Διάκριση-κατάταξη ζωοτροφών
Οι ζωοτροφές διακρίνονται μεταξύ τους και κατατάσσονται σε κατηγορίες με βάση διάφορα κριτήρια που αφορούν στα διαιτητικά τους χαρακτηριστικά και στον απαιτούμενο χειρισμό τους ή την προετοιμασία τους. Με βάση μόνο τα διαιτητικά τους χαρακτηριστικά οι ζωοτροφές κατατάσσονται σε πλήρεις και μη πλήρεις καθώς επίσης και σε βασικές και συμπληρωματικές. Με βάση και τα άλλα κριτήρια κατατάσσονται σε απλές και σύνθετες.
Πλήρεις, είναι οι ζωοτροφές που περιέχουν όλα τα θρεπτικά συστατικά και την ενέργεια σε αναλογία τέτοια, που αν χορηγηθούν σε ορισμένη ποσότητα και σε συγκεκριμένο ζώο, να καλύπτουν επακριβώς τις ημερήσιες ανάγκες του. Στην περίπτωση αυτή, η χορηγούμενη ποσότητα τροφής αποτελεί το σιτηρέσιο του ζώου.
Μη πλήρεις, είναι οι ζωοτροφές που δεν ανήκουν στην προηγούμενη κατηγορία, δηλαδή αυτές που δεν περιέχουν όλα τα θρεπτικά συστατικά και την ενέργεια σε αναλογία τέτοια ώστε να μπορούν να αποτελέσουν το σιτηρέσιο κάποιου ζώου. Τέτοιες είναι οι περισσότερες ζωοτροφές.
Βασικές, ονομάζονται οι ζωοτροφές εκείνες που κατά κανόνα συμμετέχουν σε μεγάλο ποσοστό στα σιτηρέσια των ζώων. Για κάθε είδος ή κατηγορία ζώων οι βασικές ζωοτροφές είναι διαφορετικές (π.χ. για τα μηρυκαστικά και γενικότερα τα φυτοφάγα ζώα, ως βασικές ζωοτροφές θεωρούνται τα διάφορα είδη χλόης, οι σανοί και τα ενσιρώματα, για τα παμφάγα οι δημητριακοί καρποί και για τα σαρκοφάγα οι ζωοτροφές ζωικής προέλευσης).
Συμπληρωματικές, ονομάζονται οι ζωοτροφές που κατά κανόνα χρησιμοποιούνται σε μικρότερα ποσοστά στα σιτηρέσια των ζώων, αλλά με τρόπο τέτοιο, ώστε ο συνδυασμός τους με τις βασικές να οδηγεί σε σύνθεση πλήρους ζωοτροφής.
Απλές ζωοτροφές, είναι όλες οι επί μέρους ύλες που περιέχουν θρεπτικά συστατικά και χρησιμοποιούνται στη διατροφή των ζώων. Πιο αναλυτικά, ως απλή ορίζεται μία και μόνη ζωοτροφή με τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά που έχει ως φυσική ή τεχνητή πρώτη ύλη ή με αυτά που αποκτά μετά από ενδεχόμενη επεξεργασία. Οι απλές ζωοτροφές διακρίνονται σε δύο σημαντικές κατηγορίες, τις χονδροειδείς και τις συμπυκνωμένες ζωοτροφές. Οι χονδροειδείς, έχουν αποκλειστικά φυτική προέλευση και σε αυτές ανήκουν εκείνες που στη μονάδα βάρους έχουν μεγάλο όγκο και συνήθως μικρή περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά. Οι συμπυκνωμένες μπορεί να έχουν φυτική, ζωική ή ανόργανη προέλευση και περιλαμβάνουν ζωοτροφές που στη μονάδα βάρους έχουν μικρό όγκο και συνήθως μεγάλη περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά.
