Συγκόλληση εμβολιασμένων μοσχευμάτων στο θερμοθάλαμο

Γενικά

Η συγκόλληση των εμβολιασμένων μοσχευμάτων στο θερμοθάλαμο αποτελεί μια πρώτη μέθοδο για την αύξηση των ποσοστών επιτυχίας των εμβολιασμών και την ταχεία εγκατάσταση παραγωγικών αμπελώνων. Η τεχνική αυτή έχει σκοπό να εξασφαλίσει άριστες συνθήκες θερμοκρασίας, υγρασίας και αερισμού ώστε να επιτευχθεί η κατά το δυνατόν τελειότερη και ισχυρότερη συγκόλληση εμβολίου και υποκειμένου.

Σε επιχειρηματικού τύπου αμπελοφυτωριακές μονάδες, η παραπάνω μέθοδος προϋποθέτει πέραν των κτιριακών εγκαταστάσεων την ύπαρξη πλησίον των μονάδων εκτάσεων για την εγκατάσταση φυτωρίου. Μια πλήρης ανάπτυξη περιλαμβάνει εργοτάξιο για τον εμβολιασμό, δεξαμενή ενυδάτωσης των απλών μοσχευμάτων και των εμβολιοφόρων κληματίδων, το κτίριο του θερμοθάλαμου και χώρους για την αποθήκευση των κιβωτίων και των υλικών στρωμάτωσης.

Η λειτουργικότητα του όλου συστήματος εξαρτάται κύρια από τις δυνατότητες παροχής των κατάλληλων συνθηκών θερμοκρασίας, υγρασίας, φωτισμού και αερισμού. Πέραν της παροχής της κατάλληλης θερμότητας σημαντικό ρόλο στη λειτουργία παίζουν τα συστήματα τεχνιτής κυκλοφορίας του αέρα και του φωτισμού του κυρίως θερμοθάλαμου. Με την τεχνιτή κυκλοφορία του αέρα εξασφαλίζεται σταθερή η θερμοκρασία και η υγρασία σε ολόκληρο το χώρο του θερμοθαλάμου.

