Συκιά
Περιεχόμενα
Γενικά στοιχεία
Η συκιά καλλιεργείται στις ανατολικές μεσογειακές περιοχές της Ευρώπης και Αφρικής, καθώς και στις νοτιοδυτικές περιοχές της Ασίας. Σήμερα η συκιά είναι μια σημαντική δενδρώδης καλλιέργεια σε πολλά μέρη της υφηλίου και κυρίως σε χώρες που συνορεύουν με τη Μεσόγειο θάλασσα και την Κόκκινη και Αραβική θάλασσα. Οι κυριότερες χώρες παραγωγής σύκων είναι η Ισπανία, Ιταλία, Τουρκία, Ελλάδα, Πορτογαλία και Αμερική.
Στην Ελλάδα καλλιεργείται κυρίως στην Πελοππόνησο, Στερεά Ελλάδα, Εύβοια, Κρήτη, Επτάνησα και νησιά Αιγαίου. Για την παραγωγή ξηρών σύκων καλλιεργείται κυρίως στους νομούς Μεσσηνίας, Λακωνίας, Εύβοιας και νήσων Αιγαίου. Η συκιά καλλιεργείται για τους καρπούς της, τα σύκα που χρησιμοποιούνται ως νωπά ή ξηρά. Ακόμα από τους καρπούς της παρασκευάζουν συκοκαφέ, συκόιπιτες, συκοπολτό (χρήση στη ζαχαροπλαστική) και συκομαρμελάδες (από νωπά σύκα).[1]
Βοτανικά χαρακτηριστικά
Η συκιά ανήκει στην οικογένεια Moraceae, στο γένος Ficus και στο είδος Ficus carioca L. Η οικογένεια αυτή περιλαμβάνει 60 γένη και πάνω από 2.000 είδη δένδρων, θάμνων, αναρριχώμενων και ποωδών φυτών. Είναι δένδρο φυλλοβόλο με μέτριο έως μεγάλο (σχετικά) ύψος. Μπορεί να φτάσει σε ύψος τα 2 – 5m ενώ η διάρκεια ζωής του είναι 50 – 60 χρόνια Οι τύποι συκιάς που συναντάμε είναι δύο: η αρρενοσυκιά ή αλλιώς αγριοσυκιά που είναι μόνοικη δηλαδή έχει αρσενικά και θηλυκά άνθη στο ίδιο δένδρο και την ήμερη – καλλιεργούμενη συκιά η οποία φέρει μόνο θηλυκά άνθη. Περισσότερες πληροφορίες στον σύνδεσμο που ακολουθεί:
Βοτανικά χαρακτηριστικά συκιάς[2]
Κλιματικές συνθήκες
Η συκιά είναι δένδρο που δεν αντέχει τις σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα. Κατά τους χειμερινούς μήνες τα δένδρα μένουν χωρίς φύλλα αλλά οι οφθαλμοί τους έχουν μικρής διάρκειας λήθαργο που αν η θερμοκρασία ήταν συνέχεια κοντά στους 15oC θα είχε βλάστηση όλο το χρόνο. Όταν η θερμοκρασία είναι κάτω από τους 0oC υπάρχουν ζημιές στο υπέργειο τμήμα ενώ όταν η θερμοκρασία είναι κάτω από -10oC υπάρχουν ζημιές στο υπόγειο τμήμα του δένδρου. Επίσης όταν η θερμοκρασία είναι πολύ χαμηλή το χειμώνα μπορεί να προκαλέσει ζημιά στην άγρια συκιά όπως καταστροφή των καρπών που έχει σαν αποτέλεσμα και την καταστροφή των προνυμφών του ψήνα.
