Μέλισσες
Οι μέλισσες [1] γενικά εμφανίστηκαν στη γη πριν από 80 εκατομμύρια χρόνια περίπου. Τα απολιθώματα που έχουν βρεθεί είναι σπάνια και έτσι δεν μπορούν να μας δώσουν πολλές πληροφορίες για την εξέλιξή τους. Υποθέσεις που βασίζονται σε παλαιοντολογικά ευρήματα αναφέρουν ότι οι πρώτες μέλισσες εξελίχθηκαν από έντομα που έμοιαζαν με σφήκες. Την υπόθεση αυτή ενισχύει και η ύπαρξη μιας μικρής ομάδας σπάνιων, μοναχικών σφηκών της οικογένειας των Masarinae, οι οποίες βρίσκονται μόνο σε θερμές χώρες και τρέφονται αποκλειστικά με νέκταρ και γύρη, σε αντίθεση με τις άλλες σφήκες, που μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους σε πρωτεϊνη από ζωικής προέλευσης τροφές. Η μέλισσα ανήκει στην ίδια ομάδα υπεροικογενειών (Κεντριοφόρα) με τα μυρμήγκια (Formicidae) και τις σφήκες (Vespidae), ενώ η οικογένεια Apidae περιλαμβάνει δύο υποοικογένειες τις: Bombinae και Apinae, τους βομβίνους και τις μέλισσες. Οι μέλισσες (Apinae) με τη σειρά τους, μπορούν να χωριστούν σ' αυτές που έχουν κεντρί (Apini) και σ' αυτές που δεν έχουν κεντρί (Meliponini).
Σήμερα στη χώρα μας εκτρέφονται περίπου 1.400.000 μελισσοσμήνη εγκατεστημένα σχεδόν στο σύνολό τους σε ευρωπαϊκές κυψέλες τύπου Langstroth, με την ετήσια παραγωγή μελιού να ανέρχεται στους 14.000 τόνους. Ο συνολικός αριθμός των μελισσιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι 8.777.000 και η χώρα μας κατέχει την τρίτη θέση με 15,72% μετά την Ισπανία και Γαλλία.
Η συστηματική κατάταξη της μέλισσας δίνεται παρακάτω:
| Φύλλο | Αρθρόποδα (Arthropoda) |
| Υποφύλλο | Τραχειωτά (Tracheata) |
| Κλάση | Έντομα (Insecta) |
| Τάξη | Υμενόπτερα (Hymenoptera) |
| Υποτάξη | Χαλαστόγαστρα (Apocrita) |
| Ομάδα υπεροικογενειών | Κεντριοφόρα (Aculeata) |
| Υπεροικογένεια | Μελισσοειδή (Apoidea) |
| Οικογένεια | Μέλισσα (Apidae) |
| Γένος | Apis |
| Υπογένος | Apini |
| Είδος | Apis Mellifera (κοινή μέλισσα) |
Ανάπτυξη και κοινωνία των μελισσών
Η μέλισσα είναι κοινωνικό έντομο και ζει σε πολυάριθμες, καλά οργανωμένες κοινωνίες, τα μελίσσια. Κάθε μελίσσι περιλαμβάνει μερικές χιλιάδες άτομα, 40.000 ή και περισσότερα στις αρχές του καλοκαιριού, τα οποία έχουν διαφοροποιηθεί σε τρεις τάξεις, τις εργάτριες που αποτελούν το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού, τους κηφήνες και τη βασίλισσα. Το μελίσσι ζει σε φωλιές που το προστατεύουν από τον αέρα και τη βροχή. Η φωλιά είναι ένας κοίλος χώρος με μικρή είσοδο όπως η κουφάλα ενός δέντρου, η κοιλότητα κάποιου βράχου ή κάποιου κτίσματος, όπου στο εσωτερικό της οι μέλισσες χτίζουν κηρήθρες. Το 1885 ο Αμερικανός μελισσοκόμος Langstronth κατασκεύασε την πρώτη κυψέλη, ένα σύνθετο εργαλείο, που επιτρέπει στο μελισσοκόμο να επεμβαίνει στη ζωή του μελισσιού, να υποβοηθά την ανάπτυξή του με διάφορους μελισσοκομικούς χειρισμούς και να συλλέγει περισσότερο μέλι. Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους οι μέλισσες το περνούν σε δραστηριότητες μέσα στη φωλιά τους και μόνο ένα μικρό μέρος των δραστηριοτήτων τους λαμβάνει χώρα στο εξωτερικό περιβάλλον και γίνεται αντιληπτό σε μας.
