Μέθοδοι εμβολιασμού

Πράσινοι εμβολιασμοί

Ανάλογα με το στάδιο διαφοροποίησης των βλαστών, οι πράσινοι ή χλωροί εμβολιασμοί διακρίνονται σε εμβολιασμούς χλωρού εμβολίου σε χλωρό υποκείμενο, χλωρού εμβολίου σε ξυλοποιημένο υποκείμενο και ενοφθαλμισμού χλωρού εμβολίου σε χλωρό υποκείμενο με απλή σχισμή ή όρθιο Τ. Τα τελευταία χρόνια οι εμβολιασμοί μη διαφοροποιούμενων βλαστών εφαρμόζονται κυρίως σε συνθήκες υδρονέφωσης για την ταχύτερη συγκόλληση εμβολίου – υποκειμένου με ταυτόχρονη ριζοβόληση του υποκειμένου καθώς και για τον υγιειονομικό έλεγχο του πολλαπλασιαστικού υλικού. Προϋποθέσεις επιτυχίας των παραπάνω εμβολιασμών αποτελούν η δραστήρια αύξηση βλάστησης των συμβιωτών, η κατάσταση ωριμότητας των βλαστών, ο χρόνος εκτέλεσης, η τεχνική και η επιδεξιότητα του εμβολιαστή και τα μέτρα προστασίας του ευαίσθητου υλικού από αφυδάτωση. Ευνοϊκότερη εποχή εκτέλεσης των εμβολιασμών για τις συνθήκες της χώρας είναι το διάστημα Μαΐου – Ιουνίου, κατά το οποίο παρατηρείται ζωηρότερη αύξηση βλάστησης, αλλά και μετά τον εμβολιασμό υπάρχουν τα χρονικά περιθώρια για την πλήρη ανάπτυξη και διαφοροποίηση της βλάστησης του εμβολίου. Οι χλωροί βλαστοί που θα χρησιμοποιηθούν στους πράσινους εμβολιασμούς δεν πρέπει να είναι ούτε πολύ χλωροί ούτε να βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο διαφοροποίησης. Ο χλωρός βλαστός του υποκειμένου πρέπει να έχει διάμετρο 6 – 8 mm και να είναι περισσότερο διαφοροποιημένος από εκείνον του εμβολίου. Κριτήριο καταλληλότητας του βλαστού – υποκειμένου θεωρείται η ανάπτυξη μεσοκάρδιων βλαστών. Μερικές ημέρες πριν τον εμβολιασμό αφαιρείται από το υποκείμενο η βλάστηση πλήν των κατάλληλων βλαστών οι οποίοι κορυφολογούνται και ξεφυλλίζονται ώστε να υπάρξει χρόνος επούλωσης των πληγών και να διακοπεί η απώλεια υγρασίας. Τα εμβόλια συλλέγονται πριν τον εμβολιασμό για να μην αφυδατωθούν. Το τμήμα του βλαστού που θα δώσει τα εμβόλια δεν πρέπει να είναι ούτε κορυφαίο ούτε βασικό. Τεμαχίζονται σε εμβόλια με 1 ή 2 οφθαλμούς. Στα εμβόλια διατηρείται τόσο η βάση των φύλλων όσο και ο μεσοκάρδιος μέχρι 1 ή 2 φύλλων. Οι πράσινοι εμβολιασμοί χρησιμοποιούνται ευρέως στην παραγωγή συγκολλημένων μοσχευμάτων στους θάλαμους υδρονέφωσης και όχι τόσο σε μεγάλους αμπελώνες (λόγω της ξηρασίας).

Σχιστός εμβολιασμός

Ευρύτατης εφαρμογής στην αμπελουργική πράξη, επί τόπου εμβολιασμός, ο σχιστός παρουσιάζει αρκετές παραλλαγές. Με τη μέθοδο αυτή εμβολιάζονται νεαρά πρέμνα κατά την πρώτη εγκατάσταση παραγωγικού αμπελώνα και ηλικιωμένα πρέμνα είτε σε περιπτώσεις αλλαγής ποικιλίας είτε όταν επείγει η παραγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού ποικιλίας ή α.ρ.μ.φ – υποκειμένων. Κατάλληλη εποχή εκτέλεσης του επί τόπου σχιστού εμβολιασμού είναι η άνοιξη, κατά την έναρξη κυκλοφορίας των χυμών, πρακτικά για τις συνθήκες της χώρας μας το χρονικό διάστημα Μαρτίου – Απριλίου .

