Φουντουκιά
Περιεχόμενα
Γενικά στοιχεία
Η καλλιέργεια της φουντουκιάς είναι γνωστή στην Ελλάδα από την αρχαιότητα. Σήμερα στη χώρα μας, η φουντουκιά καλλιεργείται κυρίως στη Στερεά Ελλάδα, την Εύβοια, την Πελοπόννησο, την Ηπειρο, τη Θεσσαλία, τη Μακεδονία και τη Θράκη. Η μεγαλύτερη έκταση βρίσκεται στη Μακεδονία. Με τη μέση τιμή παραγωγού τα τελευταία χρόνια να κυμαίνεται μεταξύ 1,8 και 2 ευρώ το κιλό, η φουντουκιά μπορεί να δώσει ακαθάριστο εισόδημα έως και 700 ευρώ ανά στρέμμα. Η Ιταλία είναι ο κύριος παραγωγός φουντουκιών στην Ευρωπαϊκή Ενωση καθώς παράγει το 78,5% της παραγωγής και ακολουθούν η Ισπανία με το 14,5% της παραγωγής, η Γαλλία και η Ελλάδα με το 2,7% της συνολικής παραγωγής. [1]
Βοτανικά χαρακτηριστικά
Είναι θάμνος φυλλοβόλος, μόνοικος δίοικος, ύψους μέχρι 5m. Τα φύλλα είναι απλά, κατ΄ εναλλαγή, οδοντωτά και βραχύμισχα με την κάτω επιφάνεια χνουδωτή. Ο μίσχος των φύλλων φέρει κοντά στη βάση δύο μικρά παράφυλλα. Οι οφθαλμοί διακρίνονται σε ξυλοφόρους, μικτούς και απλούς ανθοφόρους ή ιουλιοφόρους. Οι ξυλοφόροι και οι μικτοί έχουν σχήμα αμβλύ, σπανιότερα οξύ και οι ιουλιοφόροι κυλινδρικό. Οι ξυλοφόροι βρίσκονται επάκρια ή πλάγια των βλαστών, οι μικτοί κυρίως πλάγια και οι ιουλιοφόροι συνήθως πλάγια. Οι ξυλοφόροι οφθαλμοί δε διακρίνονται εύκολα από τους μικτούς, ενώ τόσο οι ξυλοφόροι όσο και οι μικτοί διακρίνονται πολύ εύκολα από τους ιουλιοφόρους που έχουν δικτυωτή επιφάνεια. Οι ξυλοφόροι και οι μικτοί οφθαλμοί εκπτύσσονται την άνοιξη και δίνουν επάκρια ή πλάγια βλάστηση, ενώ οι ιουλιοφόροι που αρχίζουν να αναπτύσσονται σιγά σιγά από το καλοκαίρι και συμπληρώνουν την έκπτυξή τους μέχρι τέλη του χειμώνα, δίνουν ίουλους. Για λίγες λεπτομέρειες παραπάνω παραθέτουμε τον σύνδεσμο που ακολουθεί:
Βοτανικά χαρακτηριστικά φουντουκιάς[1]
Τρόπος καρποφορίας
Η φουντουκιά μπαίνει σε καρποφορία από τον 4o χρόνο, γίνεται τακτική από τον 6o και αυξάνεται μέχρι τον 11o, οπότε και σταθεροποιείται. Η σταθεροποίηση αυτή της παραγωγής διαρκεί μέχρι τα 50 χρόνια,οπότε αρχίζει να μειώνεται. Η φουντουκιά καρποφορεί επάκρια σε βλαστό τρέχουσας εποχής από μικτούς οφθαλμούς. Κάθε ξυλοφόρος οφθαλμός εκπτυσσόμενος την άνοιξη δίνει φυλλοφόρο βλαστό επέκτασης ή πλαγια φυλλοφόρα βλάστηση με ξυλοφόρους, μικτούς και ιουλιοφόρους οφθαλμούς, ενώ κάθε μικτός δίνει φυλλοφόρα βλάστηση με άνθη επάκρια και κάθε ιουλιοφόρος εξελίσσεται σε ίουλο.[1]
Κλιματικές συνθήκες
Η φουντουκιά αναπτύσσεται καλύτερα σε περιοχές με κλίμα ψυχρό και υγρό, χωρίς ακραίες θερμοκρασίες, που συνήθως μετριάζονται από τις μεγάλες υδάτινες επιφάνειες (θάλασσες, ποτάμια, λίμνες) που ενδείκνυται να γειτονεύουν με αυτές. Κατά τη χειμερινή περίοδο τα βλαστικά της μέρη συνήθως αντέχουν σε θερμοκρασίες μέχρι -24oC, ενώ κατά την περίοδο της ανθοφορίας τόσο τα θηλυκά όσο και τα αρσενικά άνθη ζημιώνονται σοβαρά σε θερμοκρασίες χαμηλότερες από -9oC. Κατά το καλοκαίρι οι θερμοκρασίες δε θα πρέπει να είναι ψηλότερες από 37oC, γιατί επηρεάζουν τη φυσιολογική ανάπτυξη του καρπού και αναστέλλουν οριστικά την αύξηση της βλάστησης , ιδιαίτερα όταν συνοδεύονται και από παρατεταμένη ξηρασία εδάφους σε περιοχές που καλλιεργείται ως ξηρική.
