Xoύμος

Εισαγωγή

Ο χούμος του εδάφους είναι μέρος της οργανικής ουσίας του. Αποτελείται από μια σειρά συστατικά, τα οποία μένουν, ύστερα από μηχανικές, βιολογικές, χημικές και μικροβιακής φύσεως κατεργασίες, πάνω στα υπολείμματα φυτικής και ζωικής προέλευσης, ή ακόμη προέρχονται και από νέες ουσίες που παράγονται από τους μικροοργανισμούς του εδάφους. Τα συστατικά του χούμου έχουν χάσει την κυτταρική δομή τους σε τέτοιο βαθμό, ώστε να μην διακρίνεται εάν προέρχονται π.χ. από το ανώτερο φυτό ή κάποιους μικροοργανισμούς.^[1]

Διαδικασία χουμοποίησης

Ο χούμος δεν είναι σταθερός όσον αφορά στις χημικές ενώσεις, που ανευρίσκονται σ' αυτόν και γενικά τα συστατικά του. Αντίθετα ο χούμος μεταβάλλεται συνεχώς ως αποτέλεσμα:

Της δυναμικής δράσης των μικροοργανισμών, σε σχέση με τη διαφορετική αντίσταση, που εμφανίζουν τα διαφορετικά οργανικά υπολείμματα, συστατικά της οργανικής ουσίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι, όπως και σε άλλο σημείο αναφέρθηκε, πρώτα αποδομούνται τα υδατοδιαλυτά συστατικά, και στη συνέχεια ακολουθούν οι κυτταρίνες και ημικυτταρίνες, επομένως εμφανίζεται σχετική άυξηση λιγνίνης και πρωτεϊνών. Η αύξηση των τελευταίων οφείλεται και στη σύνθεση από οτυς μικροοργανισμούς νέων πρωτεϊνών. Η αρκετά ανθεκτική λιγνίνη διασπάται τελικά από πολλά είδη μυκήτων, που ανήκουν στους βασιδιομύκητες μέσω βιολογικών (παρουσία δηλαδή ενζύμων, και μάλιστα της πολυφαινολοξειδάσης) οξειδωτικών αντιδράσεων. Η διάσπαση δεσμών χημικών ενώσεων προϋποθέτει την υπερνίκηση της ενέργειας, που έχουν οι χημικοί δεσμοί. Η δράση των ενζύμων μειώνει αυτήν την ενέργεια καθιστώντας δυνατό, σε δεδομένες φυσικές συνθήκες, το σπάσιμο των δεσμών.

Της εκλεκτικότητας ή εξειδίκευσης που εμφανίζουν ορισμένοι μικροοργανισμοί στην αποδόμηση των διαφορετικών υπολειμμάτων. Σάκχαρα, άμυλο και πρωτεΐνες προσβάλλονται σχετικά γρήγορα από αρκετά είδη οργανισμών, τα οποία κατορθώνουν με αυτές τις διαδικασίες να συνθέτουν δικά τους κύτταρα. Επίσης μεγάλη ποικιλία οργανισμών αποσυνθέτουν κυτταρίνες και ημικυτταρίνες.

Τελικά προϊόντα των ενζυμικών διασπάσεων που προαναφέρθηκαν, π.χ. της λιγνίνης αλλά και άλλων διαδικασιών αποδόμησης των οργανικών συστατικών, όπως της υδρόλυσης και της οξείδωσης, είναι ο σχηματισμός διαφόρων πολυμερών (συνήθως παρουσία οξυγόνου), που είναι κυκλικές ενώσεις βαθύ σκοτεινού χρώματος και κολλοειδούς φύσεως. Οι ενώσεις αυτές αποτελούν τον χούμο.^[1]