Εγκαταστάσεις κονίκλων

Κονικλοτροφεία

Ο σχεδιασμός και η κατασκευή των κονικλοτροφείων απαιτεί τη γνώση των άριστων συνθηκών διατήρησης των κουνελιών καθώς επίσης και των ζωοτεχνικών μεθόδων αναπαραγωγής και εκτροφής τους. Οι προϋποθέσεις αυτές καλύπτονται με τις κατάλληλες κτιριακές κατασκευές και τον κατάλληλο μηχανολογικό εξοπλισμό. Είναι φανερό ότι όταν δεν εξασφαλίζονται καλές συνθήκες διατήρησης των κουνελιών, δεν επιτυγχάνονται υψηλές αποδόσεις, όσο καλό κι αν είναι το ζωικό υλικό και οι χειρισμοί των ζώων είναι οι ενδεδειγμένοι.

Η συστηματική εκτροφή των κουνελιών γίνεται σε θαλάμους ελεγχόμενου ή ημιελεγχόμενου περιβάλλοντος.

Για την κατασκευή ενός κτίσματος μεταξύ των άλλων πρέπει να ληφθούν υπόψη η εκλογή της τοποθεσίας εγκατάστασης από πλευράς οδικής προσπέλασης καθώς και η εξασφάλιση νερού και ρεύματος. Η ησυχία της περιοχής από πλευράς θορύβων και ο σωστός προσανατολισμός των κτιρίων είναι παράμετροι που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη. Τα κουνέλια είναι ευαίσθητα ζώα και τρομάζουν εύκολα από καθημερινούς και οικείους θορύβους. Είναι δυνατό δε να προκληθεί αναστάτωση στα ζώα με αντίκτυπο κανιβαλλισμό και εγκατάλειψη νεογνών.

Ο καθορισμός του προσανατολισμού των κτιρίων είναι συνάρτηση των κλιματικών συνθηκών που επικρατούν στην περιοχή. Συνιστάται νότιος στις ψυχρές περιοχές και νοτιοανατολικός στις θερμές περιοχές. Μαζί δε με το σωστό σχεδιασμό του αερισμού συμβάλλουν στις υγιεινές συνθήκες διαβίωσης των ατόμων.

Προκειμένου να κατασκευαστεί σωστά ένα καινούριο κονικλοστάσιο είναι απαραίτητη η γνώση των προδιαγραφών του μικροκλίματος που πρέπει να επικρατούν στους διάφορους χώρους (θερμοκρασία, υγρασία, αερισμός, φωτισμός), αριθμητικά δεδομένα των οποίων αναφέρονται στον παρακάτω πίνακα.

Βέβαια για την επίτευξη των άριστων συνθηκών μικροκλίματος υπάρχει αλληλοσυσχέτιση των παραμέτρων θερμοκρασίας, σχετικής υγρασίας, αερισμού όπως φαίνεται και παρακάτω. Οαερισμός των θαλάμων εκτροφής είναι αναγκαίος για την ανανέωση του αέρα, την οξυγόνωση, την απομάκρυνση επιβλαβών αερίων και πτώση της θερμοκρασίας κατά το καλοκαίρι και τη ρύθμιση της σχετικής υγρασίας. Ο αερισμός πρέπει να είναι επαρκής χωρίς να προκαλούνται ρεύματα. Η ταχύτητα του αέρα στο επίπεδο των κουνελιών δεν πρέπει να υπερβαίνει ορισμένα ανώτατα όρια ανάλογα με τη θερμοκρασία και τη σχετική υγρασία, διότι τα κουνέλια είναι ευαίσθητα στα ισχυρά ρεύματα.