• Σχιστός με πλήρη σχισμή, εμβολιασμός νεαρών πρέμνων στον αμπελώνα.

Το σημείο εμβολιασμού επί του υποκειμένου πρέπει να απέχει τουλάχιστον 5cm (8 – 10 cm) από την επιφάνεια του εδάφους ώστε και να αποτραπεί η ριζοβόληση του εμβολίου και να υπάρχει περιθώριο επανεμβολιασμού. Για την εκτέλεση των εργασιών εμβολιασμού είναι αναγκαία η περιλάκκωση του υποκειμένου. Ο εμβολιασμός γίνεται κατά την περίοδο δραστήριας αύξησης των πρέμνων, πρέπει να ληφθεί μέριμνα ώστε η εκροή των δακρύων κατά την κορμοτόμηση του υποκειμένου να μη δημιουργήσει προβλήματα στη συγκόλληση των συμβιωτών. Για αυτό το λόγο και ανάλογα με το υποκείμενο, η κορμοτόμηση διενεργείται 2 – 4 ημέρες πριν από τον εμβολιασμό. Επόμενο στάδιο είναι η προετοιμασία των συμβιωτών με τις συγκεκριμένες προδιαγραφές του εμβολιασμού:

Εμβόλιο:Περιλαμβάνει κατά κανόνα έναν οφθαλμό. Στο κατώτερο άκρο του δημιουργείται σφήνα μήκους ίσου προς το τριπλάσιο ή το τετραπλάσιο της διαμέτρου του εμβολίου. Η δημιουργία των τομών αρχίζει πολύ κοντά στον κόμβο. Στο άνω μέρος του εμβολίου η τομή εκτελείται 2 – 3 cm πάνω από τον οφθαλμό και με κλίση αντίθετη προς αυτόν. Κατά την προετοιμασία για την προστασία τους από πιθανή αφυδάτωση τα εμβόλια τοποθετούνται σε νερό ή σε βρεγμένη λινάτσα μέχρι να εμβολιαστούν.

Υποκείμενο:Για την ταχύτερη είσοδο των πρέμνων στην καρποφορία, το έρριζο μόσχευμα φυτεύεται στην οριστική του θέση τον Γενάρη και ο εμβολιασμός εκτελείται τέλη Απρίλη με αρχές Μαΐου του ίδιου χρόνου. Μερικές μέρες πριν από τον εμβολιασμό, το υποκείμενο κορμοτομείται, ώστε να δοθεί χρόνος για την εκροή των δακρύων. Η κορμοτόμηση γίνεται 5cm πάνω από την επιφάνεια του εδάφους και σε σημείο του κορμού όπου η ανατομική δομή και μορφή να είναι όσο το δυνατόν ομαλή. Μετά εκτελείται η σχισμή επί της τομής με το εμβολιαστήρι, κατά την έννοια της μεγαλύτερης διαμέτρου, σε βάθος τριπλάσιο ή τετραπλάσιο της διαμέτρου του εμβολίου. Πρέπει το άκρος της σχισμής να μη φθάνει τον κόμβο και πολύ περισσότερο βέβαια να μη συνεχίζει κάτω από αυτόν. Μετά την ολοκλήρωση της προετοιμασίας του υποκειμένου τοποθετείται με τη βοήθεια του εμβολιαστηρίου το εμβόλιο στη σχισμή. Αμέσως μετά τον εμβολιασμό, για να προστατευτεί από αφυδάτωση το όλο σύστημα, αμέσως μετά την πρόσδεση καλύπτεται με κώνο χώματος, ώστε να καλύπτει σε πάχος 3 – 5 cm το εμβόλιο. Άριστα αποτελέσματα δίνει η τεχνική κατά την οποία ο χώρος γύρω από τη ζώνη ένωσης εμβολίου – υποκειμένου πληρώνεται με υγρή ποταμίσια άμμο ή υγρή τύρφη, ιδιαίτερα όταν το έδαφος είναι συνεκτικό. Ταυτόχρονα με το παράχωμα τοποθετείται πάσσαλος υποστήλωσης του νεαρού πρέμνου. Μετά την έκπτυξη του οφθαλμού του εμβολίου και την πρόοδο της βλάστησης, απομακρύνεται ο κώνος χώματος, αφαιρούνται τυχόν βλαστοί του υποκειμένου και ρίζες του εμβολίου και αρχίζει η διαδικασία μόρφωσης του νέου πρέμνου.

