Καλλιέργεια μπανανιάς

Προετοιμασία εδάφους

Η βαθιά άροση του εδάφους για την εξασφάλιση καλύτερου αερισμού αυτού πριν από τη φύτευση των φυτών κρίνεται αναγκαία. Το μέγεθος και το βάθος των λάκκων εξαρτάται από την προετοιμασία του εδάφους και το πολλαπλασιαστικό υλικό που θα χρησιμοποιήσουμε. Συνήθως οι λάκκοι έχουν διαστάσεις 30 x 40cm. H απολύμανση του εδάφους, πριν από τη φύτευση, με τα κατάλληλα απολυμαντικά, κρίνεται απαραίτητη ιδιαίτερα, όταν στο έδαφος, προϋπήρχε καλλιέργεια τομάτας, πατάτας, φασολιάς ή άλλων λαχανικών, καπνού, κ.ά.

Φύτευση

Στις υποτροπικές περιοχές, όπου ο χειμώνας είναι πολύ ψυχρός, η φύτευση των φυτών γίνεται την άνοιξη (Μάρτιο). Η άνθιση γίνεται την επόμενη άνοιξη - καλοκαίρι και η συλλογή των καρπών τον Νοέμβριο - Δεκέμβριο. Οι υψηλές ποικιλίες, όπως οι Gros michel και Lacatan απαιτούν μεγαλύτερες αποστάσεις από τις νάνες. Η πυκνότητα συνήθως ποικίλλει μεταξύ 100 και 300 φυτών ανά στρέμμα. Οι συνήθεις αποστάσεις φυτεύσεως των φυτών είναι 3m μεταξύ των γραμμών και 2m επί της γραμμής. Η πυκνή φύτευση αυξάνει το μήκος του κύκλου καρποφορίας, μειώνει το μέγεθος των τσαμπιών και των καρπών, αλλά η παραγωγή κατά μονάδα επιφάνειας είναι αυξημένη λόγω του μεγαλύτερου αριθμού φυτών και κατά συνέπεια τσαμπιών. Σ' αυτή την περίπτωση μεγαλύτερο είναι και το κόστος παραγωγής ανά μονάδα επιφάνειας. Ως σύστημα φύτευσης συνιστάται το ορθογώνιο παραλληλόγραμμα, το οποίο υπερέχει των άλλων συστημάτων (κατά ισόπλευρα τρίγωνα, κ.ά) και σε παραγωγικότητα. Σε μερικές περιοχές ο αριθμός των φυτών κατά μονάδα επιφάνειας εξαρτάται από τις κλιματικές συνθήκες αυτής και είναι μικρότερες στις πιο ψυχρές περιοχές.

Άρδευση

Το πότισμα στη μπανανιά είναι αναγκαίο ακόμα και σε περιοχές με βραχεία διάρκεια ανομβρίας. Το πότισμα είναι απαραίτητο ακόμα και όταν η ετήσια βροχόπτωση φθάνει τα 2.750mm. Τα συνήθη συστήματα ποτίσματος είναι με τη κατάκλιση, με αυλάκια, με τεχνητή βροχή πάνω ή κάτω από την κόμη των φυτών. Συνήθως, η απαιτούμενη ποσότητα νερού κυμαίνεται από 50 - 550mm το μήνα, εξαρτώμενου βεβαίως από τις εδαφικές και κλιματικές συνθήκες. Τα ποτίσματα πρέπει να γίνονται κατά μικρά χρονικά διαστήματα, γιατί το ριζικό σύστημα των φυτών της μπανάνας, αναπτύσσεται επιφανειακά στο έδαφος. Το έδαφος που καλλιεργείται η μπανανιά πρέπει να είναι πάντοτε σταθερά υγρό, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το έδαφος δεν πρέπει να αποστραγγίζει καλά.

Λίπανση

Αν και η μπανανιά καλλιεργείται σε γόνιμα εδάφη, η λίπανση είναι απαραίτητη. Ο παραγωγός πρέπει να είναι εξοικειωμένος με τα τροφοπενιακά συμπτώματα των φυτών. Η μπανανοφυτεία χρειάζεται μεγάλες ποσότητεςθρεπτικών στοιχείων για τη διατήρηση σε υψηλά επίπεδα της παραγωγικότητάς της. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί είτε με την καλλιέργεια της μπανανιάς σε πολύ γόνιμα εδάφη ή με τον εμπλουτισμό μέτριας γονιμότητας εδαφών με λιπάσματα. Η μπανανιά είναι απαιτητική σε άζωτο και ιδιαίτερα σε κάλιο. Τα πρώτα στάδια βλαστικής αναπτύξεως των φυτών είναι κρίσιμα για την μετέπειτα ανάπτυξη των τσαμπιών. Επομένως τα θρεπτικά στοιχεία πρέπει να είναι διαθέσιμα στα φυτά κατά την εγκατάστασή τους. Το άζωτο παρέχεται κατά τακτά μικρά χρονικά διαστήματα κατά την αύξηση των φυτών, ενώ το κάλιο πρέπει να παρέχεται κατά τη φύτευση και δύο φορές το χρόνο μετά από αυτή. Ο φώσφορος είναι απαραίτητος μόνο κατά τη φύτευση. Μεγάλες ποσότητες θρεπτικών στοιχείων καταναλίσκονται από μια μεγάλη παραγωγή, γι' αυτό οι ποσότητες αυτές πρέπει να δοθούν ξανά στα φυτά, μέσω της λίπανσης προκειμένου να διατηρηθεί η υψηλή παραγωγικότητά τους. Τα τελευταία χρόνια, η λίπανση στηρίζεται στη μέθοδο της φυλλοδιαγνωστικής (χημική ανάλυση φύλλων). Συνήθως το 3^ο φύλλο θεωρείται το πιο κατάλληλο για δειγματοληψία. Ως επιθυμητά επίπεδα συνιστούν για το άζωτο 2,6%, το φώσφορο 0,2%, το κάλιο 3%, το ασβέστιο 0,5%, το μαγνήσιο 0,3%, τον ψευδάργυρο 18ppm, τον χαλκό 9ppm, το μαγγάνιο 25ppm, τον σίδηρο 80ppm και το βόριο 11ppm.

