Μύρτιλο φυτό
Γενικά στοιχεία
Το μύρτιλο είναι ένα φυτό που περιλαμβάνει πολλά είδη με μεγάλη γεωγραφική εξάπλωση. Στην Ευρώπη υπάρχουν πολλά αυτοφυή είδη μύρτιλου, με πιο γνωστά το Vaccinium myrtillus και το Vaccinium uliginosum, τα οποία απαντώνται με τη μορφή χαμηλού θάμνου μέσα στα δάση. Στη Βόρεια Αμερική το πιο γνωστό είδος χαμηλού θαμνώδους μύρτιλου είναι το Vaccinium angustifolium που βρίσκεται μέσα στα δάση σε άγρια μορφή. Στην Αμερική, επίσης, υπάρχει και ένα είδος μύρτιλου που έχει υψηλή ανάπτυξη κορμού, είναι το Vaccinium corymbosum var. Ashei το οποίο έχει επικρατήσει να ονομάζεται μπλούμπερρυ (Blueberry). Το είδος αυτό είναι το μύρτιλο που κυρίως καλλιεργείται σε ολόκληρο τον κόσμο. Το μύρτιλο καλλιεργείται για τους καρπούς του που καταναλώνονται ως νωποί αλλά και ως καταψυγμένοι ή και μεταποιημένοι. Η γενική τάση που υπάρχει σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο είναι να αυξάνονται συνεχώς οι καλλιεργούμενες εκτάσεις με το μπλούμπερρυ, δηλαδή το μύρτιλο υψηλής ανάπτυξης (Vaccinium corymbosum). Επίσης παρατηρείται συνεχής αύξηση της καταναλώσεως των προϊόντων του μύρτιλου αυτού. Στην αύξηση αυτή, μεγάλο ρόλο παίζουν τα νέα προϊόντα με βάση το μύρτιλο τα οποία η μεταποιητική βιομηχανία παρουσιάζει συνεχώς στην κατανάλωση και τα οποία κυκλοφορούν στις διεθνείς αγορές.
Πολύ σημαντικοί παράγοντες της ανάπτυξης της κατανάλωσης των προϊόντων του μύρτιλου αποτελούν επίσης οι πολύτιμες θεραπευτικές του ιδιότητες, οι οποίες τα τελευταία χρόνια έγιναν ευρέως γνωστές μέσα από διάφορες επιστημονικές μελέτες. Σήμερα το 85% της παγκόσμιας παραγωγής του μύρτιλλου (μπλούμπερρυ) παράγεται στη Β. Αμερική από τις ΗΠΑ και τον Καναδά ενώ η Ευρώπη είναι ελλειμματική στο μύρτιλο, αν και η κατανάλωσή του διαρκώς αυξάνεται. Η χώρα μας με το εξαιρετικό εδαφοκλιματικό της περιβάλλον και τη μεγάλη της ηλιοφάνεια μπορεί να αναπτύξει τη νέα αυτή καλλιέργεια και να αποτελέσει μία από τις σημαντικότερες χώρες παραγωγής του μπλούμπερρυ στην Ευρώπη.[1]
Βοτανικά χαρακτηριστικά
Το μύρτιλο (Vaccinium corymbosum) ή πιο σωστά μπλέ μούρο ή μπλούμπερι (Blueberry) είναι ένας θάμνος ή δέντρο, ανάλογα με τον τρόπο καλλιέργειας, που φτάνει σε ύψος το 1,5-2 μ. και ξεχωρίζει ανάμεσα στα μικρόκαρπα φρούτα που συχνά αποκαλούμε φρούτα του δάσους. Το μύρτιλο καρποφορεί από τον δεύτερο-τρίτο χρόνο της ζωής του, αλλά μπαίνει σε πλήρη παραγωγή μετά τον πέμπτο χρόνο, μένοντας παραγωγικό για διάστημα 20-30 ετών. Το φυτό αυτό ανθίζει από Απρίλιο έως Ιούνιο και σχηματίζει ρόζ ή κόκκινα μικρά άνθη, που μοιάζουν με καμπανούλες. Οι γευστικοί και αρωματικοί καρποί του αποκτούν μπλε-μαύρο ή μοβ χρώμα κατά την ωρίμανση (Μάιο-Σεπτέμβριο) ανάλογα με την ποικιλία και το υψόμετρο, και είναι ιδιαίτερα πλούσιοι σε αντιοξειδωτικές ουσίες, βιταμίνες και ανόργανα άλατα. Μπορούν δε να καταναλωθούν νωποί (διατηρούνται και στην κατάψυξη για μεγάλο χρονικό διάστημα) ή να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή μαρμελάδας, γλυκών και αλκοολούχων ποτών, όπως λικέρ. Το μύρτιλο ευδοκιμεί σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας καθώς περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό ποικιλιών που προσαρμόζονται σε πλήθος συνθηκών και είναι κατάλληλες τόσο για ορεινές όσο και για πεδινές περιοχές, εξαιτίας της διαφορετικής ανάγκης τους σε ψύχος. Η καλλιέργειά του δεν είναι δύσκολη άλλωστε, η πλούσια γεύση και η μεγάλη θρεπτική αξία των στρογγυλών μπλέ καρπών του αποζημιώνουν όσους αποφασίσουν να το φυτέψουν.[2]
Εδαφοκλιματικές συνθήκες
Το ιδανικό έδαφος για το δενδρώδες μύρτιλο είναι το ελαφρό αμμώδες ή χαλικώδες έδαφος που είναι πλούσιο σε οργανική ύλη, και το οποίο έχει μια ελαφρή κλίση, αλλά έχει πολύ χαμηλό pH (pH 4,8-5,2). Το έδαφος πρέπει να στραγγίζει καλά και να περιέχει τουλάχιστον μια περιεκτικότητα 4-5% σε οργανική ουσία. Το μύρτιλλο δεν ανέχεται την υψηλή στάθμη του υπεδάφιου ύδατος. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει ο υπεδάφιος ορίζοντας του νερού να φθάνει μέχρι τα 30-40cm από την επιφάνειά του, επειδή αυτό θα είναι καταστροφικό για τα φυτά. Το ριζικό του σύστημα επειδή είναι επιφανειακό και περιορισμένης ανάπτυξης, είναι πολύ ευαίσθητο στην ασφυξία όταν το έδαφος κατακλύζεται από τα νερά. Μερικά είδη εδαφών, λόγω του ότι το pH τους είναι σχετικά υψηλό, απαιτούν μια διαδικασία όξυνσης και μείωσης του pH τους, πριν από το φύτεμα των δενδρυλλίων. Αυτή ή όξυνση γίνεται με τη χρησιμοποίηση θείου σε σκόνη ή τύρφης και είναι σχετικά εύκολη εργασία, λόγω του μικρού βάθους στο οποίο αναπτύσσεται το ριζικό του σύστημα.
Το μύρτιλο ή μπλέ μούρο ή μπλούμπερι, προτιμά περιοχές με μεγάλη ηλιοφάνεια, αλλά μπορεί να ανεχθεί και την μερική σκίαση. Το μύρτιλο φύεται σε μια μεγάλη ποικιλία κλίματος. Το φυτό αυτό είναι πολύ ανθεκτικό στο ψύχος, μπορεί να επιζήσει σε θερμοκρασίες -280C ή και χαμηλότερες ακόμη. Το κλίμα της Ελλάδας είναι κατάλληλο για την καλλιέργεια του μπλούμπερι. Προσοχή χρειάζεται μόνο στην επιλογή της κατάλληλης ποικιλίας που πρέπει να καλλιεργηθεί. Στη Βόρεια Ελλάδα μπορούν να καλλιεργηθούν ποικιλίες που απαιτούν μεγαλύτερα ποσά χειμερινού ψύχους για να αρθεί ο λήθαργος των οφθαλμών τους, ενώ στην Νότια Ελλάδα ποικιλίες που απαιτούν μικρότερα ποσά χειμερινού ψύχους.[3]
Πολλαπλασιασμός
Το μύρτιλο πολλαπλασιάζεται με σπόρους, με χλωρά και ξυλώδη μοσχεύματα και με την in vitro καλλιέργεια. Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας, το μύρτιλο καλλιεργείται κυρίως σε 16 χώρες. Οι ΗΠΑ βρίσκονται στην πρώτη θέση των παραγωγών χωρών με το 52% της παγκόσμιας παραγωγής. Στη δεύτερη θέση βρίσκεται ο Καναδάς με το 32% της παγκόσμιας παραγωγής, ενώ στη συνέχεια ακολουθούν οι ευρωπαϊκές χώρες Πολωνία, Ολλανδία και Ουκρανία Αν έχετε μια επιτυχημένη ποικιλία στον κήπο σας, η καλύτερη τακτική είναι να συνεχίσετε με τα ίδια φυτά αντί να αγοράσετε νέα δενδρύλλια, ακόμα και της ίδιας