Ασθένεια λεύκας Καρκίνος

Στο υπέργειο ή το ριζικό μέρος των φυτών, εμφανίζονται πολλές φορές όγκοι διάφορης μορφολογίας και μεγέθους, που είναι δυνατόν να οφείλονται σε ζωικούς οργανισμούς (έντομα, ακάρεα, νηματώδεις), σε μύκητες, βακτήρια, ιούς. Η περισσότερο συνηθισμένη περίπτωση όγκων στα φυτά είναι η ασθένεια που είναι γνωστή με το όνομα <<όγκος του λαιμού>> ή καρκίνος των φυτών.

Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα της ασθένειας είναι ο σχηματισμός, σε διάφορα μέρη του φυτού, σχεδόν σφαιρικών όγκων. Το βάρος τέτοιων όγκων μπορεί να φθάσει τα 25kg. Αρχικά οι όγκοι εμφανίζονται σαν μικρές προεξοχές, μεμονωμένες ή σε ομάδες, έχουν χρώμα υπόλευκο και σύσταση μαλακή, αργότερα όμως αποκτούν σκοτεινό χρωματισμό και γίνονται σκληροί. Κατά τα αρχικά στάδια σχηματισμού τους οι καρκινικοί όγκοι μπορεί να συγχέονται με τον συνήθη επουλωτικό ιστό (κάλο), που σχηματίζεται κατά την επούλωση των διαφόρων πληγών. Γρήγορα όμως αναπτύσσονται σε μεγάλους σφαιρικούς ή ημισφαιρικούς σχηματισμούς. Γενικά οι νεαροί όγκοι είναι μαλακοί και λευκοί αργότερα όμως γίνονται καστανή και σκληρότεροι. Η σύσταση κάθε όγκου εξαρτάται ακόμη από το είδος των ιστών που επικρατούν σ’ αυτόν. Γενικά οι όγκοι αποτελούνται από ανοργάνωτες μάζες παρεγχυματικού και αγγειώδους ιστού, που περιέχουν αδιαφοροποιήτα κύτταρα που είναι πολυπύρηνα. Η διάρκεια ζωής των όγκων εξαρτάται από την συστασή τους σ’ όλες όμως τις περιπτώσεις οι καρκινικοί ιστοί τελικά νεκρώνονται και αποδιοργανώνονται. Αυτό γίνεται συνήθως το φθινόπωρο ή το χειμώνα. Οι αποδιοργανούμενοι όγκοι περιέχουν συχνά διάφορους μικροοργανισμούς (βακτήρια, μύκητες) μέσα στους σάπιους ιστούς ή διάφορα έντομα. Στα δένδρα οι όγκοι σχηματίζονται, τις περισσότερες φορές, στο λαίμο και στο ριζικό σύστημα.

Η ασθένεια αύτη οφείλεται στο παθογόνο βακτήριο Αgrobacterium tumefaciens το οποίο έχει ραβδόμορφο σχήμα, πλάτους 0,7-0,8μm και μήκους 2,5-3μm κινούμενο με 1-4 μαστίγια και είναι αρνητικό κατά Gram, έχει αερόβιο μεταβολισμό της γλυκόζης, παράγει οξειδάση, δεν παράγει πράσινη διαχεόμενη φθορίζουσα χρωστική στο θρεπτικό υπόστρωμα King B, δεν σχηματίζει σπόρια και έχει άριστη θερμοκρασία αναπτύξεως 25-30^oC. Το παθογόνο επιβιώνει στο έδαφος και μέσα στους όγκους. Η μετάδοσή του μπορεί να γίνει με το έδαφος, το νερό ποτίσματος ή βροχής, με τα εργαλεία κλαδέματος, με την κατεργασία του εδάφους ή με το πολ/στικό υλικό. Η είσοδος των βακτηρίων και η εγκαταστασή τους στα φυτά γίνεται μόνο από πρόσφατες πληγές που προκαλούνται από φυσικά ή άλλα αίτια, όπως το κλάδεμα, οι εμβολιασμοί, οι τραυματισμοί από καλλιεργητικά εργαλεία, παγετός, χαλαζόπτωση, έντομα και νηματώδεις κ.α. Μετά την είσοδο του παθογόνου στο φυτό μέσω μιας πληγής, ένα μικρό τεμάχιο του ογκογόνου πλασμιδίου, το T-DNA, μεταφέρεται από το βακτήριο στο φυτικό κύτταρο και ενσωματώνεται στο πυρηνικό DNA του φυτικού κυττάρου σαν φορέας γενετικών μυνημάτων που εκφράζονται στη συνέχεια από αυτό. Έτσι, το φυτικό κύτταρο μετατρέπεται μόνιμα σε καρκινικό. Οι νέοι όγκοι εμφανίζονται μέσα σε 8-15 ημέρες μέχρι μερικούς μήνες (2-6) από τη μόλυνση. Η περισσότερο ευνοϊκή θερμοκρασία για τη γρήγορη εμφάνιση των όγκων κυμαίνεται μεταξύ 14-28^oC. Για την αντιμετώπιση της ασθένειας συστήνονται τα παρακάτω μέτρα:

• Σε φυτώρια, προσβεβλημένα δενδρύλλια πρέπει να καταστρέφονται.

• Το πολλαπλασιαστικό υλικό πρέπει να είναι υγιές.

• Απολύμανση των ψαλιδιών κλαδέματος με φορμόλη 5% σε νερό.

• Απολύμανση των υλικών που χρησιμοποιούνται για την στρωμάτωση των μοσχευμάτων.