Κλάδεμα

Το κλάδεμα συνίσταται στην αφαίρεση παραφυάδων με σκοπό να παραμείνει το μητρικό φυτό και ένα θυγατρικό. Για τη διατήρηση της παραπάνω διαμόρφωσης απαιτείται τακτικός έλεγχος και άμεση αφαίρεση των παραφυάδων. Σημαντικό επίσης είναι να απομακρύνονται τα φύλλα που ακουμπούν στους καρπούς προκειμένου να μην δημιουργούν πληγές. Για την καταστροφή των ανεπιθύμητων παραφυάδων χρησιμοποιούνται δύο μέθοδοι. Κατά την πρώτη μέθοδο η παραφυάδα αποκόπτεται και απομακρύνεται από το μητρικό φυτό, κατά δε τη δεύτερη η παραφυάδα κόβεται στην επιφάνεια του εδάφους και το εγκάρσιο τμήμα απομακρύνεται με τη βοήθεια ειδικού μαχαιριού. Όταν αυτό δεν επαρκεί, στην κοιλότητα ρίχνεται φωτιστικό πετρέλαιο. Επιτυχή είναι και τα αποτελέσματα με την εφαρμογή δια ψεκασμού 2,4 - D και 2,4,5 - Τ. Οι παραφυάδες δεν πρέπει να αφήνονται να μεγαλώσουν πολύ πριν αποκοπούν, επομένως τακτικοί έλεγχοι πρέπει να γίνονται κάθε 6-8 εβδομάδες.

Αποκοπή άνθεων

Η αποκοπή άνθεων συνιστάται στην απομάκρυνση του μαραμένου στύλου και περιανθίου. Η προστριβή των φύλλων στα τσαμπιά προκαλεί πληγές στους καρπούς. Γι' αυτό τα φυτά πρέπει να ελέγχονται τακτικά και όλα τα φύλλα, που δημιουργούν προστιβές στους καρπούς, πρέπει να απομακρύνονται ή να τους αλλάζεται η κατεύθυνση. Σε μερικές περιοχές συνηθίζεται να απομακρύνονται τα καταρρέοντα παλιά φύλλα, αλλά αυτό δεν είναι αναγκαίο, γιατί μπορεί να αποβεί και επιζήμιο.

Υποστήλωση

Απαραίτητη εργασία που πρέπει να εφαρμόζουν οι μπανανοκαλλιεργητές είναι η υποστύλωση των φυτών. Γίνεται νωρίς το Φθινόπωρο. Το βάρους του κλώνου και παρουσία ανέμων επιβάλλουν την εργασία αυτή. Χρησιμοποιούνται ειδικοί μεταλλικοί στύλοι. Προσοχή ο στύλος να μην έρχεται σε άμεση επαφή με τον κλώνο γιατί θα προκαλέσει εκδορές. Η χρησιμοποίηση δύο υποστυλωμάτων σε μορφή τριγώνου δίνει ικανοποιητικά αποτελέσματα.

Ανάχωμα

Το ανάχωμα των φυτών τα προστατεύει από τους ισχυρούς ανέμους, που μπορεί να προκαλέσουν ζημιά σ΄ αυτά. Η απώλεια των φυτών μπορεί να μειωθεί σε ποσοστό 30 - 50%.

Απομάκρυνση αρσενικού οφθαλμού

Η απομάκρυνση του αρσενικού οφθαλμού αναφέρεται ότι προάγει την ανάπτυξη των καρπών. Συνιστάται να μην κόβεται ο αρσενικός οφθαλμός, γιατί αποτελεί δείκτη αύξησης του τσαμπιού, αλλά αυτό συχνά γίνεται. Η αποκοπή του περιορίζεται την πιθανότητα μόλυνσης των φυτών από το βακτήριο Pseudomonas solanacearum το οποίο μεταφέρεται από τα έντομα, που επισκέπτονται τα άνθη.