Μέλισσες κι επικονίαση
Επικονίαση ονομάζεται η μεταφορά γύρης από τους ανθήρες ενός άνθους στο στίγμα του ίδιου ή άλλου άνθους του ίδιου είδους φυτού. Στην συνέχεια συντελείται η εκβλάστηση του γυρεόκοκου, η γονιμοποίηση του άνθους και η ανάπτυξη του καρπού.
Η συμβολή των μελισσών στο περιβάλλον και στον άνθρωπο, δεν περιορίζεται μόνο στα πολύ ωφέλιμα προιόντα που παράγουν, αλλά και στην αναπαραγωγική διαδικασία των φυτών, την επικονίαση [2]. Οι μέλισσες έχουν ενεργό ρόλο στην γονιμοποίηση των φυτών, καθώς δρουν ως μηχανικοί μεταφορείς της γύρης. Την σημαντική λοιπόν εποχή της ανθοφορίας , οι μέλισσες προκειμένου να τραφούν, πλάθουν την γύρη και την μεταφέρουν με τα πίσω πόδια τους στην κυψέλη . Πετώντας από άνθος σε άνθος, βοηθούν στην επικονίαση των φυτών, μεταφέροντας ασυναίσθητα την γύρη από τους ανθήρες στο στίγμα του άνθους. Χαρακτηριστικό είναι ότι βοηθούν στην επικονίαση του 60 με 70 % των φυτικών ειδών.
Φυλές μελισσών
Οι μέλισσες [1] ανάλογα με την περιοχή στην οποία βρέθηκαν, για να μπορέσουν να επιβιώσουν ανέπτυξαν ιδιαίτερα μορφολογικά και βιολογικά χαρακτηριστικά. Για να μπορέσουν οι επιστήμονες να ομαδοποιήσουν και να μελετήσουν τα είδη μελισσών χρησιμοποιούν χαρακτηριστικά κυρίως μορφολογικά, τα οποία διαφοροποιούνται ανάμεσα στα είδη των μελισσών. Τα κυριότερα από αυτά είναι το χρώμα, το μέγεθος, το μήκος της γλώσσας, η τριχοφυία, η νεύρωση των φτερών και δευτερευόντως η μορφολογία των κηρογόνων αδένων και των αρρένων οργάνων φύλλου. Με βάση λοιπόν αυτά τα χαρακτηριστικά οι μέλισσες είχαν μέχρι πρόσφατα χωρισθεί σε 4 είδη, την Apis mellifera, την Apis cerana (indica), την Apis dorsata (γιγάντια) και την Apis florea (νάνα). Το πιο κοινό και διαδεδομένο είδος είναι η Apis mellifera (κοινή μέλισσα), που περιλαμβάνει φυλές όπως την Apis mellifera cekropia[3], την Apis mellifera carnica, την Apis mellifera cypria κ.ά., ενώ κοινός τόπος καταγωγής και εξάπλωσης των άλλων τριών ειδών είναι η Ν.Α. Ασία. Πρόσφατα προστέθηκαν στα είδη των μελισσών και η Apis laboriosa συγγενής της A. dorsata γιγαντόσωμη μέλισσα, η οποία ζει σε υψόμετρο 1.300-1.400 μέτρων στο Νεπάλ, η Apis andreniformis, συγγενές είδος της A. florea, νάνα μέλισσα, η οποία ζει στη Ν.Α. Ασία, η A. koschevnikov ButtelReepen, και η A. vechti, συγγενές είδος της A. cerana στη Β.Α. πλευρά του νησιού Βόρνεο.
