Ανανάς φυτό
Περιεχόμενα
Γενικά στοιχεία
Ο ανανάς κατάγεται από τη Βραζιλία, Παραγουάη και τη βόρεια Αργεντινή. Βελτιωμένες ποικιλίες που επιλέχθηκαν και πολλαπλασιάστηκαν από τους Ινδιάνους, στις περιοχές αυτές, διαδόθηκαν σε όλη την τροπική Αμερική, πρίν ακόμα ο Κολόμβος ανακαλύψει το νέο κόσμο. Οι κυριότερες χώρες που παράγουν ανανά είναι οι εξής: Κίνα (874.000 τόνους), Χαβάη (626.000 τόνους), Βραζιλία (550.000 τόνους), Ταϊλάνδη (500.000 τόνους), Φιλιππίνες (450.000 τόνους), Μεξικό (437.000 τόνους), Ζαΐρ (372.000 τόνους), Δυτική Μαλαισία (284.000 τόνους), Ακτή Ελεφαντοστού (285.000 τόνους) και η Νότια Αφρική (182.000 τόνους). Η ετήσια παγκόσμια παραγωγή ανανά ανέρχεται σε 6.109.000 τόνους (FAO, 1977). Στην Ελλάδα ο ανανάς δεν καλλιεργείται, αλλά απαντά ως καλλωπιστικό φυτό. Καλλιεργείται συστηματικά ή μη σ' όλες τις τροπικές χώρες της υφηλίου. Ο ανανάς, ως καρπός, τρώγεται νωπός, κονσερβοποιημένος σε φέτες και ως φρουτοσαλάτα. Χρησιμοποείται ακόμα για χυμοποίηση και παραγωγή σακχαρούχου σιροπιού, αλκοόλης κιτρικού οξέος. Από δε τα φύλλα του παράγονται ισχυρές λευκές κλωστές από τις οποίες κατασκευάζονται μεταξωτά υφάσματα στις Φιλιππίνες και την Ταϊλάνδη. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούνται ειδικές ποικιλίες, που καλλιεργούνται σε σύστημα πολύ πυκνής φυτεύσεως και σε σκιά. Σ' αυτά τα φυτά οι καρποί αποκόπτονται και έτσι δεν είναι δυνατόν να συνδυασθεί παραγωγή κλωστών και καρπών. Ο καρπός του ανανά περιέχει 80-85% νερό, 12-15% σάκχαρα (κατά τα 2/3 ως σάκχαρόζη και το 1/3 ως γλυκόζη και φρουκτόζη), 0.6% οξύ (87% κιτρικό οξύ και 13% μηλικό οξύ), 0.4% πρωτεΐνη, 0.5% τέφρα, 0.1% λίπος, μερικές ίνες και αρκετές βιταμίνες (κυρίως A και C). Η περιεκτικότητα της βιταμίνης C ποικίλει από 8-30mg / 100gr καρπού. [1]
Βοτανικά χαρακτηριστικά
Ο ανανάς ανήκει στην οικογένεια Bromeliaceae και το επιστημονικό όνομα του είναι Ananas comosus (L) Merr. Είναι μονοκαρπικό ποώδες φυτό (κάθε στέλεχος καρποφορεί μια φορά και μετά αποθνήσκει και η καρποφορία συνεχίζεται από κάποιο πλάγιο βλαστό), ύψους 1 μέτρου και πλάτους 1.5 μέτρου. Τα φύλλα είναι μακριά και στενά, διατεταγμένα σπειροειδώς σ' ένα κοντό στέλεχος, σχηματίζοντας <<ροζέτα>>. Σχηματίζει 70-80 φύλλα και στη μασχάλη κάθε φύλλου σχηματίζεται ένας οφθαλμός. Μερικοί οφθαλμοί εξελίσσονται σε βλαστούς ή παραφυάδες. Οι βλαστοί εκπτύσσονται στη μασχάλη των φύλλων και οι παραφυάδες στη βάση του φυτού, μέσα ή έξω από το έδαφος και φέρουν ρίζες. Στο επάκριο, αυξανόμενο τμήμα του φυτού, αναπτύσσεται ο ανθικός άξονας με 100-200 άνθη, διατεταγμένα ελικοειδώς και ανά ένα στη μασχάλη κάθε βράκτιου φύλλου. Ο ανθικός αυτός άξονας καταλήγει σε μια στεφάνη, που αποτελείται από μικρά φύλλα, υπό μορφή <<ροζέτας>>. Κάθε άνθος αποτελείται από τον κάλυκα με τρία βιολετί σέπαλα ενωμένα στη βάση, τρία βυσσινί πέταλα, 6 στήμονες και τον ύπερο με τρεις στύλους και τρία καρπόφυλλα. Όλα τα μέρη κάθε άνθους, μαζί με τα βράκτια φύλλα εξελίσσονται σε καρπίδια. Καθώς αυτά αναπτύσσονται, ολόκληρη η ταξιανθία μετατρέπεται σ' ένα μονήρη καρπό ανανά. Τα άνθη είναι ερμαφρότιδα και εκκρίνον νέκταρ. Κάθε ημέρα ανοίγουν 5-10 άνθη από τη βάση προς την κορυφή και η άνθιση όλων συμπληρώνεται σε χρονικό διάστημα 10-20 ημερών. Τόσο η γύρη όσο και οι σπερματικές βλάστες είναι μέρη λειτουργικά, αλλά οι σπόροι δεν σχηματίζονται εκτός και αν τα άνθη σταυρεπικονιαστούν. Το ριζικό σύστημα του ανανά βρίσκεται επιφανειακά και είναι περιορισμένο. Ακόμα και στα καλύτερα υποστρώματα ανάπτυξης δεν πηγαίνει βαθύτερα των 50cm, στα δε εδάφη σπάνια εκτείνεται βαθύτερα των 30cm. Αυτό κάνει δυνατή και την πολύ πυκνή φύτευση των φυτών. Ο καρπός του ανανά είναι σύνθετος και σχηματίζεται από την συγχώνευση των παρθενοκαρπικών καρπιδίων με τα βράκτια φύλλα και τον κεντρικό ανθικό άξονα της ταξιανθίας. Στη κορυφή του καρπού σχηματίζεται μια στεφάνη από φύλλα, τα οποία συνεχίζουν να αναπτύσσονται μέχρι που να ωριμάσει ο καρπός και μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως πολλαπλασιαστικό υλικό. Κάθε καρπός μπορεί να περιέχει πάνω από 3.000 σκληρούς σπόρους.[1]
Κλιματικές συνθήκες
Ο ανανάς είναι ένα καθαρά τροπικό φυτό, που υφίσταται σοβαρή ζημιά σε θερμοκρασίες παγετού. Θερμοκρασίες πάνω από 320C μπορεί να υποβαθμίσουν την ποιότητα των καρπών, ενώ οι υψηλότερες κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να προκαλέσουν εγκαύματα στους εκτεθειμένους καρπούς. Όταν αρχίζουν να ωριμάζουν οι καρποί είναι επιθυμητό οι νυκτερινές θερμοκρασίες να κυμαίνονται περίπου στους 210C και ο καιρός να είναι ξερός, γιατί οι συνθήκες αυτές βελτιώνουν την ποιότητα των καρπών. Η αύξηση της βλάστησης σταματά σε θερμοκρασίες μικρότερες των 200C και υψηλότερες των 360C. Ως κανονική βροχόπτωση θεωρείται εκείνη που φθάνει τα 1000 με 1500 mm το έτος. Χρειάζεται γενικά ηλιόλουστες περιοχές και θεωρείται φυτό ανεκτικό στην ξηρασία.[1]
Εδαφικές συνθήκες
Ο ανανάς ευδοκιμεί σε καλώς αποστραγγιζόμενα, αμμοπηλώδη και ελαφρώς όξινα εδάφη (pH 5-6), αλλά αναπτύσσεται και σε ευρείας ποικιλίας εδάφη, που αποστραγγίζουν και αερίζονται καλά. Σε εδάφη που προϋπήρχε καλλιέργεια ανανά συνιστάται αυτό να απολυμανθεί, πρίν επαναφυτευθεί με ανανά, και αυτό για την καταπολέμηση των νηματωδών σκωλήκων. Γενικά απαιτεί γόνιμα εδάφη.[1]
Επικονιάση - Γονιμοποίηση
Σε αμιγείς φυτείες ανανά, της μιας ποικιλίας, οι καρποί είναι άσπερμοι, γιατί εκάστη ποικιλία είναι αυτοασυμβίβαστη (η δική της γύρη δεν γονιμοποιεί το δικό της ωάριο). Στις αμιγείς όμως φυτείες οι καρποί, όπου δεν υπάρχει γύρη απ' άλλες ποικιλίε, δεν σχηματίζουν έμβρυο και σπόρους, αλλά ευτυχώς, αναπτύσσονται κανονικά. Επομένως αναπτύσσονται παρθεοκαρπικά. Αν όμως υπάρξει συγκαλλιέργεια ποικιλιών στην ίδια φυτεία, θα λάβει χώρα σταυρεπικονίαση και οι καρποί θα έχουν σπόρους. Η μεταφορά της γύρης γίνεται με τα πουλιά και πιο συγκεκριμένα με το μυϊοτράχυλο (μικρά έγχρωμα πουλιά). Οι μέλισσες, αν και επισκέπτονται τα άνθη, δεν τα επικονιάζουν. Η προτροπή σχηματισμού ανθέων μπορεί να γίνει με επεμβάσεις με αιθυλένιο και άλλες ορμόνες. Συνήθως χρησιμοποιείται το ethephon και το ΝΑΑ. Το ΝΑΑ όμως δεν είναι αποδεκτό, γιατί επηρεάζει το σχήμα των καρπών και καθιστά ακανόνιστη την ωρίμαση τους. Η παροχή αιθυλενίου υπό μορφή ethephon είναι εύκολη, αλλά όχι πολύ αποτελεσματική στις τροπικές περιοχές, πέραν της τοξικότητας που προκαλεί στα φυτά. Η συνήθης δόση είναι 14 ppm. Οι δύο εφαρμογές ΝΑΑ ανά 15νθήμερο χρονικό διάστημα σε συγκέντρωση 0.25 ppm έδωσαν ικανοποιητικά αποτελέσματα. Τα ορμονικά αυτά διαλύματα είναι πιο αποτελεσματικά στις ψυχρές περιοχές παρά στις ζεστές και υγρές τροπικές περιοχές. Στις ζεστές και υγρές τροπικές περιοχές εφαρμόζεται η τεχνική της παροχής κάποιων κόκκων του δισανθρακικού ασβεστίου (CaC2) στο κέντρο της επάκριας φυλλικής συστάδας. Εκεί έρχεται σε επαφή με το νερό, που υπάρχει στο κέντρο της συστάδας, αντιδρά και απελευθερώνει ασετυλίνη, η οποία επηρεάζει το επάκριο αυξανόμενο μερίστωμα κατά τέτοιο τρόπο που προκαλεί προτροπή σχηματισμού ανθέων. Η επέμβαση αυτή είναι πιο αποτελεσματική όταν γίνεται βράδυ.[1]
Πολλαπλασιασμός
Ο ανανάς πολλαπλασιάζεται αγενώς με βλαστούς και παραφυάδες. Οι βλαστοί μπορεί να προέρχονται από τη στεφάνη, που σχηματίζεται στο επάκριο τμήμα του καρπού, ή να αποτελούν πλάγιους βλαστούς που εκπτύσσονται από το καρποφόρο στέλεχος μόλις λίγο κάτω από τον καρπό. Οι παραφυάδες είναι πλάγιοι βλαστοί που σχηματίζονται στη βάση του φυτού πάνω ή κάτω από το έδαφος. Τα φυτά, που προέρχονται από βλαστούς της στεφάνης, χρειάζονται περίπου 24 μήνες για να καρποφορήσουν, από πλάγιους βλαστούς του καρποφόρου στελέχους 20 μήνες και από παραφυάδες 17 μήνες περίπου.[1]
Ποικιλίες
Υπάρχουν πολλές ποικιλίες ανανά, αλλά η πιο εμπορική στις περισσότερες τροπικές είναι η Smooth Cayenne. Στην κεντρική και Νότια Αμερική, αλλά και στην Καραϊβική καλλιεργούνται οι <<Pernambuco>>, <<Red Spanish>>, <<Monte Liro>> και <<Sugar Loaf>>. Στη Νότια Αφρική καλλιεργούνται οι <<Queen>>, <<Z>> και <<McGregor>> και στην Αυστραλία οι <<Natel>>, <<Ripley>> και <<Alexandria>>.[1]
Ασθένειες
Φύλλα ζαρωμένα: Υπερβολική ζέστη και ξηρασία. Ποτίζετε και ψεκάζετε το φυτό. Το μεταφέρετε σε δροσερότερο χώρο. Φύλλα χωρίς έντονο χρώμα: Ανεπαρκής φωτισμός. Μεταφέρετε το φυτό σε φωτεινότερο χώρο. Φύλλα με κίτρινα στίγματα, ιδιαίτερα ανάμεσα στα νεύρα και καστανόχρωμα έντομα που επικάθονται στην κάτω επιφάνεια των φύλλων και στους βλαστούς: Κοκκοειδή (ψώρες). Τα αφαιρείτε ένα-ένα χωριστά μ' ένα βαμβάκι βουτηγμένο σε οινόπνευμα. Οι άκρες των φύλλων ξεραίνονται και παίρνουν καστανό χρώμα: Ξηρασία στην ατμόσφαιρα. Ψεκάζετε το φυτό και βελτιώνετε τις συνθήκες ατμοσφαιρικής υγρασίας. Βραδεία ανάπτυξη χωρίς άνθη: Το φυτό χρειάζεται λίπανση. Τα πιο χαμηλά φύλλα μαραίνοντα, ζαρώνουν και κατσαρώνουν: Ρεύματα αέρος. Μεταφέρετε το φυτό σε πιο κατάλληλο χώρο. Σάπισμα του φυτού στη βάση: Υπερβολικό πότισμα και κρύο. Μεταφέρετε το φυτό σε θερμότερο και πιο ευάερο χώρο και αφήνετε το χώμα του να στεγνώσει μέχρις ότου συνέλθει. Αν το σάπισμα έχει προχωρήσει πολύ δεν υπάρχει θεραπεία. Τα φύλλα ζαρώνουν και μαραίνονται μετά την ανθοφορία: Είναι φυσιολογικό, γιατί ο ανανάς καταστρέφεται μετά την ανθοφορία. Παίρνετε όμως νέα φυτά από τις παραφυάδες.
Εχθροί
O αλευρώδης (άσπρες μύγες) είναι είδος πολυφάγο. Βλαβερό κυρίως στα εσπεριδοειδή.
O αλευρώδης διαχειμάζει συνήθως στο στάδιο της νύμφης τρίτης ή της τετάρτης ηλικίας και σε ποσοστό στο στάδιο του αυγού. Τα αυγά με την πάροδο του χρόνου εκκολάπτονται. Από τον Μάρτιο παρατηρούνται οι πρώτες πτήσεις των ακμαίων αλλά τον Απρίλιο με Μάιο έχουμε τις πρώτες μαζικές πτήσεις. Σε μικρό χρονικό διάστημα τα θηλυκά ωοτοκούν και τοποθετούν τα αυγά τους διάσπαρτα περίπου 100 τα οποία παραμένουν προσκολλημένα με το κοντό ποδίσκο τους στην κάτω επιφάνεια του ελάσματος του φύλλου. Οι νύμφες εκκολάπτονται μετά από κάποιο χρονικό διάστημα επώασης γύρω στις δέκα μέρες σε συνάρτηση με τις κλιματικές συνθήκες και όταν ολοκληρωθεί το πρώτο στάδιο ανάπτυξης προσκολλώνται οριστικά. Οι πτήσεις ξεκινούν Αύγουστο και διαρκούν μέχρι τους μήνες Σεπτέμβριο - Οκτώβριο. Από τα αυγά αυτών των ακμαίων εκκολάπτονται νύμφες που διαχειμάζουν.
Προσβάλλει την κάτω επιφάνεια των φύλλων του ανανά και καλύπτεται από τα διάφορα σταδία ανάπτυξης του εντόμου και από τις εκδύσεις του. Οι προσβολές συνοδεύονται σχεδόν πάντα από την παρουσία μιας άφθονης μελιτώδους ουσίας που λερώνει την βλάστηση και τους καρπούς πανω στην οποία αναπτύσσεται καπνιά. Τα έντονα προσβεβλημένα δέντρα εξασθενούν, τα φύλλα κιτρινίζουν και πέφτουν ενώ οι λερωμένοι από το μελίτωμα καρποί και μαυρισμένα από την καπνιά υφίσταται σημαντική ποιοτική υποβάθμιση.
Σχετικές σελίδες
Βιβλιογραφία
- ↑ Σφάλμα παραπομπής: Μη έγκυρη ετικέτα
<ref>· δεν δίνεται κείμενο για παραπομπές με όνομα.CE.95.CE.B9.CE.B4.CE.B9.CE.BA.CE.AE_.CE.B4.CE.B5.CE.BD.CE.B4.CF.81.CE.BF.CE.BC.CE.BA.CE.BF.CE.BC.CE.AF.CE.B1
Σφάλμα παραπομπής: Η ετικέτα <ref> με όνομα «.CE.91.CE.BD.CE.B1.CE.BD.CE.AC.CF.82_.CF.86.CF.85.CF.84.CF.8C» που ορίζεται μέσα στο <references> δεν χρησιμοποιείται σε προηγούμενο κείμενο.
