Παντζάρι φυτό
Γενικά στοιχεία
Το παντζάρι (ή κοκκινογούλι ή κηπευτικό τεύτλο) καλλιεργείται για τις σαρκώδεις γογγυλόριζες του (πλούσιες σε υδατάνθρακες) και τα φύλλα του, τα οποία καταναλώνονται ως βραστή σαλάτα. Η επιστημονική του ονομασία είναι Βeta vulgaris var. esculenta και είναι συγγενές με το ζαχαρότευτλο, το κτηνοτροφικό τεύτλο και το σέσκουλο. Στην ελληνική αγορά υπάρχουν διάφοροι τύποι παντζαριού με κυριότερο τον τύπο Detroit 5, που δίνει πρώιμα στρογγυλά παντζάρια καλής διαμέτρου με ομοιόμορφο κόκκινο χρώμα. Επίσης έχει κοντό φύλλωμα με γυαλιστερό πράσινο χρώμα το οποίο δημιουργεί μια όμορφη οπτική αντίθεση με το κατακόκκινο χρώμα της σάρκας. Παλαιότερα υπήρχε σε σημαντικές εκτάσεις μια ποικιλία που ήταν γνωστή ως Αιγυπτιακό Παντζάρι, το οποίο σε αντίθεση με τα παντζάρια τύπου Detroit 5, έχει πεπλατυσμένη γογγυλόριζα η οποία δεν μπόρεσε να γίνει αποδεκτή από τον Έλληνα καταναλωτή. [1]
Βοτανικά χαρακτηριστικά
Το παντζάρι έχει πλούσιο φύλλωμα. Τα φύλλα είναι μεγάλα και έχουν χρώμα πράσινο ή με κοκκινωπή απόχρωση. Η ρίζα αναπτύσσεται κατακόρυφα και αρχικά είναι πασσαλώδης, ενώ στη συνέχεια γίνεται σφαιρική ή κωνική. Η γογγυλόριζα έχει βαθύ κόκκινο-ιώδες χρώμα και σχήμα που ποικίλλει από σφαιρικό μέχρι κωνικό. Το φυτό ανθίζει τον 2ο χρόνο (μετά τον χειμώνα ή την εαρινοποίηση σε χαμηλές θερμοκρασίες) και σχηματίζει ανθικό στέλεχος, ύψους περίπου 1,5m από το κέντρο της κορυφής της γογγυλόριζας. Οι ταξιανθίες αποτελούνται από μικρά και ερμαφρόδιτα άνθη. Ο κάθε σπόρος του παντζαριού αποτελείται από 2-5 σπέρματα.[2]
Κλιματικές συνθήκες
Το παντζάρι μπορεί να καλλιεργηθεί σε όλες τις κλιματολογικές συνθήκες και είναι αρκετά ανθεκτικό στο ψύχος, τόσο το υπέργειο τμήμα του φυτού όσο και η γογγυλόριζα. Το χρώμα της γογγυλόριζας είναι πιο έντονο κόκκινο σε περιοχές με χαμηλή θερμοκρασία σε σύγκριση με περιοχές με υψηλότερη θερμοκρασία.[2] Η καλύτερη ποιότητα (έντονα κόκκινη γογγυλόριζα) επιτυγχάνεται σε θερμοκρασίες αέρα 10-18oC. Για την βλάστηση του σπόρου η ελάχιστη απαιτούμενη θερμοκρασία εδάφους είναι 5oC, ενώ οι ευνοϊκές θερμοκρασίες έχουν εύρος από 10-30oC, με μέγιστο όριο τους 35oC. Αν υπάρξει μια ψυχρή περίοδος (4-10oC) για 2 εβδομάδες ή περισσότερο το φυτό θα σχηματίσει υπέργεια ανθοφόρα στελέχη κάτι που είναι επιθυμητό μόνο για καλλιέργειες που στόχο έχουν την σποροπαραγωγή.[1]
Εδαφικές συνθήκες
Όσον αφορά το έδαφος καταλληλότερα είναι τα αμμώδη ή αμμωπηλώδη, μέσης σύστασης ή και ελαφριάς, με αντίδραση όξινη έως ελαφρώς αλκαλική (pH 6-7,5). Δεν ανέχεται βαριά εδάφη που κρατούν τα νερά, ούτε εδάφη συμπαγή ή με πολλές πέτρες στα οποία παρεμποδίζεται η ομαλή ανάπτυξη της γογγυλόριζας.[1]
Πολλαπλασιασμός
Οι σπόροι τοποθετούνται απευθείας στο έδαφος σε γραμμές που απέχουν μεταξύ τους 30-50cm και σε βάθος περίπου 0,5cm. Η βλάστηση του σπόρου πραγματοποιείται σε εύρος θερμοκρασίας 8-30oC και τα νεαρά φυτάρια εμφανίζονται μέσα σε 1-2 εβδομάδες. Ιδανικές θερμοκρασίες για τη βλάστηση των σπόρων είναι μεταξύ 25-30oC.[2]
Ποικιλίες
Οι επιθυμητές ποικιλίες χαρακτηρίζονται από έντονο κόκκινο χρώμα της γογγυλόριζας. Οι διάφορες ποικιλίες, που χρησιμοποιούνται στο εμπόριο, μπορεί να διαφέρουν ως προς την ανθεκτικότητα στην πρώϊμη άνθηση, τον αριθμό των σπόρων ανά καρπό, τα χαρακτηριστικά των φύλλων (σχήμα και μέγεθος) και τα χαρακτηριστικά της γογγυλόριζας.[2] Οι πιο σημαντικές ποικιλίες του παντζαριού αναφέρονται στον παρακάτω σύνδεσμο:
Ασθένειες
Το παντζάρι προσβάλλεται από ασθένειες όπως τον περονόσπορο, την κερκόσπορα, κ.ά. Αναλυτικά οι ασθένειες του παντζαριού καθώς και οι τρόποι καταπολέμησής τους αναγράφονται στον παρακάτω σύνδεσμο:
Εχθροί
Το παντζάρι προσβάλλεται από εχθρούς όπως οι αφίδες,ο φυλλορύχτης, ο σιδηροσκώληκας και οι νηματώδεις. Αναλυτικά οι 4 αυτοί εχθροί του παντζαριού καθώς και οι τρόποι καταπολέμησής τους αναγράφονται στον παρακάτω σύνδεσμο:
Πληροφοριακά στοιχεία
Ευδοκιμεί στις περιοχές
|