Μορφολογικά χαρακτηριστικά
Το σώµα της µέλισσας [4] χωρίζεται σε 3 διακριτά µέρη: την κεφαλή, το θώρακα και την κοιλία. Σε κάθε ένα από αυτά βρίσκονται διάφορα όργανα.
- Στην κεφαλή της µέλισσας συναντάµε τους οφθαλµούς, τις κεραίες και τα στοµατικά µόρια.
- Ο θώρακας αποτελείται από 3 τµήµατα, καθένα των οποίων φέρει ένα ζεύγος ποδιών, ενώ το δεύτερο και τρίτο τµήµα φέρουν και από ένα ζεύγος πτερύγων.
- Η κοιλιά των µελισσών αποτελείται από 10 συνολικά κοιλιακούς δακτυλίους (7 ορατούς και 3 µη διακριτούς). Κάθε ένας από αυτούς αποτελείται από δύο επιφάνειες, τον τεργίτη (άνω επιφάνεια) και τον στερνίτη (κάτω επιφάνεια).
Ανατομικά χαρακτηριστικά
Στα ανατομικά χαρακτηριστικά των μελισσών [4] συμπεριλαμβάνονται το πεπτικό και απεκκριτικό σύστηµα, το οποίο ξεκινάει από το στόµα και καταλήγει στην έδρα. Χωρίζεται σε τρία µέρη, το πρόσθιο, το µέσο και το οπίσθιο έντερο. Το κυκλοφορικό σύστηµα, που όπως συµβαίνει σε όλα τα έντοµα, αποτελείται από την καρδιά και την αορτή, για την κυκλοφορία της αιµολέµφου στη σωµατική κοιλότητα του εντόµου. ∆εν υπάρχουν φλέβες και αρτηρίες όπως στα θηλαστικά, ενώ και ο ρόλος της αιµολέµφου είναι διαφορετικός από αυτόν του αίµατος. Το Το αναπνευστικό σύστηµα. Οι µέλισσες αναπνέουν παθητικά, µέσω ενός συστήµατος σωληνώσεων, που λέγονται τραχείες, µε το όλο σύστηµα να λέγεται τραχειακό αναπνευστικό σύστηµα. Το νευρικό σύστηµα, που είναι σχετικά απλό, αποτελούµενο από νευρικά κύτταρα, τα οποία συνδέονται µεταξύ τους, αλλά και µε τα διάφορα αισθητήρια όργανα, µε τη βοήθεια συνάψεων. Το αναπαραγωγικό σύστηµα. Μόνο η βασίλισσα και ο κηφήνας έχουν πλήρως ανεπτυγµένο αναπαραγωγικό σύστηµα, ενώ οι εργάτριες ατροφικό. Τα γεννητικά όργανα της βασίλισσας απαρτίζονται από δύο καλά ανεπτυγµένες ωοθήκες, κάθε µια των οποίων αποτελείται από 150-180 ωοφόρους σωλήνες (οβαριόλες). Οι οβαριόλες παράγουν ένα µεγάλο αριθµό ωών, τα οποία µέσω των ωαγωγών, περνάνε από τη σπερµατοθήκη και εξέρχονται από τον κόλπο. Και το αδενικό σύστηµα. Οι µέλισσες διαθέτουν δύο ειδών αδένες, τους ενδοκρινείς και τους εξωκρινείς. Οι πρώτοι παράγουν ορµόνες που δρουν µέσα στο σώµα της µέλισσας, ενώ οι δεύτεροι σχετίζονται µε τις δραστηριότητες των µελισσών.
Αναπαραγωγή μελισσών
Μόνο η βασίλισσα και ο κηφήνας έχουν πλήρως ανεπτυγµένο αναπαραγωγικό σύστηµα, ενώ οι εργάτριες ατροφικό. Τα γεννητικά όργανα της βασίλισσας απαρτίζονται από δύο καλά ανεπτυγµένες ωοθήκες, κάθε µια των οποίων αποτελείται από 150-180 ωοφόρους σωλήνες (οβαριόλες). Οι οβαριόλες παράγουν ένα µεγάλο αριθµό ωών, τα οποία µέσω των ωαγωγών, περνάνε από τη σπερµατοθήκη και εξέρχονται από τον κόλπο.