• Σχιστός με πλήρη σχισμή, εμβολιασμός ηλικιωμένων πρέμνων.

Εφαρμόζεται κυρίως όταν υπάρχει ανάγκη απόκτησης πολλαπλασιαστικού υλικού σπάνιας ποικιλίας σε μικρό χρονικό διάστημα ή για την αλλαγή ποικιλίας σε υπάρχοντα αμπελώνα. Η διαδικασία που ακολουθείται είναι ίδια με την παραπάνω περίπτωση.

• Σχιστός μερικής σχισμής, εμβολιασμός ηλικιωμένων πρέμνων.

Ο κορμός του πρέμνου που πρόκειται να εμβολιαστεί έχει διάμετρο μεγαλύτερη των 8 – 10cm. Μετά την κορμοτόμηση και τη λείανση της τομής, η σχισμή γίνεται στη μία πλευρά της, φθάνει μέχρι τον άξονα του κορμού και έχει βάθος όσο το πάχος του εμβολίου. Το εμβόλιο προετοιμάζεται με τρόπο ώστε η σφήνα να έχει πλευρές συγκλίνουσες προς την εσωτερική πλευρά του άξονά του, ώστε να διευκολύνεται η είσοδός του στη σχισμή του υποκειμένου.

• Σχιστοί πλάγιοι εμβολιασμοί.

O πιο γνωστός και πιο εφαρμόσιμος είναι ο Cadillac. Εφαρμόζεται στα νεαρά ή στα ηλικιωμένα πρέμνα είτε την άνοιξη είτε το φθινόπωρο. Παρουσιάζει το πλεονέκτημα σε περίπτωση αποτυχίας, να μην καταστρέφεται το νεαρό πρέμνο ούτε να υφίσταται απώλεια φορτίου των ενήλικων πρέμνων αφού η κοπή του φυλλώματος εκτελείται κατά κανόνα τον επόμενο χρόνο. Η πλάγια σχισμή στο υποκείμενο γίνεται 5cm από το έδαφος και έχει τριπλάσιο μήκος από τη διάμετρο του εμβολίου. Η σφήνα στο εμβόλιο έχει κάθετες πλευρές ή και παράλληλες προς τον οφθαλμό. Μετά την ένωση, ακολουθεί η πρόσθεση και το παράχωμα ενώ η αφαίρεση της κόμης πρέπει να γίνει την επόμενη άνοιξη.

• Παραλλαγές σχιστού εμβολιασμού.

1. Σχιστός έφιππος: η σφήνα σχηματίζεται στο υποκείμενο και η σχισμή στο εμβόλιο που συνήθως έχει μεγαλύτερη διάμετρο. Επέρχεται έτσι μεγαλύτερη επαφή των καμβίων των συμβιωτών.
2. Εμβολιασμός με πλήρη σχισμή σαν στέγη: αυξάνει η καμβιακή γραμμή συγκόλλησης ενώ η διαμόρφωση του εμβολίου σαν στέγη προστατεύει το υποκείμενο από μηχανικές βλάβες (άνοιγμα).
3. Γιγγλυμοειδής εμβολιασμός: εκτελείται με εμβολιαστικές μηχανές. Πρέπει τα συμβιωτά να είναι της ίδιας διαμέτρου. Ο σχηματιζόμενος γιγγλυμός επιτρέπει τη μεγαλύτερη σύμπτωση ων καμβίων αφού αυξάνει τις επιφάνειες επαφής αυτών.
4. Σχιστός με πλήρη σχισμή εμβολιασμός υψίκορμων πρέμνων: αναφέρεται στα υψίκορμα πρέμνα (κρεββατίνες) και εκτελείται είτε σε βραχίονα είτε στον κορμό αλλά σε αρκετό ύψος από το έδαφος. Συνήθως η ζώνη ένωσης εμβολίου – υποκειμένου περικλείεται σε πλαστικό σάκκο ή δοχείο (χωρίς πυθμένα) που περιέχει υγρά βρύα ή υγρή τύρφη για την αποφυγή της αφυδάτωσης.