Ασθένεια ηλίανθου Φυτοφθόρα
Η φυτοφθόρα είναι ασθένεια που προκαλείται από τον μύκητα Phoma macdonaldii. Tα πυκνίδια είναι σφαιρικά, με διάμετρο 68–160mm σκουροκαφέ έως μαύρα. Στα πυκνίδια αναπτύσσονται κονίδια που είναι διάφανα, ελλειπτικά, με δύο σταγόνες έλαιο. Το μέγεθος κυμαίνεται από 3-6,2mm σε μήκος και 1,3-2,6mm σε πλάτος. Τα ψευδοεπιθέσια είναι σφαιρικά, σκούρα καφέ, με διάμετρο 274-306mm. Πολυάριθμοι κυλινδρικοί ασκοί αναπτύσσονται στα ψευδοπεριθέσια. Κάθε ασκός παράγει οκτώ ασκοσπόρους σε δύο σειρές. Οι ασκόσποροι είναι δικύτταροι, διάφανοι έως κιτρινωποί, με σχήμα κυλινδρικό. Τα προσβεβλημένα φυτά αδυνατίζουν και μπορεί να καταλήξουν με μικρές κεφαλές, με μικρή παραγωγή σπόρου που θα έχει μειωμένη περιεκτικότητα σε έλαιο. Ο μίσχος σαπίζει εντελώς, καθιστώντας το φυτό ευπαθές στην ασθένεια. Οι απώλειες στην παραγωγή που μπορούν να αποδοθούν αποκλειστικά στο Phoma macdonaldii, είναι περιορισμένες, αλλά σε συνδυασμό με άλλα έντομα, παρατηρούνται πραγματικά μεγάλες απώλειες.
Μαύρα εκζέματα αρχίζουν στη βάση των μίσχων των φύλλων και απλώνονται σε όλους τους μίσχους. Τα εκζέματα απλώνονται σε μήκος αρκετών εκατοστών. Επιπρόσθετα, ο μύκητας προκαλεί εκζέματα και στα φύλλα, στο πίσω μέρος της κεφαλής του άνθους και στη στεφάνη στη βάση του κοτσανιού. Υπό ευνοϊκές για την ασθένεια συνθήκες, τα φύλλα μαραίνονται ή ξεραίνονται, ενώ οι τα κοτσάνια μαυρίζουν. Μυκρά, στρογγυλά καρποφόρα σώματα του μύκητα (πυκνίδια) παρατηρούνται στα ώριμα εκζέματα. Τα συμπτώματα ενδέχεται να συγχέονται με εκείνα της ασθένειας καρκίνου του μίσχου, διαφοροποιούνται όμως λόγω των βλαβών στο κοτσάνι που έχουν διαφορετικό σχήμα και χρώμα.
Ο μύκητας διαχειμάζει ως πυκνίδια και πιθανώς ως μυκήλιο σε μολυσμένα υπολείμματα. Τα κονίδια απελευθερώνονται από τα πυκνίδια και διαχέονται στα γειτονικά φυτά, μέσω βροχής ή εντόμων. Η ασθένεια μπορεί να εμφανιστεί οποτεδήποτε, αλλά είναι συνηθέστερη μετά την ανθοφορία. Η μόλυνση από Phoma macdonaldii εμφανίζεται σε όλη την αναπτυξιακή περίοδο, αν και συνήθως δεν παρατηρείται μέχρι που οι βλάβες στο κοτσάνι να καταστούν ορατές αργότερα το καλοκαίρι. Ο μύκητας διαχειμάζει σε μολυσμένα υπολείμματα φυτών και διαδίδεται με τη βροχή. Τα έντομα λειτουργούν ως ενδιάμεσοι ξενιστές της ασθένειας. Τα έντομα (ψείρες) Apion και Cylindrocopturus μπορούν να μεταφέρουν τους σπόρους του Phoma macdonaldii τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά. Οι ενήλικες ψείρες τρέφονται με τα φύλλα και οι μολυσμένες κάμπιες διαδίδουν το μύκητα καθώς φτιάχνουν σήραγγες μέσα στο κοτσάνι. Η μετάδοση της ασθένειας μέσα από μολυσμένο σπόρο έχει μικρότερη σημασία.
Δεν υπάρχουν πλήρως αποτελεσματικά μέτρα αντιμετώπισης. Η τετραετής εναλλαγή καλλιεργειών θα ελαχιστοποιήσει τη συγκέντρωση του Phoma macdonaldii μέσα στο έδαφος. Η σωστή αντιμετώπιση των εντόμων, επίσης θα περιορίσει τη διάδοση της ασθένειας. Κάποια φυτά είναι ανθεκτικότερα στην ασθένεια από άλλα, αλλά δεν υπάρχουν υβρίδια με ανοσία.