Στη σπερµατοθήκη βρίσκονται συγκεντρωµένα τα σπερµατοζωάρια των κηφήνων, µε τους οποίους η βασίλισσα ζευγάρωσε στην αρχή της ζωής της. Ο αδένας σπερµατοθήκης παρέχει θρεπτικά συστατικά στα σπερµατοζωάρια για να διατηρηθούν ζωντανά. Όταν το ωό διέρχεται από τον κόλπο, ελευθερώνονται µερικά σπερµατοζωάρια και το γονιµοποιούν. Αν το ωό προορίζεται για κηφήνα, τότε δεν ελευθερώνονται σπερµατοζωάρια και αυτό γεννιέται αγονιµοποίητο. Τα σπερµατοζωάρια στη σπερµατοθήκη είναι µερικά εκατοµµύρια και η βασίλισσα είναι σε θέση να γεννά για 2-4 (ή και 5) χρόνια.
Ο κηφήνας είναι ώριµος σεξουαλικά 12 µέρες περίπου έπειτα από την έξοδό του από το κελί. Κατά το ζευγάρωµα, ο φαλλός αναστρέφεται, µε το σπέρµα να µεταφέρεται στην άκρη αυτού. Αυτή η αναστροφή επιτυγχάνεται µε τη σύσπαση κοιλιακών µυών, µε αποτέλεσµα η πίεση του αίµατος να ανέβει σηµαντικά και να προκληθεί έτσι η εκσπερµάτιση. Η σύσπαση των µυών συνεχίζεται και έτσι προκαλείται η αποκοπή του φαλλού από το σώµα του κηφήνα, µε τον ταυτόχρονο θάνατο αυτού.
Η παραγωγή βασιλισσών
Η καλή βασίλισσα είναι ο σημαντικότερος παράγοντας για τη σωστή ανάπτυξη του μελισσιού. Μελίσσια που έχουν νέες και καλές βασίλισσες δίνουν πολύ περισσότερο μέλι από εκείνα που έχουν γερασμένες ή ελαττωματικές, οι οποίες έχουν περιορισμένη γέννα και δεν μπορούν να δημιουργήσουν δυνατά μελίσσια.
Ο μελισσοκόμος για να αποκτήσει βασίλισσες άριστης ποιότητας πρέπει να καταφύγει στη συστηματική βασιλοτροφία. Οι βασίλισσες που παράγουν τα μελίσσια μόνα τους λόγω ορφάνιας ή αντικατάστασης ηλικιωμένης ή ελαττωματικής βασίλισσας δεν είναι πάντα καλές, συχνά έχουν μειονεκτήματα.
Για τη βασιλοτροφία διαλέγει ο μελισσοκόμος δυνατά και υγιή μελίσσια με άριστες βασίλισσες για να πάρει από αυτά γόνο για την εκτροφή. Εκείνο που πρέπει να προσέξει είναι η σωστή ηλικία του εμβολιασμένου σκουληκιού. Η συστηματική τροφοδότηση είναι απαραίτητη.
Εξαρτήματα για τη βασιλοτροφία:
- Τροφοδότες,
- Τεχνητά βασιλοκύτταρα από κερί ή πλαστικό που προσαρμόζεται με πήχεις πάνω στα πλαίσια,
- Βελονάκια εμβολιασμού,
- Κλουβιά βασιλισσών.
Ασθένειες μελισσών
Οι μέλισσες όπως όλοι οι οργανισμοί προσβάλλονται από ασθένειες. Οι ασθένειες [5] αυτές προκαλούνται από βακτήρια, µύκητες και πρωτόζωα και δευτερευόντως από ιούς. Οι πιο σημαντικές είναι οι:
- η Αμερικανική σηψιγονία,
- η Ευρωπαϊκή σηψιγονία,
- η Νοζεμίαση,
- η Ασκοσφαίρωση,
- η Σακόμορφη σηψιγονία και
- η Χρόνια παράλυση.