Στον πιο κάτω πίνακα φαίνονται τα είδη και η κατάταξη των απλών ζωωτροφών.
| Α. Χονδροειδείς | Β. Συμπυκνωμένες |
|---|---|
| 1. Χλωρή φυτική ύλη (Χ.Φ.Υ.) | 1. Φυτικής προέλευσης |
| Χλόη καλλιεργούμενων φυτών | Δημητριακοί καρποί |
| Μηδικής | Αραβοσίτου, Σίτου, Κριθής |
| Τριφυλλιού | Βρώμης, Σόργου, Ρυζιού |
| Βίκου | Σίκαλης, Τριτικάλε |
| Αραβοσίτου | Σπέρματα |
| Σόργου | Σόγιας, Βίκου, Κουκιών |
| Κριθής | Βαμβακιού, Λούπινων κ.ά. |
| Βρώμης | Υποπροϊόντα αλευροποιίας |
| Χλόη λειμώνων | Υποπροϊόντα αμυλοποιίας |
| Τεχνητών λειμώνων | Υποπροϊόντα οινοπνευματοποιίας |
| Φυσικών λειμώνων | Υποπροϊόντα σπορελαιουργίας |
| Φύλλα τεύτλων | Υποπροϊόντα σακχαροποιίας |
| Τεύτλα | Υποπροϊόντα χυμοποιίας |
| Γεώμηλα (πατάτες) | 2.Ζωικής προέλευσης |
| Καρποί δένδρων και κηπευτικών | Γάλα και υποπροϊόντα του |
| Φύλλα και κλαδιά θάμνων και δένδρων | Κρεατάλευρα, οστεοκρεατάλευρα, πτηνάλευρα κ.ά. |
| 2. Προϊόντα συντήρησης Χ.Φ.Υ. | Ιχθυάλευρα |
| Προϊόντα ξήρανσης | 3. Ανόργανης προέλευσης |
| Φυσικής (σανοί-χόρτα) | Άλατα φυσικής προέλευσης |
| Τεχνητής | Τεχνητά άλατα |
| Ενσιρώματα | |
| 3. Υποπροϊόντα αλωνισμού | 4. Προϊόντα βιομηχανικής σύνθεσης |
| Άχυρα | 5. Προϊόντα βιοτεχνολογίας |
| Καρπόφυλλα |
Σύνθετες, είναι οι ζωοτροφές εκείνες που προέρχονται από ομοιογενή ανάμειξη δύο ή περισσοτέρων απλών ζωοτροφών. Τα χαρακτηριστικά των σύνθετων ζωοτροφών προέρχονται από τα χαρακτηριστικά των επιμέρους απλών ζωοτροφών που αναμειγνύονται μεταξύ τους. Στις σύνθετες ζωοτροφές κατατάσσονται τα πλήρη και τα μη πλήρη μείγματα. Τα πλήρη μείγματα (ισόρροπα μείγματα), ανταποκρίνονται στον ορισμό της πλήρους ζωοτροφής. Τα μη πλήρη μείγματα ανταποκρίνονται στον ορισμό της μη πλήρους ζωοτροφής καιδιακρίνονταο περαιτέρω σε γενικούς και ειδικούς ισορροπιστές. Οι γενικοί ισορροπιστές (κοινώς συμπυκνώματα) είναι σύνθετες ζωοτροφές πλούσιες σε πολλές κατηγορίες θρεπτικών συστατικών, που όταν αναμειχθούν με κάποιες βασικές ζωοτροφές οδηγούν στη δημιουργία πλήρους μείγματος. Οι ειδικοί ισορροπιστές (προμείγματα, premixes), είναι σύνθετες ζωοτροφές, πλούσιες σε μία κατηγορία θρεπτικών συστατικών (π.χ. βιταμινών), που όταν αναμειχθούν με κάποιες βασικές και κάποιες συμπληρωματικές ζωοτροφές μπορούν να οδηγήσουν στη δημιουργία πλήρους μείγματος.
