Ασθένεια ηλίανθου Περονόσπορος
Αυτή θεωρείται η συχνότερη και σπουδαιότερη ασθένεια του ηλίανθου και οφείλεται στον μύκητα Plasmopara halstedii. Τα σποραγγειοφόρα είναι μονόποδα διακλαδωμένα στις δεξιές γωνίες με λεπτά αιχμηρά άκρα. Τα σποράγγεια είναι ωοειδή έως ελλειπτικά, διαφανή και το μέγεθός τους είναι 21-27 × 15-21mm. Η χνουδωτή μούχλα έχει παρατηρηθεί σε καλλιεργημένους και άγριους ηλίανθους.
Το Plasmopara halstedii προκαλεί πολύ σοβαρή ασθένεια σε περιοχές με πεδιάδες ή με βαριά αργιλώδη εδάφη που υποθάλπουν την υγρασία η οποία με τη σειρά της ευνοεί την εξέλιξη της ασθένειας. Οι συνακόλουθες απώλειες στην παραγωγή μπορεί να είναι σημαντικές ανάλογα με το ποσοστό των προσβεβλημένων φυτών και την κατανομή τους εντός του αγρού. Αν τα μολυσμένα φυτά είναι σε τυχαία τάξη μέσα στον αγρό, οι απώλειες είναι πιθανό να μην παρατηρηθούν μέχρις ότου η μόλυνση υπερβεί το 15%, λόγω της απόδοσης των πλαϊνών υγιών φυτών. Αν η ασθένεια εντοπίζεται σε συγκεκριμένη περιοχή της οποίας όλα τα φυτά έχουν προσβληθεί, οι απώλειες είναι πολύ μεγαλύτερες.
Τα τυπικά συμπτώματα στα φυντάνια, συμπεριλαμβάνουν υπο-ανάπτυξη και κιτρίνισμα (χλώρωση) των φύλλων και η εμφάνιση των λευκών όγκων σαν από βαμβάκι (μυκητησιακό μυκήλιο και σπόροι) στην κάτω και μερικές φορές ακόμα και στην επάνω επιφάνεια του φύλλου, στη διάρκεια περιόδων με υψηλή υγρασία ή δροσιά. Πολλά φυντάνια ξεραίνονται, κι εκείνα που επιζούν παράγουν υπανάπτυκτα φυτά με πλατιά κεφαλή και ελάχιστο ή καθόλου σπόρο. Όταν μολύνονται τα φυντάνια αρκετές εβδομάδες πριν τη βλάστηση, τα συμπτώματα φαίνονται στο στάδιο τεσσάρων έως οκτώ φύλλων. Αν τα ευαίσθητα φυτά εκτεθούν στον μύκητα της μούχλας μετά το στάδιο του φυντανιού, μπορεί να αναπτύξουν ρίζα παχιά και στρογγυλή και να υπαναπτυχθούν, αλλά συνήθως δεν έχουμε συμπτώματα στο φύλλωμα. Αυτά τα μολυσμένα φυτά διαιωνίζουν την παραμονή του μύκητα στο χώμα και τείνουν πολύ περισσότερο να ξεραθούν και να πέσουν. Μεταφερόμενοι από τον άνεμο οι σπόροι κινούνται προς τα φύλλα των κοντινών φυτών όπου παράγουν μικρές, γωνιώδεις, χλωρωτικές κηλίδες. Οι κηλίδες αυτές ενδέχεται να ενωθούν και να εμφανιστούν σαν συστημική μόλυνση, αλλά οι βλάβες στα φύλλα σπάνια δίνουν αληθινή συστημική μόλυνση.
To Plasmopara halstedii μεταφέρεται με σπόρους, με το χώμα και τον άνεμο. Ο μύκητας μπορεί να παραμείνει μέσα στο έδαφος για 5-10 χρόνια, με μορφή μακρόβιων ζυγωτών, λιγότερο συχνά διατηρείται το μυκήλιο μέσα στους σπόρους. Οι ζυγωτές διαχέονται στο χώμα με το τρεχούμενο νερό και βλασταίνουν παράγοντας ζωοσποράγγεια. Οι κινούμενοι ζωόσποροι που προέρχονται από τα ζωοσποράγγεια θα σχηματίσουν το αρχικό inoculum, το οποίο μολύνει τα φυντάνια. Οι ζωόσποροι βλασταίνουν κοντά σε ρίζες. Το υποκοτύλιο και ο βλαστός εποικίζονται από συστημικό διακυτταρικό μυκήλιο. Ο σχηματισμός των ζωοσποραγγείων γίνεται στις ρίζες και στην επιδερμίδα των φύλλων. Τα σποράγγεια στις ρίζες απελευθερώνουν νέους ζωοσπόρους που μολύνουν τα φυτά που βρίσκονται κοντά στην πρώτη πηγή της μόλυνσης. Τα μεταφερόμενα δια του ανέμου ζωοσποράγγεια διαχέονται σε κορυφαία μπουμπούκια του νέου φυτού, μετατρέποντας την ασθένεια σε επιδημία. Τα φυτά του ηλίανθου είναι ευάλωτα στην συστημική μόλυνση για μικρή μόνο περίοδο, το πολύ 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με τον τύπο εδάφους και την υγρασία. το φυτό είναι λιγότερο ευάλωτο στη συστημική μόλυνση αφού το μήκος της ρίζας του φυντανιού υπερβεί τα 2cm. Στο τέλος της αναπτυξιακής περιόδου των φυτών, στα μολυσμένα φύλλα παράγονται ζυγωτές.
Πρόσθετες πρακτικές αντιμετώπισης θα ελαχιστοποιήσουν τα προβλήματα της μούχλας, συμπεριλαμβανόμενων των εκτενών εναλλαγών καλλιέργειας για 4 χρόνια μεταξύ καλλιεργημένου ηλίανθου, ξεριζώματος του άγριου ηλίανθου, αποφυγής ελλιπώς αρδευόμενων αγρών ή εκείνων με μεγάλες περιοχές σε χαμηλό ύψος, και καθυστέρηση της φύτευσης μέχρι η θερμοκρασία του εδάφους να επιταχύνει την ανάπτυξη των φυντανιών, χρήση μυκητοκτόνου θεραπείας για τους σπόρους ώστε να προστατευθούν από τη μόλυνση της ρίζας, και χρήση των ανθεκτικών ποικιλιών. Τα εμπορικά Arena PR, Heliatop RH, Sambasol είναι ανθεκτικά στους τύπους A και B του Plasmopara halstedii. Τα εφαρμοζόμενα στα φύλλα μυκητοκτόνα δεν συνιστώνται για χρήση στον ηλίανθο κατά του περονόσπορου.
