Καλλιέργεια σίκαλης
Γενικά
Η καλλιέργεια της σίκαλης [1] μειωνόταν σταθερά στη χώρα μας μέχρι περίπου το 1980 λόγω της προτίμησης περισσότερο αποδοτικών σιτηρών και κυρίως του σιταριού και κριθαριού. Οι πρόσφατες αυξητικές τάσεις μπορεί να αποδοθούν στις ικανοποιητικές τιμές που απολαμβάνει το προϊόν.
Σήμερα οι μεγαλύτερες εκτάσεις (41% του συνόλου) καλλιεργούνται στις ορεινές περιοχές της Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας και κυρίως στους Νομούς Φλώρινας και Κοζάνης, ενώ σημαντικές εκτάσεις καλλιεργούνται στην Ήπειρο (29% στο Ν. Ιωαννίνων) και μικρότερες στη Θράκη (15%, κυρίως στο Ν. Ξάνθης). Γενικά η καλλιέργεια περιορίζεται στις περιοχές με τους δριμύτερους χειμώνες.
Παλαιότερα ήταν αρκετά συνηθισμένη η καλλιέργεια μίγματος σιταριού και σίκαλης που ονομαζόταν "σμιγός". Το προϊόν χρησίμευε για την παρασκευή ψωμιού. Προπολεμικά η καλλιέργεια σμιγού καταλάμβανε έκταση 500.000 στρ. με παραγωγή 32-35.000tn. Κατά το 1983 η έκταση έφθασε μόνο τα 4.900στρ. και η παραγωγή τους 340tn.
Προετοιμασία εδάφους και σπορά σίκαλης
Η σίκαλη είναι λιγότερο απαιτητική από τα άλλα χειμωνιάτικα σιτηρά σε κατεργασία του εδάφους, γιατί ανταγωνίζεται τα ζιζάνια αποτελεσματικότερα. Συνήθως η πρακτική είναι ίδια και ισχύουν οι γενικοί κανόνες που ισχύουν για τα σιτηρά. Ακολουθήστε τον παρακάτω σύνδεσμο για περισσότερες πληροφορίες. Κατεργασία εδάφους για τα σιτηρά.
Σε αγρούς χωρίς πολλά ζιζάνια είναι δυνατή και η σπορά χωρίς προετοιμασία του εδάφους ανάμεσα σε καλαμιές ή φυτικά υπολείμματα. Έτσι επιτυγχάνεται προστασία των φυταρίων από το χειμερινό ψύχος, μείωση των κινδύνων διάβρωσης των εδαφών και εξοικονόμηση υγρασίας.
Ποσότητα σπόρου και διάταξη των φυτών
Από πολλά πειράματα έχει βρεθεί ότι οι καλύτερες δόσεις σπόρου για καρποδοτικές καλλιέργειες κυμαίνονται από 5-10kg/στρ. Για βοσκή, χλωρή λίπανση και γενικά για παραγωγή βιομάζας η ποσότητα του σπόρου μπορεί να φτάσει και να ξεπεράσει τα 15kg/στρ.
Για τις αποστάσεις μεταξύ των γραμμών σποράς ισχύει ό,τι και για τα άλλα χειμωνιάτικα σιτηρά. Στο σύνδεσμο που ακολουθεί αναλύεται η σπορά του σιταριού. Σπορά σιταριού.
Χρόνος και βάθος σποράς
Επειδή καλλιεργείται σε ψυχρές περιοχές σπέρνεται γενικά νωρίτερα από το σιτάρι. Η σπορά κλιμακώνεται από 15 Αυγούστου μέχρι τέλος Νοεμβρίου, ανάλογα με τη δριμύτητα του χειμώνα. Όταν η καλλιέργεια προορίζεται για χλωρή νομή, βόσκηση ή χλωρή λίπανση πρέπει να σπέρνεται ένα περίπου μήνα νωρίτερα από τη συνηθισμένη ημερομηνία για να έχει προλάβει το φυτό να αποκτήσει την απαιτούμενη ανάπτυξη. Ανοιξιάτικες σπορές είναι πολύ σπάνιες. Όπου όμως γίνονται, θα πρέπει να πραγνματοποιούνται όσο το δυνατόν νωρίτερα. Σε υγρά εδάφη το βάθος σποράς είναι 2.5-3cm, ενώ σε ξηρότερα και αμμώδη εδάφη φτάνει τα 5-7cm.
Τρόπος σποράς
Συνήθως η σπορά είναι γραμμική και σπανιότερα χύδην.
Λίπανση σίκαλης
Στον πίνακα παρακάτω φαίνονται τα ποσά των μακροστοιχείων που απομακρύνει η σίκαλη από το έδαφος.
| Μακροστοιχεία | Υπέργειο τμήμα | Υπέργειο τμήμα+ρίζες |
|---|---|---|
| N | 3.9kg | 4.3kg |
| P2O5 | 1.4kg | 1.5kg |
| K | 5.0kg | 5.2kg |
| CaO | 1.9kg | 2.5kg |
Είναι γεγονός ότι σε φτωχά εδάφη η λίπανση ανεβάζει σημαντικά τις αποδόσεις της σίκαλης, αλλά θα πρέπει να εφαρμόζεται όταν είναι οικονομικά συμφέρουσα και αποδοτική (π.χ. όταν υπάρχει επάρκεια υγρασίας). Το άζωτο αυξάνει το αδέλφωμα και την ανάπτυξη του υπέργειου τμήματος. Το ριζικό σύστημα επίσης αυξάνεται σε μέγεθος, αλλά σε μικρότερο βαθμό από το υπέργειο, με αποτέλεσμα η αζωτούχος λίπανση να αυξάνει τη σχέση βλαστών/ρίζες. Γενικά, η σίκαλη αντιδρά λιγότερο θεαματικά στην προσθήκη αζώτου από το σιτάρι και οι μέγιστες αποδόσεις σε καρπό παρατηρούνται σε δόσεις 3.5-5kg N/στρ. Ποσότητες μεγαλύτερες από 7kg/στρ. μπορεί να προκαλέσουν πλάγιασμα, αν κι αυτό είναι λιγότερο έντονο απ' ό,τι στα άλλα χειμωνιάτικα σιτηρά. Για άριστη παραγωγή βιομάζας οι δόσεις αζώτου μπορεί να φτάσουν τα 10kg/στρ. Ο φωσφόρος μπορεί να εφαρμόζεται σε δόσεις γύρω στα 5kg P2O5/στρ., ενώ το κάλι, αν παρίσταται ανάγκη, σε δόσεις 3-4kg K/στρ.
