Λίπανση στην υδροπονία
Στην υδροπονία, η έννοια λίπανση είναι ταυτόσημη με την άρδευση, αφού αρδεύουμε πάντα με θρεπτικό διάλυμα. Η εφαρμογή μόνο νερού είναι σχεδόν απαγορευτική, γιατί τα αδρανή υλικά, όπως είναι και ο πετροβάμβακας, δεν ελκύουν θρεπτικά στοιχεία, με αποτέλεσμα να αλλάζει η ισορροπία των διαλυμένων ιόντων (άλλα συσσωρεύονται στο θρεπτικό διάλυμα και άλλα απορροφούνται από τα φυτά). Η αλλαγή αυτή μπορεί συχνά να οδηγήσει σε θρεπτικό stress (τροφοπενίες ή τοξικότητες).
Τα φυτά, ανεξάρτητα αν καλλιεργούνται στο χώμα ή σε υδροπονία έχουν τις ίδιες θρεπτικές ανάγκες. Αυτό που διαφοροποιεί τη λιπαντική πρακτική στην υδροπονία είναι το μέσο καλλιέργειας (αδρανές υπόστρωμα), και οι φυσικοχημικές του ιδιότητες που ορίζουν το περιβάλλον της ρίζας.
Γι' αυτό και προϋπόθεση για την επιτυχία της υδροπονίας είναι η ακρίβεια στη δοσομέτρηση των λιπασμάτων. Σε ότι αφορά τα λιπάσματα, στην υδροπονία συνηθίζεται να χρησιμοποιούνται λιπάσματα υδατοδιαλυτά όπως το νιτρικό κάλιο, νιτρικό ασβέστιο, θειικό μαγνήσιο κ.α.
Για την κατάρτιση προγραμμάτων λίπανσης στην περίπτωση των υδροπονικών καλλιεργειών θα πρέπει να έχουμε υπόψη :
- Τα ιδανικά επίπεδα για τα θρεπτικά στοιχεία της καλλιέργειας.
- Τη συγκέντρωση ιόντων στο νερό.
- Την επιθυμητή τιμή της ηλεκτρικής αγωγιμότητας (E.C.) και του pH του διαλύματος.
Ο σχεδιασμός του προγράμματος λίπανσης έχει σαν στόχο τη συνεχή προσφορά των απαραίτητων για τα φυτά μάκρο- και μίκρο- στοιχείων, στην ιδανική κατά περίπτωση (είδος καλλιέργειας, στάδιο ανάπτυξης, κλιματικές συνθήκες κλπ) αναλογία. Εκτός από την ολική ποσότητα του κάθε στοιχείου μας ενδιαφέρουν και οι σχετικές αναλογίες μεταξύ τους. Όσον αφορά τα λιπάσματα που χρησιμοποιούνται η ποικιλία είναι μεγάλη αλλά η εκλογή γίνεται ανάλογα με το κόστος, την διαλυτότητα και τη σύνθεση τους.
Στον πίνακα που ακολουθεί περιγράφονται συνοπτικά τα κυριότερα απλά υδατοδιαλυτά λιπάσματα που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή θρεπτικών διαλυμάτων. Παρακάτω αναλύονται τα κυριότερα :
- Νιτρικό οξύ : Είναι ένα υγρό λίπασμα αζώτου σε νιτρική μορφή. Η χρησιμοποίηση του έχει σαν σκοπό την εξουδετέρωση του HCO3- του νερού άρδευσης, για μείωση του pH στα επιθυμητά επίπεδα. Επίσης είναι πηγή αζώτου ( N ).
- Νιτρική αμμωνία : Χρησιμοποιείται σαν πηγή αζώτου αλλά και σαν ρυθμιστής του pH στο υπόστρωμα. Το αμμώνιο (NH4+) έχει την ιδιότητα να ελαττώνει το pH στο διάλυμα του υποστρώματος. Η χρήση της νιτρικής αμμωνίας πρέπει να είναι προσεκτική γιατί το (NH4+) σε μεγάλες συγκεντρώσεις (> 10 % του συνολικού N) μπορεί να καταστρέψει το ριζικό σύστημα (ειδικά των νεαρών φυτών).
- Νιτρικό κάλιο : Αν και είναι υδατιδιαλυτό λίπασμα η διαλυτότητα του είναι σχετικά χαμηλή σε σύγκριση με τα περισσότερα άλλα λιπάσματα που χρησιμοποιούνται στην υδροπονία. Είναι το κυρίως χρησιμοποιούμενο στην υδροπονία λίπασμα για παρασκευή καλίουχων θρεπτικών διαλυμάτων.
- Νιτρικό ασβέστιο : Το νιτρικό ασβέστιο είναι το μοναδικό λίπασμα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή ασβεστιούχων θρεπτικών διαλυμάτων.