Εχθροί μελισσών
Οι εχθροί που προσβάλλουν ένα µελίσσι είναι κυρίως αρθρόποδα και περιλαµβάνουν έντοµα και ακάρεα, σπανιότερα δε αφορούν και σε κάποια θηλαστικά, τα οποία περιστασιακά µπορεί να αποβούν πολύ επιβλαβή.
Οι εχθροί [5] των μελισσών επιγραμματικά είναι οι εξής:
- Βαρροϊκή ακαρίαση,
- Τραχειακή ακαρίαση,
- Κηρόσκωρος,
- Σφήκες,
- Ποντίκια,
- Μυρμήγκια
- Άλλοι εχθροί, όπως αρκούδες, η νυχτόβια πεταλούδα (αχερώντια ή νεκροκεφαλή), το µικρό σκαθάρι Aethina tumida Murray και κάποια πουλιά, όπως τα χελιδόνια και οι µελισσοφάγοι, τα οποία τρώνε µέλισσες εν πτήσει.
Δηλητηριάσεις των μελισσών
Εκτός απ' τις ασθένειες των μελισσών που προκαλούνται από βακτήρια, μύκητες, πρωτόζωα και ιούς, υπάρχουν και οι μη παρασιτικές ασθένειες οι οποίες σχετίζονται με δηλητηριάσεις [5] από τοξικά φυτά ή φυτοφάρμακα [6]. Αυτές λοιπόν διακρίνονται στις τροφοδηλητηριάσεις (κάθε φυτό έχει στα διάφορα µέρη του ουσίες που έχουν σαν σκοπό την προστασία του. Σε κάποιες περιπτώσεις, αυτές οι ουσίες συγκεντρώνονται στο νέκταρ ή τη γύρη, προκαλώντας τοξικότητα στις µέλισσες) και στις δηλητηριάσεις από φυτοπροστατευτικά προϊόντα (Οι µέλισσες θανατώνονται κυρίως από εντοµοκτόνα. Αυτό συµβαίνει όταν συλλέγουν ρυπασµένη γύρη και νέκταρ, όταν πετάξουν µέσα από νέφος εντοµοκτόνου, όταν περπατήσουν σε ρυπασµένες επιφάνειες ή ο αέρας φέρει στην κυψέλη το νέφος του εντοµοκτόνου).
Μελισσοκομικά προϊόντα
Η σύγχρονη, ορθολογική και οικονομική μελισσοκομική εκμετάλλευση πρέπει να στηρίζεται στην αξιοποίηση-παραγωγή όλων των προϊόντων της κυψέλης. Τα κύρια μελισσοκομικά προϊόντα είναι το μέλι, ο βασιλικός πολτός, η γύρη, η πρόπολη, το κερί, το δηλητήριο και φυσικά η επικονίαση.
Το μέλι [7] έχει υψηλή ενεργειακή και θρεπτική άξια. Τα ανόργανα στοιχεία του μελιού συμμετέχουν σε διάφορα ενζυμικά συστήματα και παίζουν σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό. Αυτό που προκαλεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον δεν είναι τα επιμέρους θρεπτικά συστατικά του μελιού όσο η συνύπαρξη όλων αυτών και ο τρόπος με τον οποίο δρουν στον ανθρώπινο οργανισμό. Οι ευεργετικές ιδιότητες του μελιού αφορούν στην καρδιά-κυκλοφορικό, στην αναιμία, στις στομαχοεντερικές παθήσεις, στο ήπαρ (συκώτι), στα νεφρά. Τελευταία γίνονται μελέτες για τη δράση των αντιοξειδωτικών και φλαβονοειδών που περιέχονται στο μέλι για την καταπολέμηση του καρκίνου. Τα φλαβονοειδή έχουν την ικανότητα να δεσμεύουν το σίδηρο, αποτρέποντας έτσι το σχηματισμό ελευθέρων ριζών, δημιουργώντας μια προστατευτική ασπίδα για το γενετικό μας υλικό. Επίσης, το μέλι περιέχει πρεβιοτικά συστατικά (κυρίως φρουκτολιγοσακχαρίτες και ινουλίνη) συμβάλλοντας έτσι στην καλή λειτουργία του γαστρεντερικού μας συστήματος. Αν δηλαδή είμαστε σε μια στρεσογόνο φάση της ζωής μας ή καπνίζουμε πολύ ή έχουμε περάσει μια φάση με συνεχείς διάρροιες, το μέλι αποτελεί ενδεδειγμένη λύση για την επαναφορά της ισορροπίας του γαστρεντερικού συστήματος.