ποικιλίας. Βέβαια, η χρήση μοσχευμάτων δεν είναι μια γρήγορη ή απλή διαδικασία και αξίζει να επιχειρηθεί εφόσον κάποια ποικιλία μπλε μούρων η οποία είναι υγιής, ευημερεί και έχει καλή απόδοση σε καρπούς. Προκειμένου λοιπόν να έχετε νέα φυτά τα οποία παράγουν ακριβώς τους ίδιους καρπούς με τους υφιστάμενους θάμνους σας, θα χρειαστεί να καταφύγετε στον πολλαπλασιασμό με μοσχεύματα, αντί να φυτέψετε νεαρά δενδρύλλια ή να ξεκινήσετε κάποια νέα φυτά από σπόρους.
Κατ’ αρχάς θα πρέπει να επιλεγεί τα κατάλληλα τμήματα του μητρικού φυτού τα οποία θα χρησιμοποιηθεί για την αφαίρεση μοσχευμάτων. Επιλέγεται ένα ζωηρό και υγιές φυτό που δεν δείχνει κανένα σημάδι ασθένειας. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα κοφτερό μαχαίρι ή ψαλίδι κλαδέματος προκειμένου να κοπεί ένα νέο βλαστό, ο οποίος θα πρέπει να προέρχεται από την φετινή ανάπτυξη του φυτού. Ο βλαστός αυτός δεν πρέπει να έχει πάχος περισσότερο από ένα μολύβι, ενώ η κοπή του θα πρέπει να γίνει αφού το φυτό έχει μπει σε κατάσταση χειμερινής αδράνειας. Το κλαδί θα πρέπει να έχει μήκος πάνω από 20 εκατοστά ενώ θα πρέπει να διαθέτει αρκετούς καλούς οφθαλμούς επάνω του. Από την άκρη όπου έγινε η κοπή του μοσχεύματος από το θάμνο, ξεφλουδίστε λίγο τον φλοιό για περίπου 3 με 4 εκατοστά για να διευκολύνετε την εμφάνιση ριζών.
Σε περίπτωση που ο πολλαπλασιασμός πραγματοποιηθεί μέσω μοσχευμάτων, καλό είναι να μην φυτευτούν τα νέα μοσχεύματα σε συνηθισμένο χώμα για γλάστρες. Το κατάλληλο μείγμα υλικών θα δώσει το απαραίτητο όξινο περιβάλλον το οποίο προτιμούν τα φυτά των μπλε μούρων έτσι ώστε να διευκολυνθεί η σωστή ριζοβολία. Ένα χαλαρό μείγμα 50-50 ξανθιάς τύρφης με άμμο ή βερμικουλίτη (ένα υλικό για φυτά σε γλάστρες σε μορφή νιφάδων το οποίο μπορείτε να βρείτε στα καταστήματα με είδη κηπουρικής) είναι το καλύτερο για τα μοσχεύματά σας. Γεμίζουμε ένα μικρό γλαστράκι με αυτό το μείγμα και ποτίστε το χώμα αρκετά για να βραχεί ως κάτω. Βυθίστε την κομμένη άκρη (όπου έχετε αφαιρέσει την φλούδα) σε “ορμόνη ριζοφορίας” που κυκλοφορεί στο εμπόριο. Αυτή είναι μια σκόνη που πωλείται στα μαγαζιά με είδη κήπου, η οποία βοηθάει στην ανάπτυξη ριζικού συστήματος στα μοσχεύματα. Σπρώξτε το μόσχευμα στο μείγμα της γλάστρας φροντίζοντας ταυτόχρονα να είναι τοποθετημένο σε όρθια θέση και να μην γέρνει. Θα πρέπει να ποτίζετε τακτικά όταν αρχίζει να στεγνώνει αλλά θα πρέπει να το φροντίζουμε ώστε να μην το μουσκεύουμε. Αν στεγνώνει γρήγορα, τότε καλύπτεται το μόσχευμα και το γλαστράκι με ένα λεπτό πλαστικό σελοφάν το οποίο θα κρατάει την υγρασία εσωτερικά. Με λίγη τύχη το μόσχευμα τελικά θα αναπτύξει τις δικές του ρίζες και ένα νέο φυτό θα έχει γεννηθεί. Με δεδομένο ότι η λήψη του μοσχεύματος έγινε όταν το φυτό βρισκόταν σε ανενεργή κατάσταση, μπορεί να χρειαστούν μερικές εβδομάδες μέχρι να “ξυπνήσει”. Αν οι οφθαλμοί αρχίσουν να ανοίγουν και να γίνονται πράσινοι, τότε το φυτό ευημερεί, ακόμη και αν δεν έχει ακόμα αναπτύξει ρίζες.