Από άποψη βροχόπτωσης, κατάλληλες θεωρούνται οι περιοχές με ετήσιο ύψος βροχόπτωσης περίπου από 600 έως 800mm. Οι ανάγκες των διαφόρων ποικιλιών σε ψύχος καλύπτονται επαρκώς σε περιοχές με αρκετό χειμερινό ψύχος (περίπου 800-1600 ώρες κάτω από 7oC). Όσο αφορά το υψόμετρο στην Ελλάδα απαντάται και αποδίδει ικανοποιητικά σε υψόμετρα από 240-600 μέτρα, όπου οι ανάγκες της σε ψύχος καλύπτονται επαρκώς. [1]
Εδαφικές συνθήκες
Ο ακριβής τύπος εδάφους, που ενδείκνυται για την καλλιέργεια φουντουκιάς ποικίλλει από περιοχή σε περιοχή, αλλά σε όλες τις περιπτώσεις το έδαφος πρέπει να είναι βαθύ, γόνιμο. Ένα καλό έδαφος για την φουντουκιά πρέπει να έχει βάθος 2,6 έως 3,3m ή βαθύτερο. Η φουντουκιά δεν ευδοκιμεί σε βαριά αργιλώδη εδάφη. Το έδαφος πρέπει να έχει όξινη έως ουδέτερη αντίδραση δηλαδή ρΗ 5,5 - 7,0. Τα εδάφη για τη φουντουκιά πρέπει να αποστραγγίζουν καλά όλο το χρόνο και να αποθηκεύουν μεγάλες ποσότητες νερού για τις ανάγκες της κατά την ξηρική περίοδο.[1]
Επικονιάση
Η ομογαμία στη φουντουκιά έχει μικρή μόνο σημασία, γιατί οι πιο πολλές ποικιλίες της είναι αυτόστειρες. Επομένως για την επίτευξη μιας ικανοποιητικής παραγωγής και καλής ανάπτυξης του σπέρματος είναι αναγκαία η εξασφάλιση σταυρεπικονίασης στον φουντουκεώνα. Αυτό επιτυγχάνεται με τη συγκαλλιέργεια περισσοτέρων της μιας ποικιλιών, δεδομένου ότι οι ποικιλίες της δεν είναι σταυροασυμβίβαστες.