Ο βασιλικός πολτός [8] επιδρά ευεργετικά στο διαβήτη, στις νευρο-ενδοκρινο-μεταβολικές διαταραχές, στον συνδετικό, μυϊκό και σκελετικό ιστό, στην ενίσχυση ανοσοποιητικού συστήματος-αντιμικροβιακή δράση, στην αντικαρκινική δράση, στις νευρολογικές ασθένειες, στις ψυχιατρικές ασθένειες, στις καρδιαγγειακές ασθένειες, στην ανικανότητα και στειρότητα, στη μαιευτική και γυναικολογία, στην παιδιατρική, στη δερματολογία. Έχει επίσης αντιγηραντική δράση.
Παρόλο που δεν υπάρχουν επαρκείς μελέτες για τις ευεργετικές επιδράσεις της γύρης στους ανθρώπους, η χημική της σύνθεση αποκαλύπτει ένα προϊόν με μεγάλη θρεπτική αξία. Επίσης, θεωρείται και «φαρμακευτικό προϊόν» λόγω των ενζύμων, βιταμινών, ιχνοστοιχείων, φλαβονοειδών και αντιβιοτικών ουσιών που περιέχει. Τόσο η γεύση όσο και τα χρώματα της γύρης [9] ποικίλλουν γιατί συλλέγεται από διαφορετικά είδη φυτών. Πολλές φορές η γεύση της είναι γλυκιά, άλλες φορές ελαφρά πικρή ή ακόμα και πολύ πικρή. Στα χρώματα συνήθως κυριαρχεί το κίτρινο, το πορτοκαλί, το λευκό και το σκούρο καφέ ή μαύρο.
Η πρόπολη [10] είναι ρητινώδης κολλητική ουσία που συλλέγουν οι μέλισσες από διάφορα φυτά, την εμπλουτίζουν με κερί, γύρη, ένζυμα και άλλες ουσίες και τη χρησιμοποιούν για τη στεγανοποίηση και απολύμανση του εσωτερικού της φωλιάς τους. Το χρώμα της εξαρτάται από τη φυτική της σύσταση, συνήθως όμως είναι καφε-πράσινη, καστανή ή σκούρα καφέ.
Το κερί [11] παράγεται από τους κηρογόνους αδένες της μέλισσας και χρησιμοποιείται για την κατασκευή των κηρηθρών, ύστερα από ζύμωση και ανάμιξη με τις εκκρίσεις των σιελογόνων αδένων. Το κερί που χρησιμοποιούν οι μέλισσες για να καλύψουν το ώριμο μέλι, έχει αντιβιοτικές ουσίες που συμβάλλουν στη συντήρηση του μελιού.
Το δηλητήριο [12] της μέλισσας ήταν γνωστό και σαν φάρμακο, από τα βάθη της ανθρώπινης ιστορίας. Η θεραπευτική επίδραση στον ανθρώπινο οργανισμό και τα οφέλη του δηλητηρίου περιγράφονται στις εργασίες των αρχαίων επιστημόνων και ιατρών όπως του Ιπποκράτη (4ο αι. πΧ), Πλίνιου(2ο αι. πΧ) κ.ά. Σήμερα γίνεται μία εκτενής έρευνα σε όλο τον κόσμο για να διασωθούν και να καταγραφούν. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το δηλητήριο των μελισσών είναι αποτελεσματικότερο από τα συνθετικά φάρμακα.
Επικονίαση ονομάζεται η μεταφορά γύρης από τους ανθήρες ενός άνθους στο στίγμα του ίδιου ή άλλου άνθους του ίδιου είδους φυτού. Στην συνέχεια συντελείται η εκβλάστηση του γυρεόκοκου, η γονιμοποίηση του άνθους και η ανάπτυξη του καρπού. Κάποια φυτά γονιμοποιούνται από γύρη που προέρχεται από φυτό του ίδιου είδους και ποικιλίας (αυτοεπικονιαζόμενα) και κάποια άλλα από γύρη που προέρχεται από φυτό του ίδιου είδους αλλά διαφορετικής ποικιλίας (σταυροεπικονιαζόμενα). Επιπλέον τα φυτά διακρίνονται σε ανεμόφιλα, εντομόφιλα και ζωόφιλα ανάλογα με το μέσο μεταφοράς της γύρης. Εδώ εισέρχεται ο ρόλος της μέλισσας που βοηθάει να γίνει η επικονίαση. Ειδικά στα σταυροεπικονιαζόμενα φυτά από τα οποία τα περισσότερα είναι και εντομόφιλα, η δημιουργία μιας σχέσης εξάρτησης μεταξύ εντόμων και φυτών είναι η πεμπτουσία της σοφίας της φύσης όσον αφορά στην αναγέννησή της. Τα έντομα τρέφονται από την γύρη των ανθών και ταυτόχρονα βοηθούν στην γονιμοποίησή τους. Την ίδια στιγμή τα φυτά, "επιτρέπουν" στα έντομα να τραφούν από αυτά, με "αντάλλαγμα" την βοήθεια των εντόμων στην αναπαραγωγική διαδικασία και κατ' επέκταση στην διαιώνιση του είδους.
Πληροφοριακά στοιχεία
Σχετικές σελίδες
- Εκτροφή μελισσών
- Ανάπτυξη και κοινωνία των μελισσών
- Το μελίσσι
- Μέλισσες κι επικονίαση
- Apis mellifera (κοινή μέλισσα)
- Φυλές μελισσών
- Μορφολογικά χαρακτηριστικά μελισσών
- Ανατομικά χαρακτηριστικά μελισσών
- Αναπαραγωγή μελισσών
- Η παραγωγή βασιλισσών
- Ασθένειες μελισσών
- Εχθροί μελισσών
- Δηλητηριάσεις των μελισσών
- Μελισσοκομικά προϊόντα
Βιβλιογραφία
- ↑ 1,0 1,1 Βιολογία της μέλισσας, Γούναρη Σοφία, Γεωπόνος, Ερευνήτρια ΕΘΙΑΓΕ
- ↑ Η επικονίαση
- ↑ Φυλές μελισσών
- ↑ 4,0 4,1 Μορφολογία, ανατομία και φυσιολογία της μέλισσας
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Εχθροί κι ασθένειες μελισσών
- ↑ "Δηλητηριάσεις μελισσών από φυτοφάρμακα", του Παπαθανασίου Ε. Γεωργίου, Κτηνιάτρου Α.Π.Θ., M.Sc Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Επόπτη Κέντρου Μελισσοκομίας Θεσσαλίας.
- ↑ Μέλι
- ↑ Βασιλικός πολτός
- ↑ Γύρη
- ↑ Πρόπολη
- ↑ Κερί
- ↑ Δηλητήριο
- ↑ Η Σμηνουργία των Μελισσών
- ↑ Πληροφορίες για τη μελισσοκομία
- ↑ Τεχνητή γονιμοποίηση μέλισσας
Σφάλμα παραπομπής: Η ετικέτα <ref> με όνομα «.CE.97_.CE.BA.CE.BF.CE.B9.CE.BD.CF.89.CE.BD.CE.AF.CE.B1_.CF.84.CF.89.CE.BD_.CE.BC.CE.B5.CE.BB.CE.B9.CF.83.CF.83.CF.8E.CE.BD» που ορίζεται μέσα στο <references> δεν χρησιμοποιείται σε προηγούμενο κείμενο.
