Αναπαραγωγή κονικλοειδών

Κύκλος αναπαραγωγής του κουνελιού

Ζευγάρωμα κουνελιών

Για να προγραμματίσουμε τη συστηματική εκτροφή του κουνελιού προς τη σωστή κατεύθυνση ώστε η εκμετάλλευσή του να ειναι επικερδής θα πρέπει να γνωρίζουμε τον αναπαραγωγικό του κύκλο, ο οποίος παρουσιάζει μερικές ιδιαιτερότητες. Πρέπει επίσης να γνωρίζουμε τη φυσιολογία της αναπαραγωγής στα θηλυκά κουνέλια και πώς ενεργούμε σε κάθε περίπτωση, θέματα που αναλύονται παρακάτω.

Στα κουνέλια, όπως και σε όλα τα ζώα, οι επιβάσεις γίνονται όταν ωριμάσουν σεξουαλικά και βρίσκονται σε οργασμό. Σε μια συστηματική εκτροφή όμως επειδή επιζητούμε να πάρουμε το μεγαλύτερο αριθμό κουνελιών με την καλύτερη ποιότητα πρέπει να γνωρίζουμε σε ποια ηλικία θα πρωτοβάλουμε τα ζώα σε αναπαραγωγή. Εάν καθυστερήσουμε, τα θηλυκά θα παρουσιάσουν μειωμένο οργασμό και στα αρσενικά η γενετήσια ορμή θα είναι μειωμένη. Ζώα που γεννούν σε μικρότερη ηλικία από ότι πρέπει να παράγουν ένα με δύο κουνελάκια νεκρά ή αδύνατα, με μικρές πιθανότητες επιβίωσης.

Το αρσενικό κουνέλι, παρά το ότι μπορεί να κάνει επιβάσεις από μικρότερη ηλικία, θα πρέπει να το χρησιμοποιούμε από την ηλικία των 5^1/2 ή 6 μηνών και να είναι σε καλή σωματική κατάσταση, σφριγηλό και ανθεκτικό. Στις γιγαντόσωμες φυλές η αναπαραγωγική δραστηριότητα αρχίζει σε μεγαλύτερη ηλικία (8-10 μηνών). Στις πρώτες επιβάσεις του νεαρού κούνελου δεν του παίρνουμε πρωτάρες κουνέλες αλλά πιο ηλικιωμένες. Η επίβαση γίνεται πολύ γρήγορα και διαρκεί μέχρι ένα λεπτό. Μετά την επίβαση αφήνουμε τον κούνελο να ξεκουραστεί. Για να πετύχουμε καλά αποτελέσματα πρέπει να αφήνουμε τον κούνελο να κάνει μόνο μία επίβαση την ημέρα και μόνο 4 επιβάσεις την εβδομάδα.

Έχει παρατηρηθεί ότι γεννιούνται περισσότερα αρσενικά κουνελάκια (55-60%), όταν η επίβαση γίνεται από νεαρό κούνελο και πιο πολλά θηλυκά (60%) όταν γίνεται η επίβαση από ηλικιωμένο. Στις κονικλοτροφικές μονάδες που ασχολούνται με την πάχυνση θα πρέπει να χρησιμοποιούνται νεαροί κούνελοι για να παίρνουν πιο πολλά αρσενικά κουνελάκια που έχουν καλύτερο ρυθμό ανάπτυξης και μεγαλύτερη σωματική διάπλαση. Συνήθως ένας κούνελος επαρκεί για 20-25 κουνέλες. Στην πράξη, διατηρούνται περισσότερα αρσενικά για να μπορεί μια επιχείρηση να αντιμετωπίζει προβλήματα που προκύπτουν σε περιπτώσεις θανάτων αρσενικών, ανικανότητας και μη καλής απόδοσης σε κουνελάκια.

Ζευγάρωμα κουνελιών

Ο κούνελος πρέπει να διατηρείται σε καλή σωματική κατάσταση, να μην παχαίνει και να είναι σε καλή υγεία. Η αναπαραγωγική ζωή του κούνελου διαρκεί 22-24 μήνες και επομένως τα αρσενικά θα πρέπι να αντικαθίστανται στην ηλικία των 28-30 μηνών.