1. Κιβώτια στρωμάτωσης. Ξύλινα ή πλαστικά χρησιμοποιούνται για τη στρωμάτωση των εμβολιασμένων μοσχευμάτων. Τα ξύλινα κιβώτια έχουν διαστάσεις 80 x 60 x 55cm, το πάχος της σανίδας είναι 2,5cm οι σανίδες απέχουν μεταξύ των 1 – 2 cm στο δε πυθμένα υπάρχουν οπές για την ευχερή στράγγιση.
2. Υλικά στρωμάτωσης. Ως υλικά στρωμάτωσης αλλά και ριζοβόλησης εμβολιασμένων και μη μοσχευμάτων αμπέλου χρησιμοποιούνται η τύρφη, ο περλίτης, ο βερμικουλίτης και το πολυστηρένιο.
3. Τεχνική στρωμάτωσης. Κατά τη στρωμάτωση των εμβολιασμένων μοσχευμάτων ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται ώστε το πάνω άκρο του μοσχεύματος να βρίσκεται στο ίδιο ύψος από την επιφάνεια του κιβωτίου. Το κιβώτιο τοποθετείται με κλίση, στη μια, τη μικρότερη πλευρά που καλύπτεται με υγρή τύρφη. Πάνω σε αυτή τοποθετούνται τα εμβολιασμένα μοσχεύματα. Οι στρώσεις των μοσχευμάτων εναλλάσονται με στρώματα τύρφης μέχρι να γεμίσει το κιβώτιο. Ακολούθως, τοποθετούνται η κινητή πλευρά και τοποθετείται σε όρθια θέση ώστε να καλυφθούν οι κορυφές των εμβολίων με στρώμα ρινισμάτων ξύλου πάχους 2 – 3 cm.
4. Συνθήκες θερμοθαλαμισμού. Τα κιβώτια με τα στρωματωμένα εμβολιασμένα μοσχεύματα τοποθετούνται στον κυρίως θερμοθάλαμο για τη συγκόλληση εμβολίου – υποκειμένου, σε ελεγχόμενες ευνοϊκές συνθήκες. Ο κάλος σχηματίζεται σε θερμοκρασία 15-35^oC. Άριστη θερμοκρασία για ταχεία και καλής ποιότητας παραγωγή κάλου θεωρείται η μεταξύ των 28-30^oC, με την οποία επιτυγχάνεται η αρχική συγκόλληση εντός 7 – 10 ημερών, ενώ σήμερα αποδέχονται ότι καλύτερα αποτελέσματα συγκόλλησης επιτυγχάνονται σε θερμοκρασία των 31^oC. Σε θερμοκρασία μικρότερη των 21^oC η ανάπτυξη του κάλου είναι αργή και οι κίνδυνοι προσβολής από την τεφρά σήψη μεγάλοι. Η διάρκεια θερμοθαλαμισμού σε συνάρτηση της θερμοκρασίας είναι κατά τις τρείς βασικές μεθόδους: 10–12 μέρες με θερμοκρασία 33-35^oC, 21–22 μέρες με θερμοκρασία 20-22^oC, 18 μέρες με θερμοκρασία 24-26^oC. Η γρήγορη ανάπτυξη του κάλου παρουσιάζει το πλεονέκτημα μετά τις πρώτες 7–10 μέρες που ολοκληρώνεται η πρώτη φάση συγκόλλησης να βλαστάνει ο οφθαλμός του εμβολίου και να μειώνονται οι πιθανότητες προσβολής από την τέφρα σήψη. Η υγρασία στο χώρο του θερμοθάλαμου πρέπει να μην υπερβαίνει το 75%, ενώ μέσα στα στοιχεία να κυμαίνεται μεταξύ 95 – 100%. Με τις συνθήκες αυτές αποτρέπονται προσβολές από την τεφρά σήψη που αποτελεί σημαντικό παράγοντα αποτυχίας της μεθόδου. Σε περιπτώσεις που οι συνθήκες αυτές διαταράσσονται, τα κιβώτια δέχονται λουτρό θερμού ύδατος για την αποκατάστασή των, συνήθως μετά το πρωί το δεκαήμερο οπότε αποκαλύπτονται οι οφθαλμοί του εμβολίου. Τέλος, με τον κατάλληλο αερισμό (παρουσία Ο2) και φωτισμό ευνοείται η ανάπτυξη του κάλου και η ταχύτερη συγκόλληση.
5. Καταπολέμηση της τεφράς σήψης. Κατά την κρίσιμη περίοδο του πρώτου δεκαημέρου συγκόλλησης εμβολίου – υποκειμένου υπάρχει κίνδυνος προσβολής τόσο του συγκολλητικού ιστού όσο και των οφθαλμών που βρίσκονται στα πρώτα στάδια εκβλάστησης, από το μύκητα της τεφράς σήψης. Προς αντιμετώπιση του κινδύνου συνιστάται συνδυασμένη δράση με απολύμανση των μοσχευμάτων πριν από τη στρωμάτωση και με ψεκασμό των υλικών στρωμάτωσης κατά το στάδιο εξοίδησης του οφθαλμού με μυκητοκτόνα. Για την απολύμανση των μοσχευμάτων συνιστάται το Chinosol (διάλυμα με 0,5% Chinosol) και για ψεκασμούς το Βentate (0,2%).
6. Εξαγωγή από τον θερμοθάλαμο. Κατά τη διάρκεια του θερμοθαλαμισμού ελέγχεται περιοδικά η πορεία της συγκόλλησης εμβολίου – υποκειμένου. Μετά από 3 περίπου εβδομάδες ο κάλος γίνεται συνεκτικός, παίρνει κιτρινωπό χρώμα και περιβάλλει τη ζώνη ένωσης εμβολίου – υποκειμένου. Στο σημείο αυτό διακόπτεται η θέρμανση. Τα κιβώτια οδηγούνται στο θάλαμο διαφοροποίησης. Κατά την έξοδο των κιβωτίων η συγκόλληση ελέγχεται ως ικανοποιητική αν η διαφοροποίηση του κάλου περιλαμβάνει πρωτογενές ξύλο. Η παρατεταμένη διαμονή των μοσχευμάτων στο θερμοθάλαμο συμβάλλει στην ανάπτυξη άφθονου κάλου αλλά παράλληλα προκαλεί πρώιμη ανάπτυξη ριζιδίων μη χρήσιμων και έντονη βλάστηση των οφθαλμών με αποτέλεσμα τη μείωση ποσοτικά και ποιοτικά του ριζικού συστήματος, ενώ αυξάνονται οι κίνδυνοι βλαβών από μηχανικά αίτια. Στο θάλαμο εξοικείωσης τα εμβολιασμένα και συγκολλημένα μοσχεύματα παραμένουν μερικές μέρες (3 – 5) σε θερμοκρασία 5–6^oC χαμηλότερη του θερμοθαλάμου και στη συνέχεια μεταφέρονται στο φυτώριο προς φύτευση. Η μέθοδος του θερμοθαλάμου για την παραγωγή εμβολιασμένων και συγκολλημένων μοσχευμάτων, παρά τις βελτιώσεις που επέφερε κατά το χρόνο εφαρμογής της, παρουσιάζει και αρκετά μειονεκτήματα που αναφέρονται στο κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας και στα μικρά ποσοστά επιτυχίας (περίπου 35–40 %). Για τους λόγους αυτούς ο θερμοθάλαμος υποχωρεί στη διαδικασία παραγωγής αμπελοπολλαπλασιαστικού υλικού.