Ασθένειες μεταξοσκώληκα
Οι ασθένειες που μπορούν να προσβάλλουν τους μεταξοσκώληκες χωρίζονται στις παρακάτω κατηγορίες:
- Ασθένειες που προκαλούνται από μύκητες–μυκητιάσεις.
- Ασθένειες προκαλούμενες από βακτήρια.
- Ασθένειες προκαλούμενες από ιούς
- Δηλητηριάσεις από φυτοφάρμακα
- Ασθένειες προκαλούμενες από πρωτόζωα.
Νοζεμίαση ή Πιπερίτιδα (Nozema bombycis Naegeli)
Η ομάδα των ασθενειών από πρωτόζωα αντιπροσωπεύεται από την Νοζεμίαση [1], την γνωστή Πιπερίτιδα. Η οποία στο παρελθόν διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια σηροτροφία, φθάνοντας σε σημείο κατά την περίοδο του μεσοπολέμου (1920-1940) να εκμηδενίσει την Ευρωπαϊκή παραγωγή κουκουλιών. Σήμερα, παρόλη την πρόοδο που έχει επιτευχθεί γύρω από την αντιμετώπισή της, εξακολουθεί να δημιουργεί προβλήματα στις σηροτροφικές χώρες και να ευθύνεται για σημαντικές απώλειες στην παραγωγή κουκουλιών.
Χαρακτηριστικά συμπτώματα της Πιπερίτιδας κατά το στάδιο της μόλυνσης φαίνονται στον παρακάτω πίνακα.
| Στάδιο μόλυνσης του μεταξοσκώληκα από την πιπερίτιδα | Παρατηρούμενα συμπτώματα |
|---|---|
| Αμέσως μετά την εκκόλαψη από εμβρυϊκή μόλυνση μέσω του αυγού | Μη αποβολή των τριχών του σώματος, μηδενική ανάπτυξη, διατήρηση σκούρου χρώματος, πολύ λεπτός κορμός. Οι σοβαρά μολυσμένες προνύμφες πεθαίνουν, ενώ σε πιο ήπιες περιπτώσεις μπορεί να φθάσουν μέχρι και την 2η ή και την 3η ηλικία |
| Πρώτη ηλικία | Συμπτώματα παρόμοια με τα προηγούμενα. Οι μεταξοσκώληκες που επιβιώνουν εισέρχονται στον 1ο ύπνο με μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ τους ως προν τον χρόνο έναρξής του |
| 2η και 3η ηλικία | Καθυστερημένη ανάπτυξη, συρρίκνωση της επιδερμίδας και απόκτηση "σκουριασμένης" όψης, εμφάνιση μαύρων κηλίδων στο σώμα, διακοπές των ύπνων, μείωση του αριθμού των μεταξοσκωλήκων που κλαδώνουν και που φθάνουν στη νύμφωση |
| 4η και 5η ηλικία | Συμπτώματα παρόμοια με την προηγούμενη περίπτωση. |
| Στάδιο νύμφης | Απώλεια της στιλπνότητας της επιδερμίδας, έλλειψη αντιδράσεων, εμφάνιση ανώμαλων μαύρων κηλίδων στο σώμα |
| Στάδιο τέλειου εντόμου (πεταλούδας) | Αδυναμία διάρρηξης του νυμφικού δέρματος, αργοπορία ή και αδυναμία εξόδου από το κουκούλι, αδυναμία έκπτυξης των φτερών, εμφάνιση μαύρων κηλίδων στα φτερά |
| Στάδιο ωοτοκίας | Ανομοιομορφία σχήματος αυγών, ελλιπής επικόλληση αυγών, μεγάλο ποσοστό άγονων αυγών |
Το αίτιο που την προκαλεί είναι το πρωτόζωο Nozema bombycis Naegeli και μεταδίδεται με τα σπόριά του τα οποία είναι εξαιρετικά ανθεκτικά. Μεταφέρονται με τα μορεόφυλλα της διατροφής οπότε και περνούν στον πεπτικό σωλήνα των μεταξοσκωλήκων όπου και βλαστάνουν αρχίζοντας τον βιολογικό κύκλο του παθογόνου που τελειώνει με την δημιουργία νέων σπορίων μέσα σε 4-8 ημέρες ανάλογα με την φυλή του μεταξοσκώληκα και τις συνθήκες του περιβάλλοντος.
Το κύριο χαρακτηριστικό της ασθένειας είναι ότι πέρα από τις μολύνσεις του στόματος, ο παθογόνος μικροοργανισμός μπορεί να μεταφερθεί στην επόμενη γενεά των μεταξοσκωλήκων μέσα από τα αβγά, καθιστώντας έτσι την ασθένεια κληρονομούμενη. Τα συμπτώματα εμφάνισης της ασθένειας διαφέρουν ανάλογα με το στάδιο κατά το οποίο μολύνονται οι μεταξοσκώληκες.
Ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης της ασθένειας αυτής παραμένει ακόμα και σήμερα η παραγωγή υγιών αυγών, πράγμα το οποίο εξασφαλίζεται με εργαστηριακούς ελέγχους, τόσο των γονέων, όσο και των ίδιων των αυγών. Πέραν τούτου επιβάλλεται αυστηρή τήρηση συνθηκών υγιεινής, απολυμάνσεων και ελέγχων σε όλα τα επίπεδα και ιδιαίτερη έμφαση στις μονάδες παραγωγής αυγών.
Βιβλιογραφία
- ↑ "Οι περιπέτειες του μεταξοσκώληκα μέσα στο χρόνο", Έκδοση Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Σουφλίου, Επιμέλεια κειμένων: Μπουτάκης Γεώργιος, Μπαΐρας Χαράλαμπος, Αλεξούδης Ιωάννης, Κουτσούλας Ηλίας, Μπιστίνας Γρηγόριος
Beauveria bassiana (ή Botrytis bassiana)
Ο Beauveria bassiana ή αλλιώς Botrytis bassiana [1], είναι ένας μύκητας που καταστρέφει ολόκληρο το σώμα του μεταξοσκώληκα. Ο μύκητας αυτός εμφανίζεται συνήθως όταν οι μεταξοσκώληκες αναπτύσσονται σε κρύες συνθήκες με υψηλή υγρασία. Αυτή η ασθένεια δεν περνάει στα αυγά από τους σκώρους, καθώς οι μολυσμένοι μεταξοσκώληκες δεν μπορούν να επιβιώσουν στο στάδιο του σκώρου. Αυτός ο μύκητας μπορεί επίσης να διαδοθεί και σε άλλα έντομα.
Η ασθένεια μπορεί να καταπολεμηθεί με καύση θειαφιού στους χώρους όπου διεξάγεται η σηροτροφία. Οι ατμοί του θειούχου ανυδρίτη εξοντώνουν τους σπόρους του μύκητα.
Βιβλιογραφία
Grasserie
Η Grasserie [1] προκαλείται από έναν ιό που ονομάζεται Borrelina. Είναι μολυσματική ασθένεια μέσω της επαφής με τα λύματα από τα άρρωστα σκουλήκια και μπορεί να εξαπλωθεί μέσω του δέρματος του μεταξοσκώληκα και μέσω της κατανάλωσης μολυσμένων τροφίμων.
Το πρώτο σημάδι της ασθένειας είναι ότι ο μεταξοσκώληκας φαίνεται πολύ πιο παχύς από όσο θα έπρεπε να είναι. Όταν είναι τεντωμένο το σώμα του, τα τμήματα δεν φαίνονται κανονικά. Κάποιες αναφορές λένε πως σ’αυτή τη φάση μοιάζει με φυτό bamboo (Εικόνα 4).
Στο επόμενο στάδιο η πληρότητα των τμημάτων είναι σαφής. Τα σκουλήκια μοιάζουν λίγο ασθενικά. Έχουν γίνει επίσης πολύ εύθραυστα. Το δέρμα σπάει εύκολα, και αποπνέει γαλακτώδες υγρό (Εικόνα 3).
Τα σκουλήκια αρχίζουν να παίρνουν σκούρο χρώμα, μένουν απαθή και σταματάνε να τρώνε. Τελικά μένουν ακίνητα και σε λίγη ώρα πεθαίνουν.
Μετά το θάνατό τους, μέσα σε λίγες ώρες γίνονται μαύρα και σαπίζουν.
Θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στο πως θα τα σηκωσουμε καθώς μπορεί το σώμα τους ν’ανοίξει και ν’αρχίσουν να στάζουν ακαθάριστα υγρά (Εικόνα 2).
Η νόσος αντιμετωπίζεται με διάφορες μεθόδους όπως:
- Αμέσως απομακρύνονται όλα τα σκουλήκια που παρουσιάζουν συμπτώματα πριν αρχίσουν να στάζουν τα υγρά τους πάνω στα φύλλα ή τα άλλα σκουλήκια.
- Απολυμαίνουμε όλα τα υλικά και τους χώρους πάνω στους οποίους βρίσκονταν τα μολυσμένα σκουλήκια.
- Καθαρίζουμε το χώρο εντατικά, ακόμα και δύο φορές την ημέρα (τα άρρωστα σκουλήκια δεν μπορούν να ανασηκωθούν), έτσι ξεχωρίζουμε τα υγιή από τα άρρωστα.
- Απολυμαίνουμε καλά τα χέρια μας κάθε φορά που χειριζόμαστε τα άρρωστα σκουλήκια ή τους δίσκους.
Βιβλιογραφία
Flacherie
Είναι μία βακτηριακή ασθένεια [1] και τα επηρεασμένα σκουλήκια μολύνονται με το βάκιλλο Bacillus Bombysepticus. Οι κάμπιες στην τέταρτη ηλικία τους συνήθως μολύνονται. Η πέψη στις επηρεασμένες κάμπιες παρεμποδίζεται, αποβάλλουν ημι-στερεά περιττώματα αποκρουστικής μυρωδιάς και γίνονται ληθαργικές και μαλακές. Το κανονικό τάισμα των νυμφών και η διατήρηση καλών συνθηκών υγιεινής θα αποτρέψει την ασθένεια.