Τα βλαβερά αέρια οφείλονται στην αναπνοή των ζώων και τη ζύμωση ούρων και περιττωμάτων. Με την άμεση απομάκρυνση αυτών περιορίζεται η ύπαρξη των αερίων αυτών εντός των θαλάμων και ελέγχεται κατά κάποιο τρόπο και η υγρασία του χώρου. Από υπολογισμούς έχει βρεθεί ότι αποδεκτά επίπεδα εντός ενός κονικλοτροφείου για μεν την αμμωνία είναι 15-20ppm, για το διοξείδιο του άνθρακα 350ppm και το υδρόθειο 2ppm. Άριστες συνθήκες από πλευράς υγρασίας έχει δειχθεί ότι είναι γύρω στο 60-70% σχετικής υγρασίας, ενώ αρχίζουν να υποφέρουν για τιμές χαμηλότερες του 55%.

Ο αερισμός του κονικλοτροφείου μπορεί να είναι φυσικός ή τεχνητός δηλαδή με εξαεριστήρες ή συνδυασμοί φυσικού και τεχνητού. Ο φυσικός αερισμός εξαρτάται από τη διαφορά των θερμοκρασιών μέσα και έξω από το κονικλοτροφείο. Εφαρμόζεται σε μικρές επιχειρήσεις και όταν οι θερμοκρασίες κατά το θέρος δεν είναι πολύ υψηλές. Στα κονικλοτροφεία που γίνεται μόνο φυσικός αερισμός μέσω παραθύρων ή ανοιγμάτων της οροφής το πλάτος του θαλάμου πρέπει να είναι μεταξύ 8-12 μέτρα. Τα ανοίγματα εισόδου και εξόδου του αέρα πρέπει να απέχουν καθέτως σημαντικά μεταξύ τους και συνήθως τα πρώτα τοποθετούνται όσο το δυνατό χαμηλότερα ενώ τα της εξόδου βρίσκονται στην οροφή. Ως προς τις διαστάσεις εξόδου του αέρα αντιπροσωπεύουν τα 2-3% της επιφάνειας του δαπέδου ενώ της εισόδου τα 3-5%.

Το φυσικό σύστημα εξαερισμού είναι οικονομικό και απλό στη χρήση του απαιτεί όμως προστατευτική ρύθμιση των ανοιγμάτων εισόδου κυρίως του αέρα διότι έχει σοβαρή εξάρτηση από τις εξωτερικές κλιματικές συνθήκες.

Η εφαρμογή ενός συστήματος δυναμικού αερισμού για έναν συγκεκριμένο χώρο αποτελεί αντικείμενο ειδικής τεχνικής μελέτης. Προϋποθέτει την ύπαρξη εξαεριστήρων εισαγωγής ή εξαγωγής αέρα ή και συνδυασμό των δύο τύπων και διακρίνεται στο σύστημα δημιουργίας υποπίεσης ή υπερπίεσης στο εσωτερικό.

Φωτισμός

Η φωτοπερίοδος έχει επίδραση στην αναπαραγωγική λειτουργία του κουνελιού όπως άλλωστε συμβαίνει και στα άλλα ζώα. Η διάρκεια φωτισμού φάινεται ότι έχει σημαντική επίδρασδη στην αποδοχή της οχείας από μέρους της κουνέλας. Γι' αυτό και στα παραδοσιακά κονικλοστάσια που φωτίζονται σχεδόν αποκλειστικά με φυσικό φωτισμό παρατηρείται σταδιακή μείωση της αποδοχής οχείας από το Φθινόπωρο μέχρι την αρχή της Άνοιξης. Έχει αποδειχθεί ότι διάρκεια φωτισμού 14-16 ώρες/24ωρο διατηρεί το ποσοστό αποδοχής της οχείας στις κουνέλες σε υψηλά επίπεδα. Όσον αφορά στους κούνελους αναπαραγωγής, μία φωτοπερίοδος 8ώρες/24ωρο είναι αρκετή για τη διατήρηση τόσο της σπερματογένεσης όσο και της διάθεσης για επίβαση σε ικανοποιητικά επίπεδα.

