Βοτανικά χαρακτηριστικά κολοκυθιάς

Η κολοκυθιά είναι φυτό μονοετές, ποώδες, έρπον ή αναρριχώμενο. Η ρίζα είναι πασσαλώδης και αναπτύσσεται μέχρι και βάθος 1,20m, αλλά το κυρίως ριζόστρωμα βρίσκεται μέχρι τα 40-50cm. Ο βλαστός είναι συνήθως γωνιώδους διατομής, αλλά και κυλινδρικής, φέρει τρίχες, τα μεσογονάτια διαστήματα είναι μικρά, δεν διακλαδίζεται και το μήκος του φθάνει μέχρι μερικά μέτρα. Τα φύλλα είναι μεγάλα, πεντάλοβα ή τρίλοβα με μεγάλες ή μικρές εγκοπλώσεις και φέρουν τρίχες. Ο μίσχος είναι μακρύς και χονδρός, κούφιος εσωτερικά. Τα άνθη είναι μεγάλα, μασχαλιαία, με περιάνθιο πενταμερές και στεφάνη χοανοειδή εντόνου κίτρινου χρώματος. Το φυτό είναι μόνοικο και δικλινές, δηλ. φέρει αρσενικά και θηλυκά άνθη χωριστά πάνω στο ίδιο φυτό. Τα αρσενικά άνθη εμφανίζονται πρώτα στη βάση του βλαστού και αργότερα διάσπαρτα κατά μήκος του βλαστού, πάνω σε μακρύ, λεπτό ποδίσκο, έχουν 5 στήμονες ελεύθερους, με ανθήρες ενωμένους. Χρησιμοποιούνται για ντολμάδες (κολοκυθοντολμάδες). Τα θηλυκά άνθη εμφανίζονται μετά τα πρώτα αρσενικά πάνω στο βλαστό, έχουν κοντό ποδίσκο και υποφυή ωοθήκη, η οποία είναι τρίχωρος και έχουν επίσης στύλο με τρία στίγματα δίλοβα. Το φυτό σταυρογονιμοποιείται κυρίως με τις μέλισσες, αλλά και με άλλα έντομα (π.χ μυρμήγκια). Ο καρπός είναι ράγα ή πέπων, διαφόρων χρωμάτων (πράσινο βαθύ, πράσινο ανοιχτό, λευκό, κίτρινο) και σχημάτων (κυλινδρικό, ελλειψοειδές), ανάλογα με την ποικιλία.