Υποκείμενα εσπεριδοειδών

Γενικά

Το κατ’ εξοχήν χρησιμοποιούμενο σήμερα στην Ελλάδα υποκείμενο εσπεριδοειδών είναι η Νεραντζιά και αυτό διότι συγκεντρώνει πολλά πλεονεκτήματα όπως π.χ. ανθεκτικότητα στις χαμηλές θερμοκρασίες, στην κομίωση, καλή συγγένεια με τις περισσότερες καλλιεργούμενες ποικιλίες εσπεριδοειδών κ.α. Όμως, ενόψει της εμφάνισης της τριστέτσας (μεταδίδεται με αφίδες) καθώς και των άλλων ιώσεων όπως ξυλοπόρωση και εξώκορτη (μεταδίδεται με εργαλεία) δεδομένου ότι η νερατζιά δεν είναι ανθεκτική, θα πρέπει να αρχίσει σταδιακά η αντικατάσταση των εσπεριδοειδών τουλάχιστον στις νέες φυτείες με ποικιλίες εμβολιασμένες σε υποκείμενα ανθεκτικά στις παραπάνω ιώσεις. Κι επειδή σε κάθε περιοχή όπου καλλιεργούνται τα εσπεριδοειδή οι εδαφοκλιματολογικές συνθήκες ως επί το πλείστον διαφέρουν, όπως πιθανόν να διαφέρει επίσης και η εμφάνιση ή όχι κάποιας φυτονόσου γι’ αυτό και ο παραγωγός θα πρέπει να προσαρμόσει τη χρήση του υποκειμένου ανάλογα με τη περίπτωση. Παρακάτω περιγράφονται τα σπουδαιότερα υποκείμενα τα οποία χρησιμοποιούνται τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό για την καλλιέργεια των εσπεριδοειδών.

Νερατζιά Υποκείμενο ανθεκτικό στις χαμηλές θερμοκρασίες και στη κομίωση, αντέχει στα ασβεστούχα καθώς επίσης και στα αλατούχα εδάφη. Προσαρμόζεται καλά στα βαθιά, υγρά εδάφη και μετρίως στα βαριά. Είναι ανεκτικό στην ξυλοπόρωση, αλλά πολύ ευαίσθητο στην ίωση της τριστέτσας. Τα σποροδενδρύλλια είναι πολύ ζωηρά και οι καρποί των διαφόρων ειδών που είναι εμβολιασμένα στη νερατζιά είναι καλής ποιότητας.

Πορτοκαλιά Ανθεκτικό υποκείμενο στις χαμηλές θερμοκρασίες, ευδοκιμεί θαυμάσια σε ελαφρά αμμώδη εδάφη (δεν ανέχεται τα υγρά και βαθιά) . Είναι ευαίσθητη στην κομίωση και δίνει αντοχή στις λεμονιές στην κορυφοξήρα. Ποικιλίες εμβολιασμένες στη κοινή πορτοκαλιά δίνουν καλή παραγωγή και συγχρόνως καλή ποιότητα καρπών.

Τρίφυλλη Πορτοκαλιά (Poncirus trifoliata) Είναι το πιο ανθεκτικό υποκείμενο στις χαμηλές θερμοκρασίες, στην κομίωση, στην τριστέτσα και στην ξυλοπόρωση, είναι όμως πολύ ευαίσθητο στην εξώκορτη και στα ασβεστώδη εδάφη. Παρουσιάζει καλή συγγένεια μόνο με λίγες ποικιλίες εσπεριδοειδών. Είναι απαιτητική στην καλή ποιότητα νερού. Ποικιλίες εμβολιασμένες στην τρίφυλλη πορτοκαλιά, γίνονται χαμηλόκορμες.

Σιτράνζες (Citranges) Είναι υβρίδια τα οποία προήλθαν από διασταύρωση της τρίφυλλης πορτοκαλιάς x πορτοκαλιάς. Είναι ανθεκτικά στις χαμηλές θερμοκρασίες, στην τριστέτσα και στην κομίωση, ευαίσθητα στην εξώκορτη, στο ασβέστιο και στην υγρασία εδάφους. Ποικιλίες εμβολιασμένες στα παραπάνω υποκείμενα δίνουν καλή παραγωγή καρπών. Σαν μειονέκτημα θα μπορούσε να θεωρηθεί το γεγονός ότι πολλά από αυτά παράγουν λίγους σπόρους, με αποτέλεσμα να περιορίζεται η χρήση τους από τους φυτοριούχους. Σαν καλύτερα υβρίδια από τα Citranges μέχρι σήμερα έχουν αποδειχθεί τα παρακάτω:

• Carrizo citrange: Παράγει δέντρα ζωηρά και παραγωγικά με καλή ποιότητα καρπών. Ξεχωρίζουν οι συνδυασμοί του με τα μανταρίνια Encore και Fortune. Γενικά, τα μανταρίνια που είναι εμβολιασμένα στο Carrizo αποκτούν πιο έντονο χρώμα κατά την ωρίμανση.
• Trover citranges: Ποικιλίες εμβολιασμένες στο Troyer ξεχωρίζουν για την ποιότητα των καρπών. Ένας πολύ καλός συνδυασμός είναι με τη κλημεντίνη, η οποία είναι ένα κατάλληλο υποκείμενο για την επαναφύτευση εσπεριδοειδών.
• C-32 Citrange: Υποκείμενο πολύ ζωηρό, παράγει λίγους σπόρους και δίνει καλούς συνδυασμούς με την πορτοκαλιά Valenzia και με τη μανταρινιά Minneola.
• C-35 Citranges: Παρουσιάζει μεγάλη αντοχή στους νηματώδεις, είναι ζωηρό και έχει καλούς συνδυασμούς με το W. Navel.

Σιτρουμέλλο (Citrumelo) (Υβρίδιο P. Trifoliata x Γκρέιπ-φρουτ) Ανθεκτικό στην τριστέτσα, στη κομίωση, στη ξηρασία, στους νηματώδεις, στα άλατα του εδάφους καθώς επίσης και στην υγρασία. Είναι κατάλληλο για την επαναφύτευση εσπεριδοειδών, κάτι που δεν συνιστάται για τη νερατζιά. Αυξάνει την παραγωγικότητα των δέντρων καθώς και το μέγεθος των καρπών. Προάγει την πρωίμηση και τον χρωματισμό και είναι το πιο ελπιδοφόρο υποκείμενο των περισσότερων ποικιλιών στα εσπεριδοειδή.

Βολκαμεριάνα (Citrus volcameriana) Προσαρμόζεται σε ποικιλία εδαφών. Δίνει μεγάλη παραγωγή, αλλά όχι και τόσο καλή ποιότητα. Σύμφωνα με τους Ιταλούς, παρουσιάζει σχετική ανθεκτικότητα στην κορυφοξήρα. Είναι πολύ ευαίσθητο στις χαμηλές θερμοκρασίες και μετρίως ανθεκτικό στη τριστέτσα και κομίωση. Μειώνει την οξύτητα των καρπών και δίνει καλούς συνδυασμούς με το μανταρίνι Mineola, το οποίο αποκτά γλυκότερη γεύση.

Γλυκολιμετία (Sweet Lime) Παρουσιάζει μεγάλη ανθεκτικότητα στην κορυφοξήρα ιδίως με τις ποικιλίες Αδαμοπούλου και Βακάλου. Δίνει καλές παραγωγές με καλή ποιότητα καρπών και επιταχύνει την καρποφορία των δέντρων. Είναι ευαίσθητο στις ιώσεις τριστέτσα, ξυλοπόρωση και εξώκορτη. Ευδοκιμεί σε ελαφριά και αμμώδη εδάφη. Είναι το κατ’ εξοχήν υποκείμενο για την ποικιλία Jaffa ή Σαμούτι στο Ισραήλ.

Tangello Orlando Υβρίδιο της μανταρινιάς Dancy και Γκρέιπ-φρουτ Duncan. Είναι ευαίσθητο στην κομίωση καθώς επίσης στη τριστέτσα και ξυλοπόρωση όταν είναι εμβολιασμένο με πορτοκαλιά. Έχει γλυκό χυμό και πρωιμίζει τον χρωματισμό στις περισσότερες ποικιλίες, όπως και στη Μανταρινιά Clementines, Satsuma κ.α.

Μανταρινιά Κλεοπάτρα (Cleopatra) Προσαρμόζεται σε ποικιλία εδαφών αλλά προτιμά τα ελαφρά και αμμώδη εδάφη. Έχει καλή συγγένεια με τα περισσότερα είδη εσπεριδοειδών. Είναι ανθεκτική στην τριστέτσα, ξυλοπόρωση και κομίωση, αλλά ευαίσθητη στην εξώκορτη. Δίνει καλές παραγωγές, παρουσιάζει όμως το μειονέκτημα ότι ποικιλίες που είναι εμβολιασμένες στη Κλεοπάτρα, αργούν να μπουν στη καρποφορία. Δίνει λύση σε εδάφη με ασβέστιο και άλατα χλωρίου (αντέχει σε τοξικά ιόντα Βο, Na κ.α.) εκεί όπου τα άλλα υποκείμενα αδυνατούν. Σαν υποκείμενο παράγει μικρούς καρπούς.