- Φωσφορικό οξύ : Χρησιμοποιείται σαν μέσο εξουδετέρωσης των διτανθρακικών (HCO3-) του νερού άρδευσης αλλά και ως επί το πλείστον σαν πηγή φωσφόρου (P) στο θρεπτικό διάλυμα.
- Χηλικός σίδηρος : Από όλα τα θρεπτικά στοιχεία μόνο ο σίδηρος είναι ανάγκη να προστίθεται σε χημική μορφή (δηλ. οργανομεταλλικού σύμπλοκου) και όχι σε ανόργανη μορφή, όπως τα άλλα στοιχεία στο θρεπτικό διάλυμα, διότι δεν θα καθίστάνται αφομοιώσιμος. Αποτελεί τη μοναδική πηγή σιδήρου (Fe) στο θρεπτικό διάλυμα.
- Θειικό κάλιο : Χρησιμοποιείται σαν πηγή καλίου (K) αλλά και SO4-- όταν δεν μπορούμε να καλύψουμε τις ολικές ανάγκες του φυτού σε K από το νιτρικό κάλιο. Το θειικό κάλιο είναι σχετικά δυσδιάλυτο.
- Θειϊκό μαγνήσιο : Χρησιμοποιείται σαν πηγή μαγνησίου (Mg) και θείου (SO4--) για το διάλυμα.
Όσον αφορά τα ιχνοστοιχεία μαγγάνιο (Mg), ψευδάργυρος (Zn), χαλκό (Cu), χρησιμοποιούνται μολυβδαινικό νάτριο (ή μολυβδαινικό αμμώνιο), και για το βόριο (B) χρησιμοποιείται βορικό οξύ, βόρακας, άλατα του B κ.α.
| Λίπασμα | Χημικός τύπος | Θρεπτικά στοιχεία ( % ) | Μοριακό βάρος | Διαλυτότητα (kg / 1.0 oC) |
|---|---|---|---|---|
| Νιτρικό αμμώνιο | NH4NO3 | N 35 | 80,0 | 1,18 |
| Νιτρικό κάλιο | KNO3 | N: 13, K: 38 | 101,1 | 0,13 |
| Νιτρικό μαγνήσιο | Mg(NO3)2.6H2O | N: 11, Mg: 9 | 256,3 | - |
| Νιτρικό ασβέστιο | 5[Ca(NO3)22H2O]NH4NO3 | N: 15,5, Ca: 19 | 1080,5 | 1,02 |
| Φωσφορικό μονοαμμώνιο | NH4H2PO4 | N: 12, P: 27 | 115,0 | 0,23 |
| Φωσφορικό μονοκάλιο | KH2PO4 | P: 23, K: 28 | 136,1 | 1,67 |
| Φωσφορικό οξύ | H3PO4 | P: 32 | 98,0 | - |
| Θειικό κάλιο | K2SO4 | K: 45, S: 18 | 174,3 | O,12 |
| Θειικό μαγνήσιο | MgSO47H2O | Mg: 9,7, S: 13 | 246,3 | 0,26 |
| Ανθρακικό μονοκάλιο | KHCO3 | K: 39 | 100,1 | 1,12 |
| Χηλικός σίδηρος | διαφόρων τύπων | Fe: 6 - 13 | - | - |
| Θειικό μαγγάνιο | MnSO4H2 | Mn: 32 | 169,0 | 1,05 |
| Θειικός ψευδάργυρος | ZnSO47H2O | Zn: 23 | 287,5 | 0,62 |
| Θειικός χάλκος | CuSO45H<su>2</sub>O | Cu: 25 | 249,7 | 0,32 |
| Βόρακας | Na2B4O710H2O | B: 11 | 381,2 | 0,016 |
| Βορικό οξύ | H3BO<3 | B: 17,5 | 61,8 | 0,050 |
| Solubor | Na2B8O134H2O | B: 20,5 | 412,4 | 0,045 |
Σχετικές σελίδες
- Υδροπονικές καλλιέργειες (γενικά)
- Θρεπτικό διάλυμα
- Υδροπονική καλλιέργεια σε πετροβάμβακα
- Υποστρώματα υδροπονικών καλλιεργειών
- Ηλεκτρική αγωγιμότητα θρεπτικού διαλύματος
- pH θρεπτικού διαλύματος
Βιβλιογραφία
- Σχέδιο εκμετάλλευσης πέντε στρεμμάτων υαλόφρακτου θερμοκηπίου με υδροπονική καλλιέργεια αγγουριού", Πτυχιακή εργασία των Γιαλιά Στέφανου και Γάτου Ελευθέριου, ΑΤΕΙ Κρήτης, Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας, Τμήμα Θερμοκηπιακών Καλλιεργειών και Ανθοκομίας, Ηράκλειο 2003
