Λίπανση με ψευδάργυρο

Όπως με το σίδηρο, έτσι και με το Zn, τα προβλήματα που δημιουργούνται στα ασβεστούχα εδάφη ως προς την ανάπτυξη των φυτών σχετίζονται με τη διαθεσιμότητα του Zn. Πολλοί παράγοντες επιδρούν στο βαθμό διαθεσιμότητας του στοιχείου αυτού. Οι κυριότεροι απ' αυτούς είναι οι εξής: το κλάσμα της αργίλου, η οργανική ουσία, τα οξείδια των διάφορων ορυκτών, η δημιουργία χηλικών ενώσεων με την οργανική ουσία, οι κλιματικές συνθήκες, το pH και τα σταθερά ανθρακικά άλατα. Τα ασβεστούχα εδάφη λόγω του υψηλού pH και του CaC03 είναι ιδιαίτερα επιρρεπή στην έλλειψη του Zn. Το pH επιδρά σημαντικά ανάλογα με την τιμή του στη διαλυτότητα του Zn και ως εκ τούτου αποτελεί βασικό παράγοντα της διαθεσιμότητας του στα φυτά. Τα φυτά, ως γνωστόν, προσλαμβάνουν τον ψευδάργυρο υπό τη δισθενή κατιονική μορφή του και ως εκ τούτου εκείνο που ενδιαφέρει περισσότερο σε σχέση με την ανάπτυξη των φυτών είναι η τιμή του pH, κατά την οποία ο Zn^2+ έχει μέγιστη διαλυτότητα. Το αυτό ισχύει και για το κατιόν Zn(OH), αλλά όχι για το Zn(OH)2^0, το οποίο έχει μια διαλυτότητα η οποία είναι σταθερή και ανεξάρτητη από τις μεταβολές του pH. Αντίθετα, η διαλυτότητα του Zn(OH)3 αυξάνει με την αύξηση του pH. Σε πολύ υψηλές τιμές του pH ο Zn^2+ κατακρημνίζεται ως άμορφος ψευδάργυρος του εδάφους ή ως ZnFeO4 ή ZnSiO4, τα οποία ενεργούν ως αναγωγικοί παράγοντες του Zn στο έδαφος.

Από τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα ότι η διαλυτότητα του ψευδαργύρου είναι ισχυρώς εξαρτημένη από το pH και ότι σε υψηλό pH καθίσταται εξόχως δυσδιάλυτος ή ευδιάλυτος υπό την μορφή Ζn(OH)3, που όμως δεν μπορεί να προσληφθεί από τα φυτά. Στα ασβεστούχα εδάφη η συμπεριφορά του ψευδαργύρου ως προς τη διαθεσιμότητα του και την αντίστοιχη πρόσληψη του από τα φυτά αντανακλάται κατά τρόπο ανάγλυφο και ιδιαίτερα παραστατικό. Ωστόσο, και άλλοι παράγοντες πλήν του pH επηρεάζουν τη διαθεσιμότητα του Zn. Π.χ. η προσρόφηση του Zn στην επιφάνεια των τεμαχιδίων του CaCO3 είναι ωσαύτως υπεύθυνη και μάλιστα σε σημαντικό ποσοστό για τη δέσμευση του Zn στα ασβεστούχα εδάφη, όπου το CaCO3 αφθονεί. Η δημιουργία του ανθρακικού ψευδαργύρου (ZnCO3) δεν αποτελεί αιτία μειωμένης διαθεσιμότητας του Zn, διότι ή ένωση αυτή είναι μάλλον ισχυρώς διαλυτή. Επίσης, ο Zn μπορεί να προσροφηθεί από το μαγνεσίτη (MgCO3) στα ασβεστούχα εδάφη. Ακόμη, μπορεί να προσροφηθεί στο δολομίτη (CaCO3.MgCO3)και λιγότερο στον ασβεστίτη, δηλαδή στο ανθρακικό ασβέστιο των ασβεστούχων εδαφών. Τέλος, ο Zn είναι δυνατόν να δεσμευτεί στα ασβεστούχα εδάφη από τη λιγνίνη λόγω ακινητοποίησης, η οποία προέρχεται από τη διάσπαση των οργανικών υπολειμμάτων. Ένα άλλο βασικό αίτιο που επηρεάζει τη διαθεσιμότητα του Zn στα ασβεστούχα εδάφη είναι η πολλές φορές υποχρεωτική χρήση σε υψηλές δόσεις του P, ο οποίος ως γνωστόν ανταγωνίζεται τον Zn κατά την πρόσληψη του από τα φυτά.

Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων λίπανσης των καλλιεργειών με Zn θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα ανωτέρω αίτια, που περιορίζουν τη διαθεσιμότητα του θρεπτικού αυτού, σε τρόπο ώστε να δοθεί στις καλλιέργειες η κατάλληλη δόση.