Εχθρός πατάτας Δορυφόρος

Δράση δορυφόρου σε φύλλο πατάτας

Είναι ένας από τους σηµαντικότερους εχθρούς της πατάτας. Πρωτοεµφανίστηκε το 1859 στην περιοχή του Κολοράντο, και το 1920 στην Ευρώπη και στην Ασία στην περιοχή των Ουραλίων. Στην Κρήτη εµφανίστηκε στα µέσα της δεκαετίας του ΄90. Ζεί σε βάρος των καλλιεργούµενων και αυτόφυων σολανωδών. Τις µεγαλύτερες ζηµιές τις προκαλούν οι προνύµφες, οι οποίες καταβροχθίζουν τα φύλλα, τα άνθη, τους βλαστούς ακόµα και τα τρυφερά στελέχη, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο την παραγωγή.

Ο δορυφόρος (Leptinotarsa decemlineata) είναι ένα µικρό κολεόπτερο µε χαρακτηριστικά χρώµατα. Το αυγό είναι ελλειψοειδές, πορτοκαλί χρώµατος και εµφανίζονται σε οµάδες στην κάτω επιφάνεια των φύλλων. Η πούπα είναι κοντόχοντρη, χρώµατος κεραµιδί. Η δε προνύμφη είναι κοντόχοντρη, καµπουρωτή, µε κόκκινο, πορτοκαλί σκούρο χρωµατισµό, µε µαύρο κεφάλι και πόδια. Είναι ολιγόποδη και έχει µασητικού τύπου στοµατικά µόρια. Το ακμαίο έχει µήκος 10-12 mm, µε ωοειδές σχήµα, κίτρινου έντονου χρώµατος και πέντε χαρακτηριστικές µαύρες επιµήκεις γραµµές σε κάθε έλυτρο.

Τα ακµαία διαχειµάζουν στο έδαφος, σε χωράφια στα οποία είχε καλλιεργηθεί πατάτα ή σε γειτονικές περιοχές σε βάθος 20-30cm. Την άνοιξη, από τα µέσα Απριλίου έως µέσα Μαΐου, εµφανίζονται τα ακµαία τα οποία πετώντας σε µεγάλες αποστάσεις εγκαθίστανται στις καλλιέργειες της πατάτας, όπου τρέφονται και αργότερα αρχίζει η σύζευξη και η ωοτοκία στην άνω επιφάνεια των φύλλων ή απευθείας στο έδαφος. Η ωοτοκία γίνεται µε θερµοκρασία αέρα πάνω από 16^oC ενώ κάτω από 12^oC παύει η ανάπτυξη. Tα θηλυκά τοποθετούν τα αυγά τους (κίτρινου χρώµατος αρχικά) στην κάτω επιφάνεια των φύλλων σε πυκνούς σωρούς (10-100) και κατά διαστήµατα φθάνοντας σε µεγάλους αριθµούς (400-800). Ο βιολογικός κύκλος κυµαίνεται από 20-45 µέρες, ανάλογα µε τη θερµοκρασία. Έχει τρεις γενιές το χρόνο. Τα ενήλικα της 3^ης γενιάς διαχειµάζουν στο έδαφος.

Οι ζηµιές που προκαλεί ο δορυφόρος της πατάτας είναι τεράστιες. Το ακµαίο και οι προνύµφες προκαλούν αποφύλλωση των φυτών µε αποτέλεσµα να εκµηδενιστεί η παραγωγή. Τις µεγαλύτερες ζηµιές τις προκαλούν οι αδηφάγες προνύµφες. Όταν η προσβολή γίνει σε πρώϊµο στάδιο οι ζηµιές είναι τεράστιες ζηµιές ενώ αν η προσβολή γίνει µετά την κονδυλοποίηση οι απώλειες είναι ελάχιστες. Ζεστός και ξηρός καιρός ευνοούν ιδιαίτερα το έντοµο. Τα συµπτώµατα αρχικά είναι το περιφερειακό φάγωµα των φύλλων, ενώ σε προχωρηµένο στάδιο διακρίνονται τα σκελετωµένα µέρη των σκληρών βλαστών µε πλήθος µαύρων περιττωµάτων. Η εμφάνιση του εντόμου ευνοείται από ζεστό, ξηρό καιρό. Είναι αδηφάγο και μπορεί να ελαττώσει τόσο τη φυλλική επιφάνεια του φυτού, ώστε να επηρεαστεί σοβαρά η απόδοση σε πατάτες.

H βιολογική αντιµετώπιση του δορυφόρου της πατάτας επιτυγχάνεται µε χρησιµοποίηση του ηµίπτερου αρπακτικού Podisus maculiventris. Στο εµπόριο κυκλοφορεί το βιολογικό σκεύασµα Novodor που περιέχει ενεργούς κρυστάλλους πρωτείνης του Βacillus thuringiensis var. tenebrionis. Είναι δραστικό εντοµοκτόνο κατά των προνυµφικών ηλικιών του δορυφόρου. Ενεργοποιείται σε εξειδικευµένες συνθήκες που απαντώνται στον εντερικό σωλήνα του δορυφόρου µε αποτέλεσµα την άµεση παύση της διατροφής του εντόµου και των ζηµιών που αυτό προκαλεί στη φυτεία. Η προνύµφη θανατώνεται σε 4-7 ηµέρες ανάλογα µε τις καιρικές συνθήκες και την ηλικία της. Ένας αποτελεσµατικός τρόπος αντιµετώπισης είναι µε τα χέρια.