Το θηλυκό κουνέλι έρχεται σε οργασμό από την ηλικία των 3 μηνών ή ακόμη και νωρίτερα. Τα θηλυκά αναπαραγωγής, από την ηλικία των 2^1/2-3 μηνών, τοποθετούνται σε ατομικά κλουβιά και οδηγούνται στον κούνελο για τις επιβάσεις όταν φτάσουν στην ηλικία των 4-4^1/2 μηνών. Οι πρωτάρες οδηγούνται πάντοτε σε κούνελους με κάποια πείρα στις επιβάσεις. Πάντοτε οδηγούμε την κουνέλα στον κούνελο και όχι αντίθετα διότι το αρσενικό λειτουργεί καλύτερα στο δικό του χώρο. Εάν η επίβαση των θηλυκών αναπαραγωγής γίνει σε ηλικία μικρότερη των 4-4^1/2 μηνών υπάρχει ο κίνδυνος οι κουνέλες να μη γονιμοποιηθούν και να βρεθούν στην κατάσταση της ψευδοεγκυμοσύνης την οποία και συνηθίζουν. Εάν γονιμοποιηθεί σε τέτοια ηλικία συνήθως γεννά λίγα κουνελάκια, αδύνατα ή νεκρά και δεν έχει αρκετό γάλα.

Η αναπαραγωγική δραστηριότητα του θηλυκού κουνελιού διαρκεί λιγότερο απ' αυτή του αρσενικού. Επειδή η κουνέλα εξαντλείται από τις συχνές και πολύδυμες γέννες θα πρέπει σε ηλικία δύο χρόνων (10 γέννες) αν αντικαθίσταται.

Η φυσιολογία της αναπαραγωγής

Η φυσιολογία της αναπαραγωγής στα θηλυκά κουνέλια είναι ιδιότυπη σε σχέση με τα άλλα ζώα όπου ο οργασμός, δηλαδή η κατάσταση εκείνη όπου το θηλυκό δέχεται το αρσενικό για επίβαση, είναι έκδηλος και με ακριβή περιοδικότητα και προκαλείται από τη ρήξη του ωοθυλακίου και την απελευθέρωση του ωαρίου που ζητά να γονιμοποιηθεί. Στα θηλυκά κουνέλια δεν υπάρχουν έκδηλα εξωτερικά συμπτώματα οργασμού. Συνήθως η κουνέλα που βρίσκεται σε οργασμό είναι ανήσυχη, χωρίς όρεξη, σκορπά την τροφή της και έχει ερεθισμένα τα εξωτερικά γεννητικά της όργανα. Συνήθως όταν υπάρχουν ώριμα ωοθυλάκια το θηλυκό διεγείρεται από την παρουσία του αρσενικού και δέχεται την επίβαση.

Στην κουνέλα η ρήξη του ωοθυλακίου γίνεται 8-12 ώρες μετά την επίβαση (οχεία). Ο ερεθισμός που προκαλείται με την επίβαση προκαλεί ρήξη των ώριμων ωοθυλακίων. Στην πραγματικότητα αυτό σημαίνει ότι η κουνέλα μπορεί να γονιμοποιηθεί οποτεδήποτε εκτός απ' την περίοδο που βρίσκεται σε εγκυμοσύνη. Εάν δεν μεσολαβήσει οχεία δε γίνεται ρήξη των ωοθυλακίων και αυτά μεταβάλλονται σε ωχρά σωμάτια και το ζώο μπαίνει στη διαδικασία για ωρίμανση νέων ωοθυλακίων σε διάστημα 16-18 ημερών.

Προς το τέλος της εγκυμοσύνης παράγονται στις κουνέλες πολλά οιστρογόνα και έτσι ο οργασμός που παρατηρείται μεταξύ 3^ης και 5^ης μέρας μετά τον τοκετό είναι εντονότερος και η πιθανότητα να συλλάβει η κουνέλα είναι μεγαλύτερη. Εάν δεν οδηγηθεί στον κούνελο γιατί έχει να θηλάσει πολλά κουνελάκια και δεν πρέπει να εξαντληθεί με άλλη εγκυμοσύνη, τότε οδηγείται στον κούνελο σε 22-23 ημέρες μετά τον τοκετό.

