Νοζεμίαση ή Πιπερίτιδα (Nozema bombycis Naegeli)
Η ομάδα των ασθενειών από πρωτόζωα αντιπροσωπεύεται από την Νοζεμίαση, την γνωστή Πιπερίτιδα. Η οποία στο παρελθόν διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια σηροτροφία, φθάνοντας σε σημείο κατά την περίοδο του μεσοπολέμου (1920-1940) να εκμηδενίσει την Ευρωπαϊκή παραγωγή κουκουλιών. Σήμερα, παρόλη την πρόοδο που έχει επιτευχθεί γύρω από την αντιμετώπισή της, εξακολουθεί να δημιουργεί προβλήματα στις σηροτροφικές χώρες και να ευθύνεται για σημαντικές απώλειες στην παραγωγή κουκουλιών.
Χαρακτηριστικά συμπτώματα της Πιπερίτιδας κατά το στάδιο της μόλυνσης φαίνονται στον παρακάτω πίνακα.
| Στάδιο μόλυνσης του μεταξοσκώληκα από την πιπερίτιδα | Παρατηρούμενα συμπτώματα |
|---|---|
| Αμέσως μετά την εκκόλαψη από εμβρυϊκή μόλυνση μέσω του αυγού | Μη αποβολή των τριχών του σώματος, μηδενική ανάπτυξη, διατήρηση σκούρου χρώματος, πολύ λεπτός κορμός. Οι σοβαρά μολυσμένες προνύμφες πεθαίνουν, ενώ σε πιο ήπιες περιπτώσεις μπορεί να φθάσουν μέχρι και την 2η ή και την 3η ηλικία |
| Πρώτη ηλικία | Συμπτώματα παρόμοια με τα προηγούμενα. Οι μεταξοσκώληκες που επιβιώνουν εισέρχονται στον 1ο ύπνο με μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ τους ως προν τον χρόνο έναρξής του |
| 2η και 3η ηλικία | Καθυστερημένη ανάπτυξη, συρρίκνωση της επιδερμίδας και απόκτηση "σκουριασμένης" όψης, εμφάνιση μαύρων κηλίδων στο σώμα, διακοπές των ύπνων, μείωση του αριθμού των μεταξοσκωλήκων που κλαδώνουν και που φθάνουν στη νύμφωση |
| 4η και 5η ηλικία | Συμπτώματα παρόμοια με την προηγούμενη περίπτωση. |
| Στάδιο νύμφης | Απώλεια της στιλπνότητας της επιδερμίδας, έλλειψη αντιδράσεων, εμφάνιση ανώμαλων μαύρων κηλίδων στο σώμα |
| Στάδιο τέλειου εντόμου (πεταλούδας) | Αδυναμία διάρρηξης του νυμφικού δέρματος, αργοπορία ή και αδυναμία εξόδου από το κουκούλι, αδυναμία έκπτυξης των φτερών, εμφάνιση μαύρων κηλίδων στα φτερά |
| Στάδιο ωοτοκίας | Ανομοιομορφία σχήματος αυγών, ελλιπής επικόλληση αυγών, μεγάλο ποσοστό άγονων αυγών |
Το αίτιο που την προκαλεί είναι το πρωτόζωο Nozema bombycis Naegeli και μεταδίδεται με τα σπόριά του τα οποία είναι εξαιρετικά ανθεκτικά. Μεταφέρονται με τα μορεόφυλλα της διατροφής οπότε και περνούν στον πεπτικό σωλήνα των μεταξοσκωλήκων όπου και βλαστάνουν αρχίζοντας τον βιολογικό κύκλο του παθογόνου που τελειώνει με την δημιουργία νέων σπορίων μέσα σε 4-8 ημέρες ανάλογα με την φυλή του μεταξοσκώληκα και τις συνθήκες του περιβάλλοντος.
Το κύριο χαρακτηριστικό της ασθένειας είναι ότι πέρα από τις μολύνσεις του στόματος, ο παθογόνος μικροοργανισμός μπορεί να μεταφερθεί στην επόμενη γενεά των μεταξοσκωλήκων μέσα από τα αβγά, καθιστώντας έτσι την ασθένεια κληρονομούμενη. Τα συμπτώματα εμφάνισης της ασθένειας διαφέρουν ανάλογα με το στάδιο κατά το οποίο μολύνονται οι μεταξοσκώληκες.
Ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης της ασθένειας αυτής παραμένει ακόμα και σήμερα η παραγωγή υγιών αυγών, πράγμα το οποίο εξασφαλίζεται με εργαστηριακούς ελέγχους, τόσο των γονέων, όσο και των ίδιων των αυγών. Πέραν τούτου επιβάλλεται αυστηρή τήρηση συνθηκών υγιεινής, απολυμάνσεων και ελέγχων σε όλα τα επίπεδα και ιδιαίτερη έμφαση στις μονάδες παραγωγής αυγών.