Αν και τα δεδομένα αυτά δείχνουν μία ευνοϊκή φωτοπερίοδο διαφορετική μεταξύ αρσενικών και θηλυκών, για λόγους οικονομικούς αλλά και διευκόλυνσης των εργασιών στην εκτροφή, είναι πολύ σύνηθες να διατηρούνται τα θηλυκά και τα αρσενικά στον ίδιο χώρο με επιδιωκόμενη φωτοπερίοδο 16 ωρών. Η φωτοπερίοδος αυτή επιτυγχάνεται με συμπληρωματικό τεχνητό φωτισμό κατά τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες.

Για τα αναπτυσσόμενα κουνέλια που προορίζονται είτε για παραγωγή κρέατος είτε για αναπαραγωγή δεν απαιτείται φωτισμός παρά μόνο για την εξυπηρέτηση του εκτροφέα. Βέβαια στη χρήση του χαμηλού φωτισμού θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η τήρηση του αισθήματος της νύχτας και της ημέρας γιατί αυτό συμβάλλει θετικά στην ομαλή λειτουργία της τυφλοτροφίας.

Η ένταση του φωτισμού πρέπει να είναι 30-40 Lux στο επίπεδο των θηλυκών ζώων. Σαν οδηγός για το φωτισμό αναφέρεται ότι κοινοί λαμπτήρες πυρακτώσεως ισχύος 40W σε ύψος 2m περίπου από τα κουνέλια και σε απόσταση 3m μεταξύ τους, μπορούν να δώσουν φωτισμό έντασης 30 Lux περίπου στο επίπεδο των ζώων όταν οι εσωτερικές επιφάνειες του θαλάμου είναι ανοικτού χρώματος.

Οι λαμπτήρες φθορισμού είναι προτιμώτεροι από τους κοινούς λαμπτήρες γιατί είναι οικονομικότεροι από πλευράς κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος αλλά και μεγαλύτερης διάρκειας ζωής. Μειονέκτημα αποτελεί το τρεμόσβημα που κάνουν κατά το άναμμα που μπορεί να τρομάζει τα κουνέλια και που αποφεύγεται με ειδικούς λαμπτήρες.

Γενικά η εγκατάσταση φωτισμού πρέπει να γίνεται από ειδικό ώστε να υπολογίζεται η σωστή ισχύς των χρησιμοποιούμενων λαμπτήρων για το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Θερμοκρασία

Στους θαλάμους εκτροφής κουνελιών η άριστη θερμοκρασία είναι γύρω στους 16^oC. Η διακύμανση της οποίας καλό είναι να μην ξεπερνά τους 3-5^oC.

Βέβαια οι άριστες θερμοκρασίες ποικίλλουν στα κουνέλια ανάλογα με το αναπαραγωγικό τους στάδιο. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους για τη δημιουργία ξεχωριστών θαλάμων "τοκετού-γαλουχίας" και πάχυνσης. Οι θερμοκρασίες κάτω των 5^oC και άνω των 30^oC είναι οριακές και οπωσδήποτε επιζήμιες. Το σημαντικότερο στοιχείο που αφορά τη θερμοκρασία είναι ότι πρέπει να αποφεύγονται οι απότομες μεταβολές της, που οδηγούν σε έντονα αναπνευστικά προβλήματα, σε μεγάλη θνησιμότητα των νεογνών στη φωλιά και σε διακύμανση του δείκτη μετατρεψιμότητας της τροφής και της ταχύτητας ανάπτυξης. Για την αποφυγή ακραίων θερμοκρασιών πρέπει να προσεχθεί ο τύπος του κονικλοτροφείου, το σύστημα εξαερισμού και η μόνωση γενικά σε συνάρτηση με το μικροκλίμα.

Για τις ελληνικές καιρικές συνθήκες κυρίως οι θερμές ημέρες του καλοκαιριού αποτελούν σοβαρό πρόβλημα. Στην περίπτωση που υπάρχει άφθονο διαθέσιμο νερό, ένας πρακτικός τρόπος μείωσης της εσωτερικής θερμοκρασίας είναι η ισχυρή κατάβρεξη της οροφής εσωτερικά. Επιτυγχάνεται έτσι μείωση της εσωτερικής θερμοκρασίας κατά 3-5^oC, εφόσον όμως οι περιοχές δεν χαρακτηρίζονται από υψηλή υγρασία, διότι αλλιώς με τον ψεκασμό αυξάνεται η δυσφορία των κουνελιών, επειδή δεν διευκολύνεται η εξάτμιση του ιδρώτα τους.

Υγρασία

Η επιθυμητή σχετική υγρασία εντός των θαλάμων είναι να διατηρείται σταθερη και να κυμαίνεται μεταξύ 60 και 70%.

Σε ποσοστό κάτω του 50% σχετική υγρασία, έρευνες έχουν δείξει, ότι τα κουνέλια υποφέρουν, ενώ ανέχονται με ευκολία υψηλές τιμές μέχρι και 80%.

Η κυριότερη αιτία για τη δημιουργία υψηλής υγρασίας εντός των θαλάμων είναι τα ούρα, τα κόπρανα των ζώων και η υγρασία του περιβάλλοντος που επιβαρύνεται ακόμη περισσότερο από τα άτομα όταν διατηρούνται σε μεγάλη πυκνότητα. Για να διατηρηθεί το επίπεδο της υγρασίας σε σταθερά σχετικώς επίπεδα, ο εκτροφέας έχει επιπλέον στη διάθεσή του, κατά το χειμώνα, τη θέρμανση και κατά το καλοκαίρι διάφορα συστήματα ψεκασμού.

Εξοπλισμός

Ο εξοπλισμός των κονικλοτροφείων συνίσταται βασικά από τα κλουβιά των κουνελιών, φωλιές, ταΐστρες, ποτίστρες και το σύστημα απομάκρυνσης της κοπριάς.

Αναγκαίες συνθήκες μικροκλίματος στους διάφορους χώρους του κονικλοτροφείου.

Συνθήκες μικροκλίματος	Θάλαμος "αναπαραγωγής"	Θάλαμος "πάχυνσης"	Κιβώτιο φωλιάς
Άριστη θερμοκρασία	15-18oC	12-15oC	-
Οριακή ελάχιστη θερμοκρασία	5oC	5oC	-
Οριακή μέγιστη θερμοκρασία	30oC	30oC	-
Θερμοκρασία στο εσωτερικό περιβάλλον του κιβωτίου	-	-	25oC
Θερμοκρασία μέσα στη στρωμνή της φωλιάς	-	-	30-32oC
Άριστη σχετική υγρασία	60-65%	60-65%	-
Ελάχιστη σχετική υγρασία	55%	55%	-
Μέγιστη σχετική υγρασία	80%	80%	-
Απαιτήσεις σε αερισμό	1-3m3/h/Kg Σ.Β.	1-3m3/h/Kg Σ.Β.	-
Ανανέωση του αέρα	0,8-8 φορές/h	0,8-8 φορές/h	-
Ταχύτητα αέρα το χειμώνα	0,1m/sec	0,1m/sec	-
Ταχύτητα αέρα το θέρος	0,4m/sec	0,4m/sec	-
Διάρκεια φωτισμού	16 ώρες	Σκοτάδι εκτός από τις ώρες εργασίας	-
Ένταση στην οροφή του κλουβιού	30-40 lux	Ικανοποιητική για την εκτέλεση εργασιών	-

Αερισμός στα κονικλοτροφεία σε σχέση με τη θερμοκρασία και τη σχετική υγρασία τους

Θερμοκρασία oC	Σχετική υγρασία %	Ταχύτητα αέρα m/sec	Ανανέωση αέρα m3/h/kg Ζ.Β.
12-15	60-65	0,10-0,15	1-1,5
16-18	70-75	0,15-0,20	2-2,5
19-22	75-80	0,20-0,30	3-3,5
23-25	80	0,30-0,40	3,5-4