Ασθένεια αγγουριάς Σκληρωτινίαση

Προσβεβλημένα αγγούρια λόγω Σκληρωτινίασης

Προσβεβλημένο στέλεχος φυτού αγγουριάς από Σκληρωτινίαση

Η σκληρωτινίαση είναι ασθένεια του εδάφους και προσβάλλει όλα τα υπέργεια μέρη του φυτού. Στη χώρα μας προκαλεί σημαντικές ζημιές, κυρίως στις θερμοκηπιακές καλλιέργειες της αγγουριάς και μετασυλλεκτικές σήψεις στους καρπούς. Το παθογόνο προσβάλλει φυτά σε όλα τα στάδια ανάπτυξης τους και κυρίως τα αναπτυγμένα, δημιουργώντας ζημιές στα φύλλα, στελέχη και καρπούς. Στα φύλλα σχηματίζονται στην αρχή υδαρείς κηλίδες που σε συνθήκες υψηλής υγρασίας, οι προσβεβλημένες περιοχές καλύπτονται από το πλούσιο, πυκνό βαμβακώδες μυκήλιο του παθογόνου από το οποίο σχηματίζονται αρχικά υπόλευκα και αργότερα μαύρα σκληρώτια. Στα στελέχη η μόλυνση ξεκινά συνήθως από τη περιοχή του λαιμού των φυτών και εξαπλώνεται προς το στέλεχος και τη ρίζα. Οι προσβλημένοι ιστοί γίνονται υδαρείς αποκτώντας ένα καστανό μεταχρωματισμό. Σε ευνοϊκές συνθήκες αναπτύσσονται με τη μορφή βαμβακιού οι μυκηλιακές υφές του μύκητα που καλύπτουν τα σημεία προσβολής και στη συνέχεια δημιουργούνται υπόλευκα σταχτιά έλκη που περιβάλλουν το στέλεχος. Έπειτα αποσυντίθεται η εντεριώνη και μένουν μόνο οι ξυλώδεις ίνες. Στο μεταξύ αρχίζουν να σχηματίζονται μεγάλα, μαύρα σκληρώτια. Πολύ χαρακτηριστικές είναι οι σταγόνες σκούρου κιτρινόχρωμου κόμμεος, που σχηματίζονται πάνω στο βαμβακώδες μυκήλιο. Από τους καρπούς προσβάλλονται συνήθως εκείνοι που βρίσκονται στα χαμηλότερα τμήματα ή σε επαφή με το έδαφος. Στη κορυφή εμφανίζονται υδαρείς καστανές κηλίδες και συνέχεια προκαλείται μαλακή σήψη. Γρήγορα καλύπτονται από το χαρακτηριστικό μυκήλιο. Δεν είναι σπάνια η έναρξη της προσβολής του παθογόνου από τα ανθικά υπολείμματα που υπάρχουν ακόμα στο καρπό και τα οποία αποτελούν εξαιρετικό θρεπτικό υπόστρωμα. Η ασθένεια εμφανίζεται και στους συγκομισμένους καρπούς που διατηρούνται σε μη καλά αεριζόμενους και υγρούς χώρους. Ο μύκητας Sclerotinia sclerotiorum είναι το παθογόνο αίτιο της ασθένειας. Διαχειμάζει με τη μορφή σκληρωτίων στο έδαφος (ένα χρόνο περίπου σε υγρές συνθήκες και μέχρι οχτώ χρόνια σε ξηρές συνθήκες) με τη μορφή μυκηλίου στα φυτικά υπολείμματα (μικρά χρονικά διαστήματα) καθώς και με τη μορφή ασκοσπορίων (από μερικές μέρες ως αρκετούς μήνες ανάλογα με τις συνθήκες περιβάλλοντος).

