Μορφολογικά χαρακτηριστικά σιδερίτη

Το γένος siderites περιλαμβάνει περίπου ποώδη πολυετή φυτά, τα περισσότερα ενδημικά της βαλκανικής χερσονήσου. Τα σπουδαιότερα αυτοφυή είδη σιδερίτη στην Ελλάδα είναι:

• Sideritis athoa (Τσάι Άθω) Πολυετής πόα, ύψους έως 40cm. Ο βλαστός είναι όρθιος απλός ή διακλαδισμένος και ξυλώδης στη βάση του. Φύλλα λογχοειδή. Άνθη χρώματος κίτρινου. Κάλυκας κωδωνοειδής.

• Sideritis cladestina (Tσάι Ταϋγέτου) Πολυετής πόα ύψους 40cm. Ο βλαστός του είναι, απλός ή διακλαδισμένο. Φύλλα χνουδωτά, σταχτόχροα, επιμήκη - λογχοειδή, ακέραια ή πριονωτά, τα κατώτερα με μίσχο και τα ανώτερα επιφυή ή με μίσχο. Άνθη χρώματος κίτρινου. Κάλυκας κωδωνοειδής που σκεπάζεται από πυκνές τρίχες.

• Sideritis euboea (Tσάι Ευβοίας) Πολυετής πόα ύψους 30-50 εκ., με πυκνό και λευκό χνούδι σε όλα τα μέρη του. Βλαστός ισχυρός, απλός ή μερικές φορές διακλαδισμένος. Φύλλα επιμήκη. Άνθη χρώματος κίτρινου. Κάλυκας σωληνοειδής που καταλήγει σε δόντια και έχει χνούδι.

• Sideritis raeseri (Tσάι Παρνασσού) Είναι έντονα αρωματική πολυετής πόα με ανορθωμένους, απλούς ή διακλαδιζόμενους, αποξυλωμένους στη βάση βλαστούς ύψους 10-30cm οι οποίοι καλύπτονται από πυκνό τρίχωμα. Τα φύλλα βάσης είναι έμμισχα, αντωοειδή ή επιμήκη και τα φύλλα βλαστού είναι σχεδόν άμισχα και επιμήκη-ελλειπτικά. Τα άνθη είναι μικρά, ανοιχτόχρωμα κίτρινα, χωρίς ρίγες, και αναπτύσσονται σε 3-15 απομακρυσμένους σπονδύλους (ταξιανθίες), με ωοειδή ή σχεδόν κυκλικά αδενώδη-τριχωτά βράκτια που είναι μεγαλύτερα ή ισομεγέθη με τα άνθη. Ανθίζει από τον Ιούνιο έως τα μέσα Αυγούστου. Είναι αυτόχθον τοπικό ενδημικό των δυτικών Βαλκανίων και φύεται σε ορεινούς όγκους με βράχους και πετρώδη εδάφη σε υψόμετρα από 1200 έως 2400m.

• Sideritis scardiaca (Τσάι Ολύμπου) Είναι έντονα αρωματική πολυετής πόα με ανορθωμένους, απλούς ή διακλαδιζόμενους, αποξυλωμένους στη βάση βλαστούς, ύψους 10-30(-50) cm οι οποίοι καλύπτονται από πυκνό τρίχωμα. Τα φύλλα βάσης είναι έμμισχα, ωοειδή ή ελλειπτικά και τα φύλλα βλαστού είναι άμισχα και στενώς επιμήκη-ελλειπτικά. Τα άνθη είναι μικρά, κίτρινα, και αναπτύσσονται σε πυκνά διατεταγμένους σπονδύλους (ταξιανθία), σε μήκος 3-15 cm του άνω τμήματος του βλαστού, με ευμεγέθη ωοειδή έως ευρέως ωοειδή βράκτια που είναι μεγαλύτερα από τα άνθη και τα οποία μπορεί να καλύπτονται ή όχι από αδενικά τριχώματα. Ανθίζει από τον Ιούνιο έως το Σεπτέμβριο. Είναι αυτόχθον τοπικό ενδημικό των Βαλκανίων και φύεται σε ορεινούς όγκους με βράχους και πετρώδη εδάφη σε υψόμετρα από 1600 έως 2300m.

• Sideritis syriaca (Μαλοτήρα) Είναι έντονα αρωματική πολυετής πόα με ανορθωμένους και διακλαδιζόμενους βλαστούς ύψους 30-50 cm οι οποίοι καλύπτονται από πυκνό τρίχωμα. Τα φύλλα βάσης είναι επιμήκη-σπατουλοειδή και τα φύλλα βλαστού είναι λογχοειδή. Τα άνθη αναπτύσσονται σε μη διακλαδιζόμενη ταξιανθία που αποτελείται από 6-9 αραιά διατεταγμένους σπονδύλους με δύο βράκτια, που έκαστος περιλαμβάνει 8 άνθη με ωχροκίτρινη στεφάνη.