Η επικονίαση συμβαίνει κατά τα μέσα του χειμώνα και είναι μακράς διάρκειας. Η αιχμή των περιόδων άνθησης των αρσενικών και θηλυκών άνθεων για μια συγκεκριμένη ποικιλία δε συμπίπτουν. Συνήθως η άνθηση των αρσενικών άνθεων προηγείται εκείνης των θηλυκών. Άρα είναι πολύ σημαντικό να εξασφαλιστεί συνάνθηση των αρσενικών άνθεων της επικονιάστριας ποικιλίας και της θηλυκών της κύριας καλλιεργούμενης ποικιλίας. Η αναλογία μεταξύ δέντρων της επικονιάστριας και της κύριας καλλιεργούμενης ποικιλίας, ανάλογα με την απόσταση φύτευσης των δέντρων, ποικίλλει από 1:18 έως 1:25. Συνηθίζεται όμως να φυτευέται μια πλήρης σειρά επικονιαστού σε κάθε 10η σειρά φύτευσης. [1]
Γονιμοποίηση
Οι κόκκοι της γύρης μόλις πέσουν πάνω στο στίγμα βλαστάνουν και η κορυφή της προβολής της γύρης φθάνει στη βάση του στύλου μέσα σε 2 έως 3 μέρες, ή το πολύ μέσα σε 10 μέρες ή μέσα σε 4 έως 7 μέρες σε συνθήκες φουντουκεώνα όπου παραμένει κατά τη διαφοροποίηση της ωοθήκης (4 έως 5 μήνες). Κατά τα τέλη της περιόδου αυτής (Μάϊος-Ιούνιος) η ωοθήκη μεγαλώνει και οι σπερματικές βλάστες από ορθότροπες γίνονται ανάτροπες. Επίσης, προς το τέλος της περιόδου, οι εμβρυόσακκοι ωριμάζουνκαι γίνεται η γονιμοποίηση, περίπου 4 με 5 μήνες από την επικονίαση. Μετά τη γονιμοποίηση το έμβρυο και το σπέρμα αναπτύσσονται κατά τον Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο και ο καρπός ωριμάζει κατά τα τέλη Αυγούστου μέχρι τέλη Σεπτεμβρίου. [1]
Πολλαπλασιασμός
Ο κύριος τρόπος πολλαπλασιασμού της φουντουκιάς είναι με παραφυάδες. Οι παραφυάδες αφαιρούνται και μεταφυτεύονται στην οριστική θέση τους. για καλύτερη ριζοβολία παραχώνονται στη βάση τους. Με καταβολάδες όμοια με το αμπέλι μπορεί να γίνει ο πολλαπλασιασμός. Με το σπόρο τα δέντρα αργούν να καρποφορήσουν (8-10 χρόνια) και δεν αποδίδουν την ποικιλία από την οποία λαμβάνουμε το σπόρο διότι η φουντουκιά είναι αυτόστειρο φυτό. Μπορεί όμως να πολλαπλασιασθεί και με εμβολισμό, που είναι δύσκολος τρόπος και θα πρέπει να γίνεται σε περίοδο κατά την οποία το φυτό από το οποίο λαμβάνουμε το εμβόλιο όσο κια το υποκείμενο να βρίσκονται σε πλήρη λήθαργο.[1]
Υποκείμενα
Με την δημιουργία ενός υποκειμένου χωρίς να σχηματίζει παραφυάδες, που αποτελούν σοβαρό πρόβλημα σε ένα φουντουκεώνα, έχουν γίνει πολλές έρευνες χωρίς όμως να έχουμε ενθαρρυντικά αποτέλεσματα. Το μοναδικό είδος που δε σχηματίζει παραφυάδες και έχει χρησιμοποιηθεί είναι το Corylus colurna. Παρουσιάζει όμως πολλά μειονεκτήματα και για αυτό δε χρησιμοποιείται ευρέως από τους φυτωριούχους. Τα μειονέκτηματα είναι ότι η βλαστικότητα των σπόρων είναι ακατάλληλη και διαρκεί 2 ή 3 χρόνια, τα σπορόφυτα αναπτύσσουν μια μεγάλη πασσαλώδη ρίζα χωρίς πλάγιες δευτερεύουσες έτσι μεταφυτεύονται με μικρή επιτυχία και μετά τα σπορόφυτα αναπτύσσονται πολύ αργά. Για να σχηματίσουν ισχυρό και καλό ριζικό σύστημα και χρειάζονται 2-3 χρόνια για να αποκτήσουν μέγεθος κατάλληλο για εμβολιασμό. [1]
Ποικιλίες
Η φουντουκιά περιλαμβάνει ποικιλίες που καταγωγή έχουν κυρίως από την Τουρκία, την Ιταλία τις ΗΠΑ αλλά και από την Ελλάδα (Άγιο Όρος, Αγυιά Λαρίσης) Στον σύνδεσμο που ακολουθεί αναλύουμε τις 16 σπουδαιότερες ποικιλίες φουντουκιάς:
Ασθένειες
Παρατηρώντας τη βιβλιογραφία διαπιστώσαμε ότι στη φουντουκιά παρατηρούνται κυρίως δύο ασθένειες οι οποίες αναλύονται στον παρακάτω σύνδεσμο:
Εχθροί
Όπως όλα τα καρποφόρα δέντρα έτσι και η φουντουκιά προσβάλλεται από κάποιους εχθρούς με αποτέλεσμα να επηρεάζεται αρνητικά η παραγωγή φουντουκιών. Στον παρακάτω σύνδεσμο που ακολουθεί αναλύουμε τους εχθρούς που προσβάλλουν τη φουντουκιά:
Πληροφοριακά στοιχεία
Ευδοκιμεί στις περιοχές
|