Αν δεν παρουσιαστεί καμία διαφορά μετά από περίπου 2 μήνες, τότε προστίθεται η ξανθιά τύρφη και βλέπουμε αν έχουν ξεκινήσει κάποιες ρίζες. Η διαδικασία χρειάζεται μεγάλη προσοχή αφού μπορεί να σπάσετε τις νέες ρίζες, καταστρέφοντας έτσι το μόσχευμα. Επειδή δεν ριζώνουν άμεσα όλα τα μοσχεύματα, είναι πιθανόν να απαιτηθούν αρκετές προσπάθειες. Μόλις το μόσχευμα έχει βγάλει ρίζες, μπορεί να μεταφερθεί σε μεγαλύτερη γλάστρα με κανονικό χώμα. Δεν πρέπει να βγεί το φυτό από την ξανθιά τύρφη, αλλά απλά να μεταφερθεί στην καινούρια γλάστρα μαζί με μια μπάλα ξανθιάς τύρφης. Μπορεί να μεταφερθούν όλα τα νεαρά φυτά κατευθείαν στο ύπαιθρο αλλά αν τα κρατήσουμε στη γλάστρα για ένα χρόνο, θα αναπτυχθούν καλύτερα πριν φυτευτούν στην τελική τους θέση.
Ποικιλίες
Ασθένειες
Δεν υπάρχει τίποτα πιο ψυχοφθόρο από το να βλέπετε τους θάμνους με τα μπλε μούρα σας να ξεραίνονται χωρίς προφανή λόγο. Οι ασθένειες και οι μυκητιάσεις μπορεί να αποδειχτούν πολύ ύπουλες αφού είναι πρακτικά αόρατες μέχρι το χρονικό σημείο που θα αρχίσετε να βλέπετε τα πρώτα συμπτώματα πάνω στο φυτό. Μόλις αντιληφθείτε ότι κάτι δεν πάει καλά, θα πρέπει εγκαίρως να δείτε ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα και να αντιδράσετε κατάλληλα προκειμένου να σώσετε τα φυτά σας. Υπάρχουν δεκάδες πιθανά προβλήματα που θα μπορούσαν να πλήξουν τα μπλε μούρα σας αν και κάποια προβλήματα εμφανίζονται περισσότερο συχνά από άλλα. Οι πιο συνηθισμένοι εχθροί των μπλε μούρων είναι:
Εχθροί
Πληροφοριακά στοιχεία
| ||||||
Ευδοκιμεί στις περιοχές
Σχετικές σελίδες
Βοτανικά χαρακτηριστικά μύρτιλου
Εδαφοκλιματικές συνθήκες μύρτιλου
Βιβλιογραφία
- ↑ Ιστοσελίδα Agrotypos/Μύρτιλο (Μπλούμπερρυ, Blueberry).
- ↑ Κτήμα & κήπος: Eρασιτεχνική Κηποτεχνία-Γεωργία-Κτηνοτροφία", Τεύχος 15, Ιούνιος 2014.
- ↑ Εναλλακτικές καλλιέργειες που μπορούν να αναπτυχθούν στη Δυτική Μακεδονία" Κάσσανδρος Γάτσιος, Γεωπόνος-συγγραφέας.