Ιδιαίτερα ευαίσθητα είναι τα δένδρα που είναι μικρότερα ηλικιακά. Τους καλοκαιρινούς μήνες κατά την συγκομιδή των σύκων θα πρέπει η θερμοκρασία να είναι 30oC ώστε να έχουμε καλής ποιότητας σύκα, εάν η θερμοκρασία είναι πάνω από 30 – 35oC παρατηρούμε αλλοίωση του καρπού και τα ξηρά σύκα γίνονται δερματώδη και σκληρά εξωτερικά. Η βροχή και η υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία προκαλεί μεγάλα προβλήματα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες όταν γίνεται η συγκομιδή και όταν ο καρπός είναι έτοιμος πάνω στο δένδρο. Η έντονη βροχόπτωση την περίοδο ωρίμανσης των σύκων προκαλεί σχίσιμο του καρπού και ξίνισμα στη σάρκα του και αυτό γιατί το νερό της βροχής μπαίνει από την οπή στο εσωτερικό του καρπού και προκαλείται το σχίσιμο. Αν μετά τη βροχή επικρατήσουν υψηλές θερμοκρασίες τότε εκδηλώνεται ανεπιθύμητη ζύμωση που προκαλεί το ξίνισμα της σάρκας και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα ο καρπός να μην είναι εμπορεύσιμος.[2]
Εδαφικές συνθήκες
Η συκιά θέλει γόνιμα καλά στραγγισμένα εδάφη αλλά είναι και ένα δένδρο που μπορεί να αναπτυχθεί σε διάφορους τύπους εδαφών όπως είναι ξηρά, αμμώδη, χαλικώδη και πετρώδη αρκεί να υπάρχουν ρωγμές για να αναπτυχθούν οι ρίζες του. Μπορεί επίσης να υπάρξει και σε ασβεστώδη, μέτρια αλκαλικά εδάφη. Το pH του εδάφους θα πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 6 - 8 βαθμούς. Δεν θα πρέπει να φυτεύεται σε εδάφη με πολύ υγρασία και σε περιοχές που επικρατούν συνθήκες υψηλής ατμοσφαιρικής υγρασίας.[2]
Τρόπος καρποφορίας
Ανάλογα με τον τρόπο καρποφορίας της συκιάς διακρίνουμε τρεις τύπους:
Ήμερη - μονόφορη συκιά: Kαρποφορεί πλάγια στην τρέχουσα βλάστηση στις μασχάλες των φύλλων και κάνει συνήθως 2-3 σύκα ανάλογα με την ποικιλία. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι ποικιλίες Σμύρνης και Βασιλική που καλλιεργούνται στην Ελλάδα.
Ήμερη - δίφορη συκιά: Έχει δύο καρποφορίες το χρόνο. Η πρώτη πάνω σε ξύλο της προηγούμενης χρονιάς όπου τα σύκα ωριμάζουν τον Ιούνιο και η δεύτερη πάνω σε ξύλο της τρέχουσας χρονιάς. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν η ποικιλία Dottato που καλλιεργείται στις Η.Π.Α και η Mission που καλλιεργείται στην Ισπανία.
Αρρενοσυκιά: Εμφανίζει 3 ή 4 καρποφορίες το χρόνο, η μία πάνω σε ξύλο προηγούμενης χρονιάς και τις άλλες σε ξύλο της τρέχουσας χρονιάς. Μία ιδιότητα που έχει σε σχέση με την ήμερη συκιά είναι ότι φέρει σύκα όλο το χρόνο τα οποία όμως δεν είναι βρώσιμα.[2]
Επικονίαση-Γονιμοποίηση
Το σύκο είναι μια κοίλη ταξιανθία με πολλά θηλυκά άνθη στο εσωτερικό της τοίχωμα. Ο καρπός για να ωριμάσει πρέπει τα άνθη της ταξιανθίας του να επικονιαστούν με γύρη από κάποια εξωτερική πηγή. Για τη μεταφορά της γύρης από την αρρενοσυκιά στην ανθοταξία και την επικονίαση των άνθεων της έχει επιλεγεί ένα εξειδικευμένο έντομο της συκιάς ο ψήνας. Χωρίς επικονίαση οι καρποί αυξάνουν κατά διάμετρο μέχρι 1,25-1,9cm και μετά κιτρινίζουν, συρρικνώνονται και πέφτουν πριν ακόμα ωριμάσουν. Αναλυτικά το πολύ σημαντικό αυτό στάδιο της επικονίασης-γονιμοποίησης στη συκιά, μιας και παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στον παρακάτω σύνδεσμο με όλες τις λεπτομέρειες στη θεματική αυτή ενότητα.