Τα σκληρώτια, όταν υπάρχουν κατάλληλες συνθήκες, βλαστάνουν και δίνουν ή μυκήλιο (όταν βρίσκονται σε επαφή με ευπαθές φυτό όπου η μόλυνση γίνεται σε φυτικό ιστό που βρίσκεται στην επιφάνεια του εδάφους και κοντά στο βλαστάνον σκληρώτιο) ή δίνουν αποθήκια (όπου γίνεται σε οποιοδήποτε ιστό του υπέργειου τμήματος του ευπαθούς φυτού). Η βλάστηση των σκληρωτίων επηρεάζεται από τη θερμοκρασία, την ηλικία του σκληρωτίου, το στέλεχος του φυτού και το υδατικό δυναμικού του εδάφους. Τα αποθήκια για να σχηματιστούν χρειάζεται επαρκής υγρασία και θερμοκρασία γύρω στους 23^oC. Είναι τα όργανα εγγενούς αναπαραγωγής στα οποία σχηματίζονται οι ασκοί που περιέχουν πάνω από 8 ασκοσπόρια, τα οποία για να βλαστήσουν πρέπει οι φυτικές επιφάνειες να είναι βρεγμένες για πολλές ώρες. Τα ασκοσπόρια ελευθερώνονται και μεταφέρονται με τα εργαλεία, το νερό ποτίσματος, τα ζώα και με τον αέρα. Όταν βρεθούν σε ευνοϊκές συνθήκες και κοντά σε ευαίσθητους ξενιστές προκαλούν τις πρώτες μολύνσεις. Η είσοδος του στα φύλλα γίνεται είτε μέσω των στομάτων είτε με απευθείας διάτρηση της εφυμενίδας. Για την ανάπτυξη της ασθένειας πρέπει να υπάρχει υψηλή εδαφική και ατμοσφαιρική υγρασία και θερμοκρασίες από 15–20^oC. Ο μύκητας αναπτύσσεται καλύτερα στα ελαφρά και πλούσια σε χούμο εδάφη και σε φυτικά μέρη ιδιαίτερα κοντά στο λαιμό ή κάτω από το φύλλωμα του φυτού. Η ασθένεια ευνοείται από υγρό και ψυχρό καιρό, ομίχλες, δρόσο και έντονες βροχοπτώσεις. Η μετάδοση της ασθένειας γίνεται με τα σκληρώτια, τα ασκοσπόρια, το έδαφος, τα προσβλημένα φυτικά τμήματα, το νερό ποτίσματος, τα εργαλεία, τα έντομα, τα ζώα και τον αέρα. Για να αντιμετωπιστεί η ασθένεια πρέπει να εφαρμοστούν τα εξής καλλιεργητικά μέτρα:

• Απομάκρυνση και καταστροφή των φυτικών υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας.
• Αραιή φύτευση.
• Εμπλουτισμός του επιφανειακού εδάφους με οργανική ουσία ώστε η μεγάλη περιεκτικότητα του σε διοξείδιο του άνθρακα να εμποδίσει την ανάπτυξη του παθογόνου.
• Προσθήκη στο έδαφος ασβεστούχου κυαναμίδης και οργανικής ουσίας και στη συνέχεια εφαρμογή ηλιοαπολύμανσης που εμποδίζουν τη βλάστηση των σκληρωτίων του μύκητα και την παραγωγή αποθηκίων και ασκοσπορίων.
• Βαθύ όργωμα για τη μετακίνηση των σκληρωτιών σε βαθύτερα στρώματα του εδάφους.
• Αποφυγή άρδευσης με αυλάκια που μπορούν να μεταφέρουν σκληρώτια και να διατηρούν μεγάλο μέρος της επιφάνειας υγρό και άρδευσης με τεχνητή βροχή.
• Σωστό κλάδεμα.
• Αποφυγή δημιουργίας πληγών στα φυτά.
• Χρησιμοποίηση ειδικών πλαστικών για κάλυψη θερμοκηπίων (UV blocking films) που απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία υψηλών μηκών κύματος και εμποδίζουν το σχηματισμό των αποθηκίων.
• Μείωση της υπερβολικής υγρασίας.
• Σωστό αερισμό (θερμοκήπια με εξαεριστήρες).
• Επισήμανση και καταστροφή των ύποπτων και άρρωστων φυτών.
• Εδαφοκάλυψη με πλαστικό με σκοπό την εμπόδιση της βλάστησης των σκληρωτίων, του σχηματισμού των αποθηκίων και της διασποράς των ασκοσπορίων.