γίνεται με γρήγορο ρυθμό και μέχρι του σταδίου που οι καρποί συνεχίζουν να αναπτύσσονται Για το λόγο αυτό, την περίοδο αυτή γίνονται συχνά και ελαφρά ποτίσματα. Η συχνότητα και η ποσότητα του νερού άρδευσης εξαρτάται βέβαια από το στάδιο ανάπτυξης του φυτού, την εποχή του έτους, την ηλιοφάνεια, τον τύπο του εδάφους κ.λπ. Πρέπει να αποφεύγεται η υπερβολική υγρασία στο έδαφος κατά την περίοδο της ανθοφορίας, γιατί προκαλείται ανθόρροια, ιδίως όταν και το ποσό του αζώτου στο έδαφος βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα. Κατά το στάδιο όμως της ωρίμανσης των καρπών χρειάζεται ακόμη μεγαλύτερη προσοχή στο πότισμα, γιατί δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται πολύ νερό. Μάλιστα, σταδιακά θα πρέπει να περιορίζεται σημαντικά, αφού βέβαια λαμβάνεται υπόψη και ο τύπος του εδάφους. Άφθονο νερό ή απότομο πότισμα μετά από κάποια διακοπή νερού κατά το στάδιο της ωρίμανσης, μπορεί βέβαια να προκαλέσει σχίσιμο (σκασίματα) των καρπών. Η ποιότητα του νερού ποτίσματος επηρεάζει επίσης σημαντικά την ανάπτυξη και τις αποδόσεις του φυτού. Ολική περιεκτικότητα σε αλατότητα ECe 3 mmhos μειώνει την παραγωγή κατα 10%, ενώ εάν είναι 4 ή 6 mmhos η παραγωγή μειώνεται κατά 25% και 50% αντίστοιχα. Όταν το πότισμα γίνεται με τη μέθοδο των αυλάκων (σήμερα πολύ σπάνια), θα πρέπει τα φυτά να φυτεύονται σε ανάχωμα, για να μην έρχεται το νερό σε επαφή με το λαιμό του φυτού και προκαλεί σήψεις. Επίσης, εάν υπάρχει στο θερμοκήπιο σύστημα καταιονισμού, θα πρέπει να αποφεύγεται διαβροχή του φυλλώματος, γιατί προκαλεί ευπάθεια των φύλλων στις ασθένειες. Η πιο διαδεδομένη σήμερα μέθοδος ποτίσματος είναι η στάγδην με σταλακτήρες διαφόρων τύπων και παροχών. Έχει υπολογιστεί ότι οι ανάγκες σε νερό μιας φυτείας πεπονιάς, ολόκληρη την καλλιεργητική περίοδο, από Ιανουάριο-Ιούνιο, είναι περίπου 400 m3/στρ.[1]
Επιφανειακή λίπανση
Με την επιφανειακή λίπανση εφοδιάζονται τα φυτά της πεπονιάς κυρίως με άζωτο και κάλι, σπανιότερα με φωσφόρο και κατά καιρούς με ιχνοστοιχεία, για να προληφθούν τροφοπενίες από τυχόν έλλειψη κάποιου στοιχείου. Η επιφανειακή λίπανση που συνιστάται, είναι η συνεχής τροφοδοσία υγράς λίπανσης μαζί με το νερό άρδευσης (fertigation), και σε ποσότητες 130-170 g καθαρού αζώτου ανά m3 νερού άρδευσης, 150-200 g καθαρού καλίου ανά m3 νερού, και εάν δοθεί και φωσφόρος σε ποσότητα 30-50 g ανά m3 νερού. Οι υψηλότερες δόσεις εφαρμόζονται όταν το έδαφος είναι ελαφρά αμμώδες και όταν η θερμοκρασία είναι υψηλή (ταχύτερη ανάπτυξη των φυτών). Σε πειράματα λίπανσης που έγιναν στον πειραματικό σταθμό του Balandran της Γαλλίας, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι για μια ικανοποιητική λίπανση στην πεπονιά θερμοκηπίου που αναπτύσσεται σε φυσιολογικό έδαφος, είναι η