Επικονίαση-Γονιμοποίηση συκιάς[1]
Πολλαπλασιασμός
Ο πλέον ενδεδειγμένος τρόπος πολλαπλασιασμού της συκιάς είναι τα χειμερινά ξυλοποιημένα μοσχεύματα, τα οποία ριζοβολούν πολύ εύκολα. Το μεγάλο πλεονέκτημα είναι ότι τα δενδρύλλια που προέρχονται από μοσχεύματα μπαίνουν πολύ γρήγορα σε καρποφορία, σε αντίθεση με τα δενδρύλλια που προέρχονται από παραφυάδες. Για το λόγο αυτό δεν ενδείκνυται ο πολλαπλασιασμός της συκιάς με παραφυάδες, παρά το γεγονός ότι οι παραφυάδες ριζοβολούν πάρα πολύ εύκολα.
Επιπροσθέτως, η συκιά πολλαπλασιάζεται εύκολα και με φυλλοφόρα μοσχεύματα (τέλη Αυγούστου).Άλλος τρόπος είναι ο εμβολιασμός με ανάποδο Τ πάνω σε ετήσιους καλά ξυλοποιημένους βλαστούς ή με πλακίτη σε βλαστούς μεγαλύτερης του 1 έτους ηλικίας. Το ανάποδο Τ γίνεται για να μην καταστραφεί το εμβόλιο από το γάλα της συκιάς. Ο καταλληλότερος χρόνος για τους εμβολιασμούς είναι το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτέμβρη.[3]
Ποικιλίες
Οι ποικιλίες της συκιάς μπορούν να διαχωριστούν ανάλογα με τον αριθμό των καρποφοριών που δίνουν, σε μονόφορες και δίφορες, καθώς και με το χρωματισμό του φλοιού του συκόνιου σε λευκές και έγχρωμες. Οι σπουδαιότερες καλλιεργούμενες ποικιλίες στην Ελλάδα καθώς και οι ξενικές ποικιλίες αναλύονται στον παρακάτω σύνδεσμο:
Ασθένειες
Η συκιά όπως και όλα τα άλλα οπωροφόρα δέντρα προσβάλλονται από ασθένεις μυκητολογικές κυρίως αλλά και ιολογικές και αναλύονται λεπτομερώς στον παρακάτω σύνδεσμο:
Εχθροί
Οι κυριότεροι εχθροί της συκιάς στη χώρα μας οι οποίοι μπορούν να προκαλέσουν ζημιές στην παραγωγή και να υποβαθμίσουν ποιοτικά το παραγόμενο προϊόν είναι ο κηροπλάστης ή ψώρα της συκιάς, η ψύλλα, η λογχαία ή μαύρη μύγα των σύκων και τέλος η μύγα της Μεσογείου. Αναλύονται λεπτομερώς στον παρακάτω σύνδεσμο:
Πληροφοριακά στοιχεία
Ευδοκιμεί στις περιοχές
|
Σχετικές σελίδες
Βιβλιογραφία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Ειδική δενδροκομία Τόμος II "Ακρόδρυα-Πυρηνόκαρπα-Λοιπά καρποφόρα", Ποντίκη Κων/νου, Καθηγητή Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Παραγωγή και επεξεργασία ξηρών σύκων στην Εύβοια, πτυχιακή μελέτη των Λυδάκη Δημήτριου και Δούκα Βασιλικής, Ηράκλειο 2011.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Η καλλιέργεια και η γονιμοποίηση της συκιάς του Σφιχτέλλη Σταύρου, Γεωπόνος ΕΛΓΑ, Αθήνα 2009.
- ↑ Επισήμανση, συλλογή, αξιολόγηση και περιγραφή γενότυπων συκιάς στην Κρήτη, πτυχιακή μελέτη του Κακογιαννάκη Νικολάου, Ηράκλειο 2006.