Τρόπος διαπίστωσης της εγκυμοσύνης

Η διαπίστωση της εγκυμοσύνης είναι δυνατή μετά τη 12^ης ημέρα. Με λίγη εξάσκηση, ο κονικλοτρόφος μπορεί να ψηλαφήσει μαλακά την κοιλιά της κουνέλας προς το πίσω μέρος και να αισθανθεί τα έμβρυα εάν η κουνέλα έχει μείνει έγκυος. Εάν δεν εντοπίσει τα κουνελάκια είτε διότι δεν έχει αρκετή πείρα, είτε διότι η κουνέλα δεν είναι έγκυος τότε μετά από 4-6 μέρες παίρνει την κουνέλα στον κούνελο για επίβαση. Εάν αυτή δε δέχεται τον κούνελο τότε σημαίνει ότι είναι έγκυος. Η εγκυμοσύνη διαρκεί 29-33 μέρες. Συνήθως διαρκεί 31 μέρες. Ο κονικλοτρόφος γνωρίζει, από στοιχεία που κρατά για την κάθε κουνέλα, πότε θα έχει τοκετό και φροντίζει να παρακολουθεί την εξέλιξή του. Από τη δεύτερη μέρα κάνει έλεγχο της φωλιάς, μετρά τα κουνελάκια, κοιτάζει εάν είναι χορτάτα και απομακρύνει τα ψόφια.

Μια κουνέλα γεννά συνήθως 8-12 κουνελάκια. Με την πρώτη επιθεώρηση γίνονται και οι αναγκαίες διευθετήσεις ώστε η κάθε κουνέλα να μείνει με 8 κουνελάκια. Τα επιπλέον κουνελάκια μεταφέρονται σε άλλες μητέρες που έχουν λιγότερα από 8 κουνελάκια. Η υιοθεσία γίνεται εύκολα εάν κρατήσουμε τη μητέρα για λίγο έξω από τη φωλιά μέχρις ότου τα ξένα κουνελάκια πάρουν τη μυρωδιά της νέας φωλιάς. Όταν υπάρχουν κουνέλες με 4-5 κουνελάκια η κάθε μία τότε μεταφέρονται τα κουνελάκια της μιας στην άλλη. Η κουνέλα που αφήνεται χωρίς κουνελάκια οδηγείται την 3^η-5^η ημέρα στον κούνελο.

Τα κουνελάκια γεννιούνται με κλειστά τα μάτια και δε φέρουν τρίχωμα. Μετά την πρώτη εβδομάδα το σώμα τους είναι ήδη καλυμμένο με τρίχωμα και από την 9^η περίπου μέρα ανοίγουν και τα μάτια τους. Σε ηλικία τριών περίπου εβδομάδων είναι σε θέση να βγαίνουν από τη φωλιά τους και να επιστρέφουν σ'αυτή για να κοιμηθούν. Εάν η έξοδος από τη φωλιά γίνεται πολύ συχνά αυτό είναι ένδειξη ότι η μητέρα τους δεν τα θηλάζει κανονικά ή το γάλα της δεν είναι αρκετό.

Τα κουνελάκια μόλις γεννηθούν ζυγίζουν συνήθως 65-70 γραμμάρια και θηλάζουν γάλα (10-15 γρ. την πρώτη εβδομάδα, 15-25 γραμ. τη δεύτερη, 20-30 γραμ. την τρίτη και 20-25 γραμ. την τέταρτη εβδομάδα) μέχρι την τέταρη εβδομάδα από τη γέννησή τους οπότε απογαλακτίζονται με την απομάκρυνση της μητέρας σε άλλο κλουβί. Μετά τον απογαλακτισμό τα κουνελάκια παραμένουν μαζί για άλλες 4 εβδομάδες και μετά χωρίζονται και μένουν το πολύ 6 μαζί σε κλουβί πάχυνσης για άλλες 4 εβδομάδες οπότε είναι έτοιμα για σφαγή (σε ηλικία 75-85 ημερών και βάρους 2-2^η κιλά).