εφαρμογή καθε 10-15 ημέρες και για 8-12 φορές με έναρξη την περίοδο σχηματισμού των καρπών (μέγεθος καρυδιού) των πιο κάτω ποσοτήτων: N 25-35 μονάδες/στρ. (νιτρική αμμωνία, φωσφορική αμμωνί, νιτρικό κάλι), P2O5 5-14 μονάδες/στρ. (φωσφορική αμμωνία) και Κ 27-45 μονάδες/στρ. (νιτρικό κάλι). Οι πιο υψηλές δόσεις δίνονται πάλι όταν οι θερμοκρασίες είναι υψηλές και παράγονται συνεχώς και νέοι καρποί πάνω στα φυτά. Σημειώνεται, ότι πιο υψηλές απαιτήσεις των φυτών σε θρεπτικά στοιχεία είναι την περίοδο που αρχίζει μέχρι να συμπληρωθεί η καρπόδεση. Στον πειραματικό σταθμό της Καλαμάτας ακολουθείται το πιο κάτω πρόγραμμα λίπανσης στην πεπονιά θερμοκηπίου (προσωπική επικοινωνία): Κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου, από μέσα Απριλίου μέχρι αρχές Αυγούστου, δίνονται 12 υδρολιπάνσεις, με συνολικές ποσότητες 13 μονάδες Ν, 46 μονάδες Κ2Ο και 3,7 μονάδες MgO το στρέμμα. Συνολικά (Βασική + επιφανειακή λίπανση) η καλλιέργεια δέχεται: Ν 35 μονάδες, P2O 30 μονάδες, K2O5 76 μονάδες MgO 3.7 μονάδες το στρέμμα. Επίσης , να σημειωθεί, ότι έλλειψη καλίου προκαλεί αρχικά περιθωριακό κιτρίνισμα στα παλαιά φύλλα, που αργότερα γίνονται καφέ και τελικά ξηραίνονται. Εάν υπάρχει περίσσεια αζώτου τότε η ωρίμανση οψιμίζει, οι καρποί σχίζονται και η ποιότητα τους υποβαθμίζεται (γίνονται ανούσιοι). Εάν συγκριθούν οι συνιστώμενες ποσότητες λιπασμάτων με αυτές που αφαιρούνται από τα φυτά από το έδαφος παρουσιάζονται σημαντικές διαφορές στον "ισολογισμό". Αυτό μπορεί να εξηγηθεί : (i) Στις αρδευόμενες καλλιέργειες ένα μέρος του λιπάσματος χάνεται με το ξέπλυμα. (ii)Οι ρίζες των φυτών δεν αναπτύσσονται σε όλο τον όγκο του εδάφους, επομένως μέρος του προστιθέμενου λιπάσματος δεν είναι διαθέσιμο στα φυτά. (iii)Η πεπονιά έχει ανάγκη αρκετών λιπαντικών στοιχείων σε ελάχιστο χρονικό διάστημα.λλοδιαγνωστικής Θα μπορούσε και στην περίπτωση της πεπονιάς, η κανονικότητα της λίπανσης να ελέγχεται κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης της καλλιέργειας με τη μέθοδο της φυλλοδιαγνωστικής. Ο προσδιορισμός της περιεκτικότητας των στοιχείων στους ιστούς των φυτών, γίνεται στο μίσχο του 6ου φύλλου από την αναπτυσσόμενη κορυφή του φυτού. Σχετικές μετρήσεις σε πεπονιές του τύπου κανταλούπης που αναφέρονται σε δυο στάδια ανάπτυξης του φυτού έδειξαν τα επίπεδα περιεκτικότητας, που λαμβάνονται και σαν δείκτης της κανονικότητας ή ελλειμματικής λίπανσης.[1]
Υποστύλωση φυτού
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η καλλιέργεια της πεπονιάς στο θερμοκήπιο γίνεται σε ύψος (κατακόρυφη καλλιέργεια), για τους λόγους οι οποίοι έχουν αναφερθεί στην περίπτωση της τομάτας, και επειδή το φυτό δεν έχει βλαστούς με μηχανική αντοχή για αυτοδύναμη κάθετη ανάπτυξη, θα πρέπει να παρέχεται τεχνική στήριξη. Ο πλέον διαδεδομένος τρόπος είναι η χρήση κατακόρυφου σπάγκου που στερεώνεται μόνιμα σε οριζόντιο σύρμα, που βρίσκεται περίπου 2,0 m πάνω από τη γραμμή φύτευσης των φυτών. Το κάτω άκρο του σπάγκου, δεν πρέπει να δένεται στον κορμό του φυτού (στη βάση δηλαδή του κεντρικού βλαστού), γιατί υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να προκληθεί ζημιά στο σημείο επαφής. Θα πρέπει επομένως, να χρησιμοποιηθεί ή το πασσαλάκι δίπλα από το φυτό πανω στο οποίο στερεώνεται η άκρη του σπάγκου, πριν αρχίσει να περιελίσσεται γύρω από τον κεντρικό βλαστό του φυτού ή να παραχώνεται μαζί με το ριζικό σύστημα κάτω από το γλαστράκι κατά τη μεταφύτευση. Ο σπάγκος που θα χρησιμοποιηθεί πρέπει να είναι αρκετά δυνατός, ίσως πιο δυνατός από αυτόν που χρησιμοποιείται στην τομάτα, γιατί το βάρος φυτού +καρπών είναι αρκετά μεγάλο, και το φυτό της πεπονιάς εκ φύσεως δεν έχει καθόλου μηχανική αντοχή στο στέλεχος του (η τομάτα έχει περισσότερη). Ιδιαίτερη προσπάθεια κατά την υποστύλωση πρέπει να καταβάλλεται στη στήριξη του φυτού επί του σπάγκου, γιατί το βάρος των αναπτυσσόμενων καρπών είναι αρκετά μεγάλο, ώστε τα φυτά "γλιστρούν" και πέφτουν κάτω από το σπάγκο, με αποτέλεσμα τον τραυματισμό ή και το το σπάσιμο του κεντρικού βλαστού. Για να προληφθεί η ανεπιθύμητη αυτή κατάσταση, η περιέλιξη του κεντρικού βλαστού με τον κατακόρυφο σπάγκο συμπληρώνεται με επανειλημμένο (κάθε 40-50 cm) δέσιμο του βλαστού, με ράφια ή πλαστική ταινία επι του σπάγκου. Όταν η κορυφή του φυτού, η οποία πρέπει να περιελίσσεται γύρω από τον σπάγκο, πλησιάζει το οριζόντιο σύρμα αφήνεται να ξεπεράσει κατά 1-2 φύλλα και τότε δένεται σταθερά σε αυτό, με έναν πρόσθετο σπάγκο κάτω από τον κόμπο που βρίσκεται λίγο κάτω από το οριζόντιο σύρμα. Το δέσιμο αυτό προφυλάσσει το φυτό από "γλίστρημα" του φυτού στον κατακόρυφο σπάγκο. Η κορυφή του φυτού οδηγείται παράλληλα με το οριζόντιο σύρμα και δένεται σε ένα ή δυο σημεία σε αυτό, και αποκεφαλίζεται μόλις φθάσει το επόμενο φυτό. Εκτός από την κατακόρυφη καλλιέργεια της πεπονιάς στα υψηλά θερμοκήπια, στην Ισπανία και Ιταλία, εφαρμόζεται και στα υψηλά θερμοκήπια οριζόντια καλλιέργεια επί του εδάφους.[1]
Υποστύλωση καρπού
Για τις μεγαλόκαρπες ποικιλίες πεπονιάς και στις ποικιλίες όπου ο καρπός κατά την ωρίμανση αποκολλάται εύκολα από τον μίσχο θα πρέπει, όταν οι καρποί αποκτήσουν μέγεθος πορτοκαλιού, να γίνεται και υποστήριξη του με πλαστικό δίκτυ, το οποίο στερεώνεται με σπάγκο πάνω στο οριζόντιο σύρμα (δες καρπουζιά). Στις καινούργιες ποικιλίες και υβρίδια, γίνεται προσπάθεια όπως ένα από τα χαρακτηριστικά που θα έχουν οι καρποί να είναι μέτριου μεγέθους και η συγκράτηση του καρπού επι του μίσχου, να είναι σταθερή όταν ο καρπός βρίσκεται στο στάδιο της συγκομιδής.[1]