Άρδευση σίκαλης
Για τη σημασία του νερού στην ανάπτυξη και τις τελικές αποδόσεις της καλλιέργειας της σίκαλης ισχύει ό,τι ισχύει γενικά για τα σιτηρά. Πιο συγκεκριμένα, το νερό επηρεάζει τις τελικές αποδόσεις σε διάφορο βαθμό, ανάλογα με την επάρκειά του στα διάφορα στάδια ανάπτυξης. Από πολλές έρευνες στα σιτηρά βρέθηκε ότι:
- Οι μεγαλύτερες μειώσεις στις τελικές αποδόσεις παρατηρούνται όταν υπάρχει έλλειψη νερού κατά τη διαφοροποίηση των αναπαραγωγικών οργάνων και κατά τη διάρκεια της άνθησης με τελικό αποτέλεσμα το σχηματισμό μικρότερου αριθμού καρπών/στάχυ. Οι δυσμενείς επιδράσεις έχουν ως αποτέλεσμα μικρότερο αριθμό σταχυδίων/στάχυ και σχηματισμό μη φυσιολογικών και στείρων γυρεοκόκκων εάν η έλλειψη του νερού παρατηρηθεί κατά τη μείωση. Οι επιδράσεις στον ύπερο είναι μικρότερης σημασίας. Μακροσκοπικά, το στάδιο αυτό εκτείνεται από το τέλος του καλαμώματος μέχρι την αρχή της άνθησης. Στο διάστημα αυτό τα φυτά παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη υδατοκατανάλωση ενώ μειώνονται οι βροχοπτώσεις και σταματάει η αύξηση του ριζικού συστήματος. Κατά τα στάδια αυτά η προσθήκη νερού με άρδευση ή βροχόπτωση έχει τις πιο ευεργετικές επιδράσεις στις τελικές αποδόσεις.
- Μείωση των αποδόσεων σε μικρότερο βαθμό παρατηρείται όταν λείπει το νερό:
- Κατά το αδέλφωμα, οπότε παράγεται μικρότερος αριθμός γονίμωμ στελεχών και
- κατά το γέμισμα με αποτέλεσμα μικρότερο τελικό βάρος ή και συρρικνωμένους καρπούς. Συνήθως στο αδέλφωμα υπάρχει επάρκεια νερού λόγω των χειμερινών βροχοπτώσεων και επομένως σε ελάχιστες περιπτώσεις επηρεάζεται δυσμενώς η τελική απόδοση μέσω των αδελφιών.
Θα πρέπει όμως να γίνει γνωστό ότι η σίκαλη καλλιεργείται κυρίως ως ξηρική.
Ζιζανιοκτονία σίκαλης
Η ζιζανιοκτονία στη σίκαλη συνήθως δεν είναι απαραίτητη επειδή αυτό το σιτηρό ανταγωνίζεται επιτυχώς τα ζιζάνια. Όπου υπάρχει ιδιαίτερο πρόβλημα πρέπει να χρησιμοποιείται το καταλληλότερο από τα ζιζανιοκτόνα που αναφέρονται στο σύνδεσμο που ακολουθεί. Μέσα αντιμετώπισης ζιζανιοκτονίας για τα σιτηρά.
Συγκομιδή σίκαλης
Η σίκαλη ωριμάζει μέχρι 15ημ. νωρίτερα από το σιτάρι. Επειδή υπάρχει σοβαρός κίνδυνος "τινάγματος" των καρπών, ο οποίος γίνεται εντονότερος από τη σχετική ανομοιομορφία ωρίμασης των στάχεων στα διάφορα αδέλφια, συνιστάται η συγκομιδή να γίνεται πριν φτάσουν τα φυτά στην οικονομική ωρίμαση. Στην περίπτωση αυτή η καταλληλότερη τεχνική είναι ο θερισμός των φυτών, η ξήρανσή τους στον αγρό κατά λωρίδες και ο αλωνισμός επί τόπου όταν η ξήρανση των στάχεων έχει συντελεσθεί. Για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την ωρίμαση αλλά και την συγκομιδή των σιτηρών, ακολουθήστε τον παρακάτω σύνδεσμο. Ωρίμαση-Συγκομιδή σιτηρών.
Σχετικές σελίδες
- Σίκαλη φυτό
- Σιτηρά
- Σιτάρι φυτό
- Κριθάρι φυτό
- Προετοιμασία εδάφους και σπορά σίκαλης
- Λίπανση σίκαλης
- Άρδευση σίκαλης
- Ζιζανιοκτονία σίκαλης
- Συγκομιδή σίκαλης
Βιβλιογραφία
- ↑ "Τα σιτηρά των εύκρατων κλιμάτων", Ανδρέας Ι. Καραμάνος, Καθηγητής της Γεωργίας στην Ανωτάτη Γεωπονική Σχολή Αθηνών.