Σακούλιασμα

Άλλη καλλιεργητική φροντίδα είναι η κάλυψη των κλώνων με ειδικά μπλε πλαστικά σακούλια. Η κάλυψη αυτή διατηρεί τους κλώνους καθαρούς από σκόνες από περιττώματα των πουλιών και προστατεύει τον καρπό από το χαλάζι. Η σακούλα αφήνεται ανοιχτή στην κάτω πλευρά. Τα αποτελέσματα ακόμα και στις τροπικές χώρες είναι σημαντικά. Μπορεί η επέμβαση αυτή να αυξήσει τη θερμοκρασία και να επισπεύσει την ωρίμανση των καρπών. Αύξηση της θερμοκρασίας κατά 0,5^oC επισπεύδει τη συγκομιδή κατά 5 ημέρες.

Απομάκρυνση χεριών

Ένα παραμορφωμένο ή κακοσχηματισμένο "χέρι" στο τσαμπί απομακρύνεται, γιατί είναι ακατάλληλο για το εξαγωγικό εμπόριο. Όταν η αποκοπή γίνεται μετά την άνθιση συμβάλλει στην αύξηση του βάρους των άλλων χεριών. Συνήθως το σακούλιασμα, η απομάκρυνση αρσενικού οφθαλμού, καθώς και αυτή η καλλιεργητική πρακτική διενεργούνται συγχρόνως.

Ωρίμανση

Οι καρποί μπορεί να συγκομιστούν όταν είναι πλήρως ώριμοι για άμεση κατανάλωση στις τοπικές αγορές. Όταν όμως απαιτείται μεταφορά πράσινων καρπών σε μικρή απόσταση, πρέπει οι καρποί αυτοί να έχουν ωριμάσει κατά 90% και για μακρινές μεταφορές (με πλοία), συνήθως απαιτείται ωριμότητα της τάξεως του 75%. Το 75% της ωριμότητας αναφέρεται, όταν οι καρποί είναι στρογγυλοποιημένοι κατά τα 3/4, δεδομένου ότι φέρουν προεξέχουσες ράχες και κυρτές λείες επιφάνειες μεταξύ αυτών. Αφήνοντας τους καρπούς να υπερωριμάσουν κατά τις ζεστές περιόδους, μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρη ωρίμανση κατά τη μεταφορά. Αντίθετα, συγκομίζοντας τους καρπούς πολύ ανώριμους κατά τις ψυχρές περιόδους, μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια τσαμπιών εκφρασμένη σε kg και μεγαλύτερη διάρκεια ωρίμανσης μετά τη συγκομιδή. Ως κριτήρια συγκομιδής επιπλέον, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και η σχέση σάρκας/φλοιού αυτών και η συνεκτικότητα του φλοιού των καρπών. Την πιο πρακτική μέθοδο τυποοποίησης της ωριμότητας συγκομιδής, αποτελεί ο συνδυασμός φαινολογικών χαρακτηριστικών (χρονικό διάστημα από της ανθίσεως μέχρι της συγκομιδής), έγχρωμων ραβδώσεων και μετρήσεων της διαμέτρου των καρπών. Η διάμετρος των καρπών πρέπει να κυμαίνεται από 31 - 41mm και μετριέται ο ενδιάμεσος καρπός της εξωτερικής σειράς του δεύτερου χεριού.

Συγκομιδή

Όταν το τσαμπί ωριμάσει, ο εργάτης το πιάνει και το κόβει με ειδικό κοπτικό εργαλείο, αλλά μπορεί συγχρόνως να κόψει και φύλλα που βρίσκονται κοντά στο σημείο αποκοπής του στελέχους του τσαμπιού, ως και τα σχοινιά υποστήριξης των φυτών. Στη συνέχεια ο εργάτης αποκόπτει το ψευδοστέλεχος, το οποίο πέφτει σιγά προς αυτόν και κατευθύνει το τσαμπί σε μια υπερυψωμένη μαλακή εξέδρα. Ακολούθως κόβει το στέλεχος του τσαμπιού 300mm πάνω από το τελευταίο "χέρι" και τεμαχίζει το ψευδοστέλεχος και τα φύλλα πριν μετακινηθεί στο επόμενο φυτό. Ενδιαμέσως ο εργάτης μεταφέρει και το κομμένο τσαμπί σε ρεμούλκα προκειμένου να μεταφερθεί στο χώρο συσκευασίας με τελεφερίκ. Οι δείκτες ωριμότητας και η διαδικασία συγκομιδής του πλαντέϊν υπολείπονται σε οργάνωση έναντι εκείνων της εδώδιμης μπανάνας. Οι καρποί συγκομίζονται όταν είναι πλήρως ώριμοι, γιατί αυτό είναι και απαίτηση του καταναλωτή. Δεν συγκομίζουμε κατά τις βροχερές και ψυχρές μέρες. Άριστη θερμοκρασία συγκομιδής και μεταφοράς θεωρούνται οι